'\\' Ш'r8о

ВОЛУМЕН 25 (2007) '-- БР. 2 '- СКОПЈЕ 2008 ISSN 1409-9357

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

УШТВ

Почишувани колеги и чишашели,

Пред вас е најновиот број на списанието Библиошекарсшво, оформено
содржински и тематски од редакцискиот одбор, кое иако со задоцнување,
излезе од печат.

Веруваме дека најновиот број на ова стручно гласило во Република
Македонија ќе ги исполни вашите очекувања, желби и потреби за нови
информации поврзани со вашиот професионален ангажман.

Редакцискиот одбор ве поканува и во иднина да придонесувате за
збогатување на содр)l<Ините на Библиошекарсшво.

Предвидено е следното издание да излезе како двоброј, така што
очекуваме зголемен интерес и што поголем број ваши текстови.

Во таа смисла, повикот да ни ги испраќате вашите текстови за следниот
број ва)l<И уште од сега.

Од Редакцијаша

3 .

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

СОДРЖИНА

Библиотека за млади - Предизвик или реалност .. ........... .. ...... .... ..... ... ...... ........ ..... ...... ... ... 5
Дигитални библиотеки - Разграничување на поимите .... ...... ........... ..... ...... ...... ...... ... .. ..... 9
Библиотеките и јавните медиуми - Потреба од атрактивна понуда
на информации ............ .. ..... .... ... ... ....... .... .... ... ... .............. ............ .... .. ... ..... .. ... ..... .. ........ .... .... ... 12
Во расчекор меѓу )келбите и мо)кностите ... ... ... .. .. ......... .. .... .. .. ...... .... ....... ..... ..... ......... .. .... . 15
Воспоставување на квалитетот во специјалните и високошколските
библиотеки во Хрватска - Библиотеки во болоњското опкру)l<ување ..... .. ... .. .... .. .. .... 17
Стручни и научни списанија од областа на медицината во Македонија
(издадени до 2007 год.) .... ....... ... .. ... ..... ....... ... ... ...... ........ ..... ... ........ .... .... ... ........ .. ... .. .. ... ..... .... .. 23
Кои се начините за дополнително и посовремена финансирање на локалните
библиотеки? ... .... ... .... ..... ...... .. ... .. ... ...... ... ..... ..... ........ .... ..... .. ... .... .. .. ... .... ...... .. ... ... ... .... ... ......... .. . 28
Статистички податоци за електронските библиотеки, корисниците и за
публикациите во Република Македонија ... ..... ....... .. .... ... .... .... ..... ...... .... .. .... .. .. .... .. ... ... .. ... .. 35
Уништено книжевно богатство ..... .. ........ .. ... .. .... ... .... .... ... .... ...... .... .............. ... ..... ..... ... .. ... ... 39
Издавачката дејност во НУУБ 11 Св. Климент Охридски" - Битола за 2008 година ... 42
Соработка на универзитетската библиотека во Битола со Долношлонската
јавна библиотека од Вроцлав ... .... .. .. ... ... ... .. .. .. .. ...... ... .. .. ...... ......... .... ... ... .. ... ... ... ....... ... ... .. .... 47
Модернизацијата на библиотеката "Браќа Миладиновци" Радовиш
во функција на потребите на граѓаните и нејзините ефекти .... .... .... ..... ... ....... .. ...... ... .. . 50
Изложба на книги "Битола некогаш и денес" · .. ... .. .. ... ..... ... .... ................... ....... ... .. .. .... ...... 53
Одр)кан деветтиот општински натпревар на "Млади библиотекари" .... ......... .. ... ....... . 53
Национална установа библиотека Гоце Делчев - Саем на книгата 2008 .. .. ... ... .. ........ . 57
Дали градот Охрид не заслужува достојна библиотека .. .. .. .. ....... ..... ..... ... ....... .. ......... .... 58

4

Библиошекарска шеорија и iiракшика Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

УДК 021.3

БИБЛИОТЕКА ЗА МЛАДИ­
ПРЕДИЗВИК ИЛИ РЕАЛНОСТ

Светлана Талеска - библиотекар
НУУБ "Св. Климент Охридски" - Битола

Библиотеките се еден од главните чинители во културното живеење на човекот,
ка~о и многу важна компонента во образовниот процес и систем на една земја.
Библиотеките се главни носители во создавањето на културните потреби и навики на
популацијата, но претставуваат и активен партнер на образовните институции во
едуцирањето на младата популациЈ а.

Во денешното динамично време на се поголеми промени и иновации во секој
сегмент од општественото )Кивеење, забележителна е појавата на најразлични фактори
што ја загрозуваат книгата во нејзината класична форма, а се особено распространети
и популарни кај младата популација (тинејџери, средношколци) . Ова е време во кое
"ништо не може да не изненади", а всушност секојдневно се изненадуваме со огромен
број откритија и иновации што отвораат нови предизвици, но и задачи што треба да
се извршат и да се совладаат. Сите тие техничко-технолошки откритија значат и
оддалечување на тој ва)I<ен дел од читателската популација од библиотеките, појава
која, за )кал, се повеќе е присутна во нашите библиотеки. Токму поради тоа,
библиотечните работници треба да изнајдат начини, методи, решенија и форми за
работа што ќе др)I<ат чекор со времето и иновациите, а ќе придонесат за привлекување
на младите кон библиотеките и нивно претворање во активни читатели и редовни
посетители. Библиотеката мора да најде начин~ за афирмација, начини да се промовира
како културна, образовна, воспитна и едукативна институција. За таа цел потребно е
максимално анга)I<Ирање од вработените, од менаџерскиот и од маркетинг-тимот во
библиотеките. Овие анга)кирања треба да се ДВИ)I<ат во насока на подобрување на
интересот на младите за позајмување на потребната литература од библиотеката и
нивна библиотечна едукација.
Ангажирањето и третирањето на ова проблематика има специфична базична
оправданост, како и одредена општествена оправданост. Тоа би значело подигање на
свеста кај младите за нивно перманентно присуство во библиотеката и нивно
самостојно подигање на пот·ребниот. библиотечен материјал . Со самото тоа се
подигнува и се поттикнува и нивниот правилен однос кон книгата, кон читањето и
воопшто кон библиотеката како културна и воспитно-образовна институција.
Поточно. кај младата популација се создава една култура кон читањето, се создава
еден поинаков поглед на реалноста, современ и искултивиран поглед и поимање на
културните вредности на правилен начин и тежнеење за препознавање, почитување и
нивно ширење, што е од голема ва)I<ност за севкупниот интелектуален развоЈ на
поединците, но секако и на поширокиот општествен развоЈ.

Многу ва)I<На компонента во прибли)I<увањето на библиотеката кон младите
корисниците е нејзиното осовременување.Библиотечните работници мора да изнајдат
методи да ја надминат класичната форма на работа и максимално да посветат внимание
на приодот кон читателите, но истовремено и да останат доследни на професијата и
професионалноста.

5

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Библиошекарска шеорија и ii,ракшика

Осовременувањето треба да се однесува како на начинот на работа, така и на
просторните решенија што треба да се надградуваат и да се приспособуваат кон духот
на времето и кон потребите на младите.
Секако дека читањето има свое значајно место меѓу активностите на младите .
Тие читаат мо)кеби и повеќе од преостанатото возрасно население, но материјалот
што го читаат многу често се разликува од оној што вообичаено го нудат библиотеките
за нивната возраст. Во библиотеките за оваа старосна популација најчесто се нуди
материјал потребен за наставните часови. А младите повеќе сакаат да читаат :
белетристика, забавна литература, списанија за компјутери, музика, филм, спорт, мода,
автомобили. Тоа се подрачја каде што библиотеките мо:же да ја прошират својата
понуда и услуга, подрачја што недостигаат во библиотечната понуда. Библиотеката
треба да им овозмо)ки на корисниците услуги што се во согласност со нивните интереси
и потреби, услуги што ќе ги привлечат и ќе ги претворат во активни читатели и
понатамошни консументи и на поинаков вид литература од ОНОЈ што во моментот им
е во сферата на интерес.
Современите библиотеки, насочени кон што поголемо свое популаризирање меѓу
младите, треба да размислуваат и за:

- Остварување нов просторен концепт што во целост би одговарал на потребите
на младите читатели и би се совпаѓал со нивните идеи и размислувања за тоа како
требадаизгледаеднасовременабиблиотека

- Солидна понуда на библиотечен материјал насочен кон слободното време на
младите корисници со акцент врз аудио-визуелните и електронските понуди,
популарните списанија и друг печатен материјал што обработува популарни теми за
младата популациЈа

Библиотеката исто така треба да се грижи и за вклучување на младите корисници
во осмислувањето и спроведувањето на понудата и услугата, како и во изработувањето
концепт - осмислување начини и можности за соработка со младите читатели.
Светските искуства покажуваат дека иако библиотеките се места на кои треба
да се промовираат и да се акцентираат сопствената култура и Јазик, сепак младите
читатели сакаат (без разлика на кое јазично подрачје е библиотеката) да среќаваат
трендовски и прифатливи термини за нив, како на пример - exit, соп1еr, fresh и ел . Исто
така, покрај стандардните библиотечни едукативни и воспитни обележја, за младите
читатели трендовски се чини ѕид со графити или постери од популарни филмови,
уметнички плакати, плакати од театарски претстави, музички случувања итн. ')
Библиотеките повеќе не претставуваат само место за изнајмување и враќање на
книгите, туку место на заеднички престој и комуникација, место за средби и дру)кење.
Се почесто во просториите на западните библиотеки се среќаваат апарати со пијал·аци
и храна. Исто така во големиот број библиотеки постојат и специјализирани кафулиња
за читање во просториите на библиотеките . Искуствата на таквите библиотеки
пока.жуваат дека и покраЈ негативните МО)КНИ очекувања на извалкани книги и
неуредни простории - таква ПОЈава нема.

6

IJ Rita Schmits, Kn;iznice za mlade и Ј\\(јетасќој, noJ1e zdeje za zahteJ1nu publiќu, Zagгeb, 2004,
Goethe ./nstitu~ st1: 20

Библиошекарска шеорија и iipaкzuuкa Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

Во библиотеките секако треба да се среќаваат и списоци со небиблиотечни
податоци и информации (истакнати на видни места) за СОС - слу)l<би и СОС- телефони,
сов·етувалишта за млади каде што можат да добијат информации за проблемите со
дрогата, алкохолот, сексуални советувалишта и слично . Младите во библиотеките
треба да MO)l<e да добијат информации за соодветните проблеми што ги мачат и кои
се се поприсутни во нивното секојдневие и да може да добијат совети од стручни и
компетентни лица или да бидат упатени на вистинските места. За привлекување на
што поголем број млади читатели, потребно е да се почне со размислување за
излегување од стереотипите и видоизменување на класичниот пристап, начин на работа
и уредување на библиотеките. Библиотеките за млади треба да внесат све)l<Ина во
начинот на размислување на менаџирањето и во маркетиншкото претставување на
библиотеката. На тој начин треба да се гледаат основните постановки на современата
работа со младите читатели во библиотеката.
Меѓународниот сојуз на библиотечни здруженија ИФЛА веќе ги пријави овие
нови и современи идеи во библиотечното работење што се однесуваат на работата на
библиотеката за младите и со младите и ги вгради во изданието "Guidelines for librarys
service for young adults"2)

Тргнувајќи од фактот дека станува збор за многу чувствителен дел од
читателската популација, библитечните специјалисти сметаат дека библиотечните
работници мора многу точно да ги разберат димензиите на својата работа, ширината
и разновидноста на библитечните услуги и да сфатат дека библиотечните услуги треба
да исполнат многубројни потреби и побарувања на читателите. Неопходен е близок
контакт со читателот, воспоставување квалитетна комуникациЈа, запознавање со
желбите и потребите на читателите, а тоа подразбира способност, умеење и
креативност во планирањето и остварувањето на библиотечните услуги.
Денешните библиотеки се повеќе се информативни центри, кои покрај со многуте
монографски и периодични публикации, располагаат и со друг некнижен фонд - плочи,
ЦД, ДВД, а нудат и услуги поврзани со интернетските пребарувања и поврзувања со
другите бази на податоци вклучени во системот. Така се зголемува и читателската
култура што е резултат на современиот начин на )l<Ивот. И покрај тоа, библиотечните
експерти тврдат дека повеќе внимание се посветува на механичкото позајмување на
библиотечниот материјал, отколку на водењето грижа за читателот и неговите
потреби, како и на процесот на читањето.
Токму затоа, современите библиотеки во прв план треба да ги имаат читателот,
неговите потреби, )Келби и побарувања. Неопходна е промена на аголот на гледање
кон читателите, нивно третирање како активни чинители -во библиотечниот процес,
како консументи кон кои треба да е насочено целосно и максимално внимание во
задоволувањето на нивните културни потреби. Библиотеката мора да обезбеди услови
за остварување квалитетен библиотечен процес водејќи сметка и за набавната
политика што на библиотеката ќе и ја овозможи неопходната енциклопедичност, но
и стручност.

2.1 .Rita Schmits, .Кl7jizпice za mlade и 1\\(jemackoj поvе zde/ e za zahtevпu _publi~ Zagгe~ 2004,
Goethe .lnstitut, st,: 30

7

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Библиошекарска шеорија и иракiиика

Само така денешните библиотеќи ќе одговорат на барањата и предизвиците на
современиот начин на )Кивеење и на побарувањата на младите корисници. Само така,
со тој начин на размислување и третирање на иновативниот напредок, библитеките
ќе го пронајдат најсоодветниот облик за приближување на книгата до корисниците,
т.е. ќе прераснат од пасивен во активен фактор, во мобилен и влијателен чинител во
својата средина што ќе ја промовира библиотеката како широко отворена и модерно
организирана информативна и едукативна институција.

Резиме

Денешните библиотеки како никогаш досега минуваат низ крупни и непрекинати
промени во своето работење, како последица од брзиот напредок на информатичката
технологија, информациската наука, општеството и демографските промени. Тие
иновативни промени треба да се искористат и да се приспособат, а начините на работа
да се развиваат и да се интензивираат, со што би се зголемил интересот на популацијата
за библиотеката и за користењето на нејзините фондови и услуги. Тие динамични
промени, исто така, треба да претставуваат предизвик за менаџерскиот тим и за
вработените во библиотеките, да го обезбедат воведувањето на новите форми на
наЈделотворен можен начин, свесни притоа за можните тешкотии, но и за начините и

методите за нивно решавање.

Current libraries аѕ never before are going throuth outstanding and continious changes in
their work, аѕ а result of the rapid iшproveшent of the infoпnatic tehnology, infonnation science,
society and deпшgгaphic changes. These innovations should be used and adjusted, and the шodels
of work should be developed апd intensified аѕ well in order to eпlarge the interest of the population
to visit the libraries and use tl1eiг funds апd seгvices. Tl1ese dyna1nic chaпges also have to represeпt
а chalenge fог the tеаш of шanagers and ешрlоуееѕ in libraгies, in order to introduce the new foпns
in the шоѕt efficient possible way, being aware at the same ti1ne of the eventual difficulties, аѕ well
аѕ of the ways and methods to provide а sollution.

8

Библиошекарска шеорија и iiракшика Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

УДК 02:004(497.7)

ДИГИТАЛНИ БИБЛИОТЕКИ
- РАЗГРАНИЧУВАЊЕ НА ПОИМИТЕ

Сузана Котовчевска

Поимот "дигитална библиотека" беше промовиран, односно ставен во употреба
во деведесеттите години на минатиот век. Но и покрај фактот што дигиталните
библиотеки се уште се наоѓаат во фокусот на библиотечните и на информациските
интересирања, поимот дигитална библиотека не е прецизно утврден и дефиниран. За
(не)мо)кноста за адекватно и прецизно појмовно-теоретско дефинирање на
дигиталните библиотеки постојат мноштво значајни елементи што мора да се
разгледуваат од различни перспективи .

Без да презентираме_ поопширна анализа за сите досегашни научни расправи на
оваа релација, ќе презентираме еден пристап што тргнува од констатацијата дека
поимот дигитална библиотека можеби може полесно да се опише, моделира, дизајнира,
имплементира, користи и да се евалуира ако се согледа во светлото на следните пет

апстрактни концепти што ги предЛО)l<Иле Фокс и Сорнила од Политехничкиот институт
Вирџинија и од Државниот универзитет. 1 )

· текови, поимот што се користи за да се опише текстот, мулти-медиЈалните
содржини и другите секвенции на апстрактни поими: на пример, опис на протоколите,
интерактивни дијалози, дневници на серверите (server logs) и дискусиони листи.

· структура, кој а се однесува на структурата на податоци во информатичка смисла,
база на податоци, хипертекстуални мреж,и и други концепти од областа на
пребарувањето информации, како што се инвертираните датотеки, датотеките на
сигнатурите, MARC - слоговите и тезаурусите .

· простори, ги покриваат не само дводимензионалните и тридимензионалните

простори, виртуелната реалност, туку и другите повеќедимензионални форми што
како една компонента го вклучуваат и времето.

· сценарија, кои опфаќаат димензионирање и спецификација на интеракцијата
помеѓу човекот и компјутерот, но исто така ги опишуваат процесите, процедурите,
функциите, сервисите и трансформациите вклучени во дигиталните библиотеки - со
еден збор аспектите на нивниот активен )l<ИВОТ и временското траење.

· општества, кои ги покриваат оние аспекти на дигиталните библиотеки што се
од значење за авторите, библиотекарите, каталогизаторите и другите чувари на
информации . Овие аспекти се посебно значајни во последно време од кога и
антрополозите, комуниколозите, психолозите и социолозите се вклучуваат во
истражувањата поврзани со дигиталните библиотеки
Од овој аспект, проценувањето на валидноста на секоја дефиниција за
дигиталните библиотеки треба да се прави според согледување на претходните пет
аспекти значајни за дигиталните библиотеки .

1) Fox, Е.А., Soшil, О. (1999). Digotal Libraries, Modeгn Information Retrieval, Baeza-Yates,
R. and Ribeiro - Hero, В. ( eds.), Addison - Wesley, рр. 415-432.

9

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Библиошекарска шеорија и iiракшика

За сите корисници што се вклучени во процесите на пронаоѓање информации,
дигиталните библиотеки претставуваат проширување на таквите системи што е
збогатено со мултимедијална разновидност и здружени системи (federated ѕуѕtешѕ). Во
секој случај, дигиталните библиотеки мораат да подр)l<уваат големи колекции
документи, како и можностите за нивното пребарување, каталогизирање и
индексирање .

Истра)l<увањата во областа на дигиталните библиотеки опфаќаат повеќејазична
обработка, пребарување на мултимедиј алните содр)l<ИНИ, визуелизациј а на
информациите, раководење со големи дистрибуирани колекции на документи,
стандарди и архитектури . Дигиталните библиотеки ја конструираат, односно ја
прибираат и ја организираат заедницата на корисници, додека нејзините функционални
можности ги подр)l<уваат потребите на оваа заедница.
Дигиталните библиотеки претставуваат проширување, надградба и интеграција
на разновидните информатички институции, како и физичките простори во кои се
врши селекција, прибирање, организирање, чување на ресурсите или им се обезбедува
пристап како поддршка на заедницата на корисниците.

Врз основа на сите овие премиси, изведени се поголем број дефиниции за
дигиталните библиотеки. За потребите на нашето истра)l<ување ќе издвоиме неколку
дефиниции со цел уште попрецизно да ја комплетираме сликата за библиотеките на
новиот век што на некоЈ начин како да претставуваат остварување на различни визии
претставени во делата за научна фантастика или во трудовите на сериозната научна
литература.

Според определени ставови, дигиталната библиотека (Digital Library), чиј основен
синоним е електронската библиотека (Electronic Library) претставува "дистрибуирана
технолошка околина што драматично ги редуцирала границите на создавањето,

. . .

дисеминациЈата, манипулациЈата, депонирањето , интеграциЈата и повторното
користење на информациите од поединечни и групни корисници" .2)
Во овој контекст, авторот ја изведува попрецизно дефиницијата според која
дигиталната библиотека претставува "машински посредувана репрезентација на
библиотечен материјал во која истовремено е интегрирана информациската
организација наменета за корисникот во цронаоѓањето на специфични информации" . з)
Според наше мислење, иако најкратка, мошне прифатлива и прецизна е
дефиницијата објавена како поднаслов во специјалниот број на престижното компјутерско
списание "АСМ C01nп1unications" од 1998 година, посветен на дигиталните библиотеки
"Дигиталните библиотеки - глобален опсег, неограничен пристап", во која мошне
илустративно се потенцирани нерините неограничени можности на планетарно ниво.

Место заклучок ќе потенцираме дека библиотеките денес во целост ја менуваат
својата форма : од тврдини на знаењето постепено прераснуваат во океани на
информациите. Новите динамични промени и трендови во библиотекарството ќе мора
да ги следи и паралелниот развој на новите теории на библиотечно-информациската
наука како нераздвоен дел и поддршка на современата практика во оваа значајна сфера.

10

2 Bakarsic, К. (1997). Uvod u digitalne biblioteke. Sarajevo: Bibliotekarstvo, sv. 42, str. 11.
3 lbid: str. 13

Библиошекарска шеорија и иракшика Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

Резиме

Трудот "Дигитални библиотеки разграничување на поимите" претставува
сериозен обид за презентирање на најзначајните научни пристапи и обиди за појмовно
дефинирање на дигиталните библиотеки.
Поимот диzишална библиошека беше промовиран во деведесеттите години на
минатиот век како резултат на новите динамични промени и трендови во современото
библиотекарство. Денес современите библиотеки постепено се трансформираат од
тврдини на знаењето во океани на информации достапни секогаш, секаде и за сите.

Abstract

The article "Digital Libraries - distinguishing of the tenns" is а very serious effort for presenting
the most significant scientific approaches and attempts for defining the tenns associated to the
digital libraries.

The first use ofthe tenn digital library was popularized in the ninetieths аѕ а i-esult oftl1e new
dynamic changes and trends in the contemporary science oflibrary. Nowadays the traditional libraries
slowly but surely are passing from fortress of knowledge into oceans of infonnation accessible at
any time, at any place and for any person.

11

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Библиошекарска шеорија и iiракшика

УДК 021:316.774(497.7)

БИБЛИОТЕКИТЕ И ЈАВНИТЕ МЕДИУМИ
ПОТРЕБА ОД АТРАКТИВНА ПОНУДА НА
ИНФОРМАЦИИ

Елизабета Трпческа-Петрушевска

-Не е шочна консшашацијаша дека библиошекише нема шшо да и ионудаш
на јавносша.

- Зошшо библиошекише се наоiааш на марiинише на севкуii.нише насшани
во оii.шшесшвошо?

-_Дали се рабоши за неуважување на ирофесијаша библиошекар или за
ii.ошценување на крајнише корисници на библиошечнише добра?

Библиотеките имаат мошне значајна улога во развојот и во изградувањето на
демократското општество. Тие му овозможуваат на секој поединец пристап до
широкиот и разноличен спектар на знаења, идеи и мислења. Библиотеките
претставуваат информациски точки што го гарантираат зачувувањето на
националниот културен идентитет, со тоа што гарантираат пристап до градивото со
национална содржина и заштита на тој материјал . Една од главните улоги на
библиотеките во денешно време, а најверојатно и во иднина е искористувањето и
поттикнувањето на користењето на информациските и комуникациските технологии,
со цел да се постигне општ пристап до информациите. Меѓутоа, и покрај големото
значење на библиотеките и нивната улога во општеството, како и покрај тоа што
библиотекарството е клучен сегмент во областа на културата, од досегашните
согледувања слободно може да се констатира дека библиотеките и библиотекарството
се наоѓаат на маргините од севкупните настани во општеството. Многу е сторено со
индивидуални и колективни програми и кампањи на самите библиотеки, со цел "да се
пренесат пораките секаде наоколу", сепак овие установи од областа на културата се
уште, · во извесна смисла, се потценети и се сметаат за инфериорни . Ова е иронија на
денешното т.н. "информациско време" и се чини мошне обесхрабрувачки.
Оваа маргинализација може да се согледа од анализа на третманот што им се
дава на библиотекарските собири во јавните медиу:м:и како и од тоа колку јавните
медиуми ги следат настаните во библиотеките . Останува отворено прашањето: Зошто
е сето тоа така? Дали станува збор за неуважување на професијата библиотекар или
за потценување на крајните корисници на библиотечните добра?
Очигледно станува дека односите библиотекар -новинар -јавност не се на завидно
ниво, а со самото тоа и конечниот резултат е таков каков што е . Во секој случај
состојбата не е поволна и треба да се менува.

12

Библиошекарска шеорија и iiракшика Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

Корисниците, библиотеките и јавните медиуми

Библиотеките и кај нас се повеќе стануваат место каде што мо)ке да се добијат
најразлични корисни информации. Со компјутеризацијата во библиотечното работење
се овозможува брз пристап до саканите податоци од кое било место. Меѓутоа, се уште
има луѓе што не знаат што се може да направи за нив една јавна (народна) библиотека .
Ваквата ситуација е присутна и во многу поразвиени средини од нашата каде што има
десетпати поголем процент на членство во однос на бројот на )Кителите на едно место.
Благодарение на мре)!<ниот информациски сервис, тие може да допрат и до
корисниците што никогаш не го пречекориле прагот на некоја библиотека. Веб­
страниците на библиотеките, како и онлајн-каталозите се на некој начин медиум за
комуникација меѓу библиотекарите и јавноста, со тоа што оваа категорија е ограничена
на корисници на библиотеката бидејќи веб-страниците на библиотеките ги користат
оние што имаат потреба за некоја информација. Ако сакаме пошироката јавност да
добие информации за тоа што се случува внатре во библиотеките и надвор околу нив,
треба да се искористат сите средства што ни стојат на располагање, како што се јавните
медиуми (електронски и печатени), билбордите, пропагандниот и друг материјал.

Промовирање на улогата на библиотеките

За да привлече што поголем број корисници, библиотеката треба да промовира
атрактивна понуда на информации. Во таа насока од важно значење е претставувањето
на библиотеката во средствата за јавно информирање. Потребно е да изгради силна
врска со јавноста организирајќи активности што ќе привлечат корисници во
библиотеката со помош на промовирање на библиотеките во јавните медиуми. Ниту
една програма за односи со јавноста не е комплетна без план за разбирање и соработка
со медиумите. Медиумот на некој начин се изедначува со јавноста. Сето она што ќе
им се соопшти на медиумите практично исе соопштува на јавноста.
Се разбира соработката со медиумите бара специфична вештина на водење на
работите со цел со преносот на пораките да се постигне максимален ефект. Најва)кната
улога и место во афирмирање на работата на библиотеките им припаѓа на јавните
медиуми (ТВ, радиото, дневниот и неделниот печат, како и периодиката). Не е точна
констатацијата дека во библиотекарството не се случува ништо интересно што би ја
заинтригирало пошироката јавност. Читателската публика е живо заинтересирана за
сите случувања во библиотеките почнувајќи од набавната политика и нови наслови,
па се до библиотекарските собири на кои најчесто се разгледуваат стручни прашања,
но и многу повеќе од тоа од што зависи работата на библиотеките во иднина. На тоа
Јавноста има целосно право.

Досегашната практика укажува на фактот дека јавните медиуми не пока)l<уваат
некој особен интерес за случувањата во библиотекарството кај нас. Новинарите ги
нема ниту кога се во прашање најголемите собири на библиотекарите, како што е на

13

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Библиошекарска шеорија и ii,ракшика

пример Годишното собрание на Библиотекарското друштво на Македонија. Во
најдобар случај може да се присутни некои претставници на локалните ТВ и радија, а
веста обично е кратка и објавена на крајот на информативните емисии. Недостигот
од информации за јавноста од овие собири недвој бено ука)l<ува на тоа дека на
библиотекарството не му се придава значењето што го заслу)l<ува.
Но, кои се причините за сето тоа? Ако погледнеме малку самокритички ќе се
констатира дека еден од факторите се и самите библиотекари, кои тивко работат, не
се наметливи и не водат доволно агресивна кампања за афирмација на својата и тоа
како значајна професија. Библиотекарите често се )!<алат поради стереотипниот
приказ на нивната професија во јавноста како плашливи средовечни )l<ени постојано
во сенка на своите корисниици. Досега, рака на срце, малку нешто е сторено таквиот
однос да се промени. Библиотекарите повеќе не смеат да си дозволат да надвладее
сраме)l<ливоста, а поддршката треба да се бара во унапредување на услугите и
вештините .

14 .

Библиошекарска шеорија и iiракшика Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

УДК 021:35.072.1(497.7)

ВО РАСЧЕКОР МЕЃУ ЖЕЛБИТЕ И МОЖНОСТИТЕ

Владимир Кочоски

- Транзицијаша iipeдoлio шрае - iiоследицише видливи.

- Законош за деценшрализација ја влоши сосшојбаша со библиошекише.

Не претставува никаква тајна дека најпознатите, најголемите, најопремените
(кадровски и технички) и најквалитетните библиотеки се наоѓаат во оние земји каде
што општествената заедница ги става информациските и образовните потреби на
своите членови на највисоко рамниште, а во тие рамки библиотечно-информациската

. .

деЈност Ја определува како стратегиски интерес на своето општество.

Библиотеките чинат една симбиоза на работници што се гриж:ат за севкупното
стручно библиотечно работење внатре во самата библиотека, од една страна, но и
симбиоза на односи со централната и локалната власт, финансиерите, донаторите на
библиотеките, издавачите, доставувачите на интернет, разни невладини организации
и други.

Јадрото на библиотеките го чинат постојано вработените во стручните служби,
ангажираните работници со договор на определено време и раководството на
библиотеките. И додека овие би требало да се занимаваат со спроведување на
стручната библиотечна работа, комплетирање на фондовите, унапредување на
услугите и програмите на работа, другите би требало постојано да се занимаваат со
унапредување на статусните прашања и со развојната стратегија на библиотекарството
како значаен сегмент на културата и образованието во една земја .
Примената на меѓународните стандарди за квалитет на библиотечните услуги
подразбира целосна согласност на сите чинители кога станува збор за решавање на
сите пова)кни прашања и проблеми што се рефлектираат на површината на
библиотечно-информативната дејност, а воедно и почитување на механизмите што
овозможуваат развој на професијата. Тоа од своја страна ја наметнува потребата од
изградба на јасни проекции за развој на библиотекарството низ механизми што ќе
бидат проткаени со нов дух и современи идеи кон кои македонските библиотекари ќе
се однесуваат како кон нешто кон кое секогаш треба да се те)кнее.
За )Кал, досегашната практика не оди во прилог на овие констатации.
Транзицијата, која предолго трае, не го одминува ниту библиотекарството, а
последиците од таквиот однос се видливи. Купувањето книги за библиотеките и
воведувањето на компјутеризацијата и примена на програмата на COBISS во
библиотечното работење наидуваат на позитивни одгласи во јавноста, што ука)I<ува и
на постоење извесно разбирање кај политичките власти за потребите на корисниците
на библиотечните ресурси .

15

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Библиошекарска шеорија и иракшика

Меѓутоа, најчесто комуникацијата меѓу надлежните политички структури и
библиотекарите не е постојана и систематска. Тоа најмногу дојде до израз со примена
на Законот за децентрализација, место обединување во еден заокружен систем, се
создадоа услови за неколку категории јавни библиотеки. Пет библиотеки имаат статус
на национални, во поголемите градови им се препуштени на општините, додека во
помалите населени места функционираат во состав на центрите за култура, а некои
се самостојни. Тоа на одреден број библиотеки не им обезбеди ниту елементарна
статусна, финансиска, или работна автономност, додека другите ги прави ранливи во
услови на чести политички промени кои предизвикуваат и промени во раководните
структури во библиотеките . Стабилноста и континуитетот, кои се сметаат за
најпосакуваните предуслови за успешно работење на една библиотека, за жал,
библиотекарите не мож:ат да ги остварат самите.
Од друга страна вработувањата на работници во библиотеките со договор на
определено време и нивното повторување со години има исто така негативни
последици. Работниот ефект на тие "библиотекари" е на ниско ниво поради нивниот
нерешен статус и не се доволно мотивирани за што поквалитетно извршување на
поставените задачи поради тоа што не гледаат сигурност во работата. Од друга страна,

. . .

во време кога на голема врата влегува компЈутеризациЈата и автоматизациЈата во
библио:гечното работење, во отсуство на институционално библиотекарско
образование, на таквите библиотекари на привремена работа не мо)ке сериозно да се
смета и да се инвестира во нивно стручно оспособување на разни семинари и курсеви
поради фактот што не се знае до кога ќе бидат на работа. Сето тоа во крајна линија
негативно влијае врз работата на библиотеките и врз квалитетот на услугите, а тоа
најдобро го чувствуваат многубројните членови - читатели . Колку побргу ќе се
надминат ваквите состојби - толку подобро.

16

Библиошекарска шеорија и иракшика Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

УДК 027.7(497.5)

ВОСПОСТАВУВАЊЕ НА КВАЛИТЕТОТ ВО
СПЕЦИЈАЛНИТЕ И ВИСОКОШКОЛСКИТЕ
БИБЛИОТЕКИ ВО ХРВАТСКА- БИБЛИОТЕКИ ВО
БОЛОЊСКОТО ОПКРУЖУВАЊЕ

виш библиотекар Ј еленаПетровска
НУУБ "Св. Климент Охридски" Битола

Клучни зборови: специјални библиотеки, универзитетски библиотеки, интегриран
уни,зерзитет, Хрватска, сертификација, Болоњски принципи, ENQA 2005, 1ЅO9001-2001,
аудит

Во организација на Секцијата на специјалните и универзитетските библиотеки
што работи во рамките на Хрватското здру)I<ение на библиотекарите (ХКД), во
Опатија (Р. Хрватска) се одржани традиционална средба и работна конференција, со
цел да се промовираат значењето и улогата на библиотеките како дел од процесите
на реформата во високото образование .
На последното Собрание на библиотекарите од Р. Хрватска е донесен заклучокот
за формирање заедничка комисија на специјалните и универзитетските библиотеки
што во изминатиот период работеше на донесувањето и имплементацијата на
стратегиските документи и активности во врска со воспоставувањето на квалитетот
во работењето. Овој вид библиотеки со своите задачи во голема мера претставуваат
носители на образовните напори на Р. Хрватска во сферата на високото образование.
Тридневната работа вклучуваше презентирање на повеќе стручни трудови од
областа на воспоставување, контрола и евалуација на библиотекарската работа во
согласност со стандардите и правилниците што постојат во областа на
библиотекарството во Европа и во Хрватска.

· На конференцијата беа претставени и постер ски излагања на релевантните теми,
но и позитивни примери од практиката. Од постерските излагања учесниците имаа
можност да се запознаат со сертификацијата на повеќе поголеми специјални
библиотеки, како што е на пр. библиотеката на бродоградилиштето "3 Мај" од Пула,
"Сапонија" (фабрика за детергенти од Осијек), "ИНА" (индустрија за производство на
нафта и нафтени деривати) од Загреб, како и одделни искуства од библиотеките што
ги презентираа резултатите од сопствените евалуации.

Особено внимание е посветено на повеќе позитивни искуства од почетоците за
воведување контрола на квалитетот во библиотечната работа во рамките на одделни
универзитетски библиотеки. Многу голем интерес предизвикаа добро осмислените
работилници во врска со МО)I<Ностите на корисничките бази од пакетот ProQuest, како
и работилници на библиотекарите од Комисијата за набавка и меѓубиблиотечна
соработка при НСК (Национална и свеучилишна књижница) од Загреб на тема
"Примена на стандардите на квалитетот во набавката и меѓубиблиотечно

. " позаЈмување .

17

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Библиошекарска шеорија и иракшика

Во рамките на програмата на Конференцијата свој придонес дадоа и
традицоналните спонзори чии понуди беа сосема во функција на универзитетските
библиотеки. Беа претставени и повеќе извори на информации, особено понудата на
САГЕ, каде што на интерактивен начин на присутните библиотекари им понудија
користење на нивните бази за различни категории библиотечните корисници .
Големите издавачки куќи како што се универзитетската книжарница и антикварница
"Доминовиќ" и ИК "Школска книга" од Загреб на присутните им понудија голем број
стручни изданија како од хрватската и од светската литература, така и од областа на
библиотечното работење.
Библиотекарското друштво од Р. Хрватска ВЛО)I<ува големи напори за да остане
присутно во јавноста и да се наметне со своето работење, така што стана навистина
влијателен фактор во сферата на образованието и на културата. Преведени се сите
стратегиски документи поврзани со Болоњската реформа во високото образование,
а во тек се поголеми проекти во соработка со странските експерти за трансформација
на високошколските библиотеки во рамките на промените во образовниот систем во
др)кавата.

Со оглед на промените во високото образование во Р. Македонија, кои систе­
матски го менуваат библиотечното работење како дел од подршката на курикулумите
на универзитетот, од голема полза се достигнувањата на земјите во опкружувањето
со нивната позитивна практика, особено кога станува збор за начинот на органи­
зирањето на универзитетските библиотеки во светлоста на болоњските принципи.
Универзитетските библиотеки во Р. Хрватска со голема сериозност се зафатија
со потребата од приспособувањето на своето работење во функција на остварувањето
на реформате во високото образование преку трансформацијата на своите услуги и
нови проекти што ги следат болоњските насоки. Со оглед дека денешната институција
"интегриран универзитет" прераснува во центар на доживотно учење, неопходно е
контролирањето на квалитетот на студиските групи, а со тоа се отвора и процесот на
донесувањето сертификат за квалитетно работење на универзитетските библиотеки.
Појдовна основа за почнување на процесот на евалуацијата на библиотечното
работење претставуваат стратегиските документи, од кои се позначајни: ENQA 2005
и ISO 9001-2001. Тие претставуваат основни документи важни за евалуацијата на
библиотечните институции, т.е. на сите нејзини сегменти во библиотечното работење.
Понатаму од ISO 9000 произлегоа посебни стандарди за библиотечната дејност, како
што се ISO 11620 (Infoпnation and Docu111entation: Perfo111ance Indicators for Libraries),ISO/
DIS 2789 (Infoпnation and Docu111entation: International Library Statistics), ISO/NP TR
20983(Infoпnation and Documentation: Perfoпnance Indicators for Electronic Library Services ).
Во Хрватска во процесот на сертификацијата се вклучени Министерство за
образование, Министерство за култура, како и Хрватскиот завод за нормирање. Секако
дека без проактивно учество на библиотекарите од универзитетските библиотеки и
на целата библиотечна јавност процесот би останал само на идеја . Од Заводот за
нормирање беа понудени стратегиски документи како што се HZN /TQ 176 I HZN/TQ46
што се однесуваат на библиотечната документација, како и ткн. "готвачка" ("куварица")
за почетници во областа на нормирањето и стекнување со сертификатот за квалитетот
во библиотечното работење.

18

Библиошекарска шеорија и iiракшика Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

Можеби би се запрашале зошто е потребна толку сложена процедура за
сертификацијата на библиотечната работа. Одговорот во најголем дел ле)l<И во
корисниците на библиотечните услуги и можноста како библиотеките што повеќе да
ги приспособат своите програми кон разновидниот профил корисници. Потоа не
помалку значајна е и подобрата внатрешна организација во работењето, како и
периодичното испитување на влезните и излезните резултати од работењето ,
пр~венцијата и поправните мерки во организацијата на библиотечната дејност и
севкупното промовирање подобри показатели на успешноста.
Појдовна основа за успешното справување со настанатите промени претставуваат
акредитациЈата на универзитетот и донесувањето на процедурите, документите што
одат во насока на барањето на ревизија или оценување на работата на
универзитетските библиотеки со утврдувањето на одделните сегменти во работењето,
што секако ги опфаќа и библиотеките како значаен сегмент во остварувањето на
квалитетното студирање. Потребно е консултирање со сите релевантни фактори,
најчесто и надвор од др)l<авата и правилен избор на фирма за евалуацијата.
Процесот на воспоставување на подготвителни чекори за евалуацијата се состои
од прегледување на документите, нормите, правилниците на струката и внатрешната
организација на процесите и разработувањето на сите чекори во обработка на
библиотечните единици. Понатаму, задолжителен е внимателен избор на оној што
сертификува, а кој треба самиот да поседува лиценца за таа работа, а треба дај а помине
и проверката за поседување на релевантните знаења од одредена област што е предмет
на сертификациј ата.
Искуствата од Словенија покажуваат добра практика и во Р. Хрватска, каде што
се направени првичните чекори невладините организации да имаат ист третман како
тело на владата што во моментот е задОЛ)l<ено за вреднување или за сертификација на
квалитетот. Во Словенија, како и во Хрватска, по донесувањето и ревидирањето на
постојните закони за библиотечната дејност, стратегиите за дејствување најчесто до
2009 или 2010, како и на правилниците за условите на изведувањето на библиотеечната
дејност, многу библиотеки пристапија кон изготвување на идејните решенија за
добивањето сертификат за квалитетно работење. Тоа претставува и основен елемент
што ги издвојува универзитетските библиотеки од другите делови на универзитетот.
Секако дека моќта на добро организираниот ресурс на податоци е пред се во стручната
библиотечна служба, како и во профилот на нејзините корисници. Повеќе анкети
што се спроведени на универзитетите насекаде во Европа укажуваат на влијанието на
библиотеката врз степенот на успешноста на студирањето, како и на квалитетот во
работата на професорите било во наставата или во пишувањето на учебниците и
стручните трудови.

Вреднувањето на универзитетските библиотеки главно ги опфаќа сите сегменти
во нејзиното работење како што се:

- утврдување на процесите во работењето на библиотеката ( од обрасците за
набавка, користењето на библиотечниот материјал, интерните известувања и
ко~уникацијата, па се до процедурите на меѓубиблиотечна позајмица итн.),

19

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Библиошекарска шеорија и iiракшика

- опис на функционирањето на дадените процеси,
- опис на задачите во работниот процес и тоа исклучиво на тие што навистина се
применуваат ( се работи - нема да се работи),

- опис на користени документи,

- речник на поими (клучни зборови),
- користена литература.

Секако дека не е помалку важ:ен процесот на самооценување, при што освен
интерните показатели, значаЈна улога има и екстерното независно оценување што
МО)Ке да биде организирано од пријателска ревизија (мислење на колега од иста струка,
но од различна институција), како и независно оценувањеоднадвор. Целта на
евалуацијата е во прв ред подобрување на работата и менување на постојните
проце-дури во работењето на библиотеката. Ревизорот секогаш настапува со "покажи
и дока)ки" и бара точно определени операции што се дефинирани со соодветните
документи.

На крајот на Конференцијата беа извлечени заклучоци и препораки до следната
конференција што најмногу се однесуваа на проблемите во врска со автоматизацијата
на универзитетските библиотеки и проблемите што настанаа со (не )примена на новата
програма Воѕагер, кој хрватската влада го промовира минатата година за потребите
на академската заедница.

Општите заклучоци што главно ги препознаваме како дел и од нашето
библиотечно секојдневие се однесуваат на мошне мала вклученост на библиотекарите
и библиотеките во одборите за воспоставување на стандардите на квалитетот во
библиотечното работење во државата, како и на нивната инертност и
незаитересираност за спроведување на потребите на Болоњските реформи во
образованието. Беа отворени поголем број прашања во врска со подготвеноста на
хрватските библиотекари за сертификацијата во однос на постојаното префрлување
на одговорноста за воспоставување на квалитетот во работата меѓу државните органи
и библиотечните работници. Се дискутираше за предлогот нормите и стандардите во
библиотеките да се дадат на јавна расправа, да се отворат дискусии во врска со
просторот, техничката опременост и кадарот, за сите прашања да се дискутира преку
новите форми, во прв ред на веб-страницата на ХКД (Хрватско књижничарско
друштво) . Исто така беше даден и предлог за отворање на работно место библиотекар
- координатор при Министерството за култура за високошколските библиотеки, со
што би се зајакнало влијанието на библиотекарите и би се овозможило подобра
комуникација со ресорното министерство, што како добра практика може да се
искористи и во нашата библиотечна стварност. Како и на сите конференции,
библиотекарите искористија слободно време за размена на искуства и склучување
нови приЈателства.

20

Библиошекарска шеорија и иракшика Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

. Резиме

Библиотеките како дел од новата · ера во целост се зависни од голем број
информации што го определуваат профилот на нивната активност. Евалуацијата на
многубројните информации, напредокот на науката, процесите на глобализацијата,
институционалните реформи, особено во сферата на универзитетското образование,
всушност се основен двигател на организациските библиотечни промени како резултат
на профилот на библиотечниот корисник. Во тоа светло, промената на библиотечните
услуги претставува логистичка поддршка на знаењето во општ контекст, но и
пошироко го дефинира развојот на општеството.
Стандардите од серијата ISO 9000 се користат за евалуација на библиотечните
услуги. Задоволувањето на потребите на библиотечните корисници е параметар за
квалитетот во библиотечното работење. Квалитетот се дефинира со планирање,
контрола и перманентно приспособување кон корисничките потреби.
Универзитетските библиотеки станаа параметар на образовните реформи во
светлоста на Болоњскиот процес. И заправо затоа еден од најва)l<ните показатели за
акредитацијата и успешноста на универзитетот претставува добро осмислено
библиотечно работење што го вклучува процесот на евалуацијата во однос на
организациската поставеност на библиотеката во системот.

Summary

In the very beginning ofthe new age libraries are i11 the situation to depend on а huge nuшber
of facts which influence their activities.

The evolution of inforшation, technology, exponential grow of science, world global process,
university reforшs and institutional university libraries are the шain factors of changing the library
relationship toward their custoшers .

Changing their activities was always been logistic support to knowledge and prosperity ofthe
c01n1nunity.

University libraries beco1ne para1neter ofhigh education refonns аѕ а part ofBologna processes
. Ѕо one of the condition for accreditation of university and шeasuring of evaluation of quality of
studies prograшs are carefully prepared library inforшational work.

Standards froш the ISO 9000 series can be used in libraries аѕ institutions providing services
for 11sers. Quality in libraries 1neans that library services are satisfying user needs. Quality
шanageшent 1neans that service quality should be planned, controlled and perшanently adapted to
user needs.

Considering the evaluation of universities libraries are without doubt liable to the ѕаше
para1neters of which the quality of studies are detenniпed .

21

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Библиошекарска шеорија и иракшика

Користена литература:

1. Адизес Исак. Овладување со ироменише, ДЕТРА Центар, Скопје, 1994

2. Ambro•ire Melita, Evaluacija knji•nica i utvroivanje uspjesnosti njihovog
· poslovanja,doktorska disertacija, Zagreb, Filozofski fakultet, 1999

3. Melita Aшbrozie,Neke zeшlje шеrе ueinak i гezultate-ve~ina bi •elela da шeri bаг пеѕtо
(abstrakt),Glasnik NBS, 1/2004

4 . Aparac Tatjana, Kпji•пiena zпanost u posljednje111 desetljereu dvadesetoga stoljerea,
Vjesпik bibliotekara Hrvatske. 40, ½,HK.D, Zagreb, (1997)

5. Aparac Tatjana-Gazivoda, Sveueilisni biblioteeni sustavi u teoriji i praksi, Vjesпik
bibliotekara Hrvatske", god. 33/1990. HKD, Zagreb

6. Brofi, Piter, Biblioteka u dvadeset prvo111 veku, CLIO, Beograd,2005

7. Gon11a11,Michael. Postojana kпji •пica: tehnologija, tradicija i potraga za rav11ote•0111 .
. Zagreb: НКD.2006

8. 10.dani specijalnih i visokoskolskih kпji•nica, radni 111aterijali, Opatija,2007

9. Dizdar Senada, Savjetovanje о refonni visokog obrazovanja i implemeпtaciji Boloпjskog
procesa na Uпiverzitetu u Sarajevu,
www.uпsa.ba/pdf/SAV JETOVANJE-Z/Z%20BIBLIOTEКA.doc

10. Матутиновиќ, С. Филипи: Вредновање рада библиотека, Инфотека, 6, 1-2,
Београд, Ivosevire V., Mondekar D.,Geveп К .. , Bols А. , Vodie kroz osiguraпje kvalitetau
visoko111 skolstvu, Priruenik za profesore i studente, Socijaldemokratska studentska unija,
Zagreb,2006

22

Библиошекарска шеорија и iiракшика Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

УДК 050.486(497.7):61

СТРУЧНИ И НАУЧНИ СПИСАНИЈА ОД ОБЛАСТА
НА МЕДИЦИНАТА ВО МАКЕДОНИЈА
(издадени до 2007 год.)

м-р Ленче Даневска,
раководител на Централната медицинска библиотека

Неколку списанија од областа на медицината се медиум во кој лекарите од сите
специј алности, како и другиот биомедицински персонал ги презентираат своите

. . .

достигнувања, сознанија, откритија, прикази на случаи, соопштениЈа, итн . од

медицината и сродните гранки. Некои опстојуваат речиси шест децении, колку и
Медицинскиот факултет во Скопје, а некои се од понов датум. Овде е даден преглед
на списанијата што се создадени во периодот кога Република Македонија беше во
рамките на поранешната СФР Југославија, како и на оние издадени од
осамостојувањето на нашава др)I<ава од 1991 до 2007 година.
Тоа се:
- Македонски медицински преглед;
- Македонско списание за медицина (порано: Годишен зборник на Медицинскиот
факултет);
- Acta Chirurgica Macedoпica (MO)I<e да се смета како продолжение на Acta Chirurgica
Iugoslavica, иако списанието со ваков наслов се уште се печати во Република
Србија);
- Педијатрија - Годишна ревија;
- Acta Morphologica: Публикација на Здружението на анатомите и морфолозите
на Македонија.
- PhysioActa: Списание на Здружението на физиолозите и антрополозите на
Македонија.
- Прилози: Списание на Македонската академија на науките и уметностите,
Одделение за биолошки и медицински науки

Целта на овој материјал е да ги презентира основните карактеристики на овие
списанија, односно податоците за редовност во излегувањето, начинот на печатење
на трудовите, индексираноста и други технички податоци. Исто така, целта е да се
истакнат сите оние медицински специјалисти што дале свој особен придонес во
иницијативата за излегување на некое списание, во неговото обликување, егзистирање
и квалитет на печатениот материјал. Тоа се главно еминентни лекари од нашево
поднебје и пошироко (кога Македонија била во рамките на СФРЈ), кои не штедејќи го
своето драгоцено време, се обиделе да остават печат овде и во светот од она што се
нарекува македонска медицина.

23

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Библиошекарска шеорија и iiракшика

Македонски медицински преrлед.
Најстарото списание од областа на медицината што излегува на македонска почва
е Македонски медицински иреглед, списание што го издава Македонското лекарско
друштво. Првиот број на Македонски медицински преглед - ММП е издаден во 1946
година. Првите трудови се напишани од првиот претседател на ММЦ д-р Х. Минчев и
секретарот д-р Д. Арсов. Потоа главни и одговорни уредници на списанието биле:
проф. д-р Борис Спиров, доц. д-р ДимитриеАтанацковиќ, доц. д-р Доне Миовски, проф.
д-р Исак Таџер, проф. д-р Методија Станковски, проф. д-р Јонче Неделковски, проф.
д-р Јосип Новак, проф . д-р Љупчо Гроздев, проф. д-р Делка Стој анова и проф. д-р
Ѓорѓи Зографски. Покрај редовните броеви, во изминатиот период во рамките на
списанието се отпечатени и 66 суплементи. Посебно внимание заслужува издавањето
на две библиографии досега, а третата е во тек на печатење. Првата библиографија
на ММП го покрива периодот од 1946 до 1985 година, втората од 1985 до 1996 и третата,
која ќе излезе во 2008 година, од 1997 до 2007 година. Трудовите во ова списание се
печатат на македонски Јазик, со апстракт на англиски.

Годишен зборник на Медицинскиот факултет во Скопје.
За афирмација на Медицинскиот факултет во Скопје, односно за неговиот
наставен и научен кадар своја заслуга има и списанието Годишен зборник на
М едицинскиош факулшеш во Скоије, кое од 1997 година е преименувано во
Македонско сиисание за медицина . Усвоената кратенка на ова списание е Год зб мед
фак Скопје, односно Мак спи мед (МСМ).
Првиот волумен или том на ова списание е издаден во 1954 година .

' Прв главен и одговорен уредик бил ироф. д-р Вељко Бујан; како издавач се
појавува Медицинскиот факултет во Скопје, а списанието излегувало само во еден
број. Иако со недоследен импресум, издавањето на ова списание со вакви
карактеристики може да се следи до 1959 година . Бројот на печатените трудови бил
неограничен, а биле напишани на француски, англиски, германски и на македонски
јазик, како и на јазиците на бившата СФРЈ.
Почнувајќи од 1960 година Том ВИИ, главен и одговорен уредник на Год зб Мед
фак Скопје бил ироф. д-р Александар Андреевски. Во 1961/1962 г. , том VIII-IX, дошло
до смена на главниот и одговорен уредник, повторно бил ироф. д-р Вељко Бујан. Од
1964 г . том XI, претседател на редакцискиот колегиум на Научниот одбор на
Медицинскиот факултет во Скопје станал ироф. д-р Аврам Садикарио.
Во континуитет од 1965 до 1985 2. главен и одговорен уредник на списанието бил
ироф. д-р Аврам Садикарио. Во текот на неговото дваесетгодишно анrа)кирање (заедно
со соработниците) околу уредувањето и издавањето на ова списание, Год зб мед фак
Скопје претрпел помали промени и вклучувал интересни и значајни информации.
Во вол. ХХ од 1974 г. воведен збор има деканот на Медицинскиот факултет проф.
д-р Радован Перчинковски посветен на 25 години на Универзитетот "Кирил и Методиј"
во Скопје (1949-1974). На насловната страница од 1979 г. , вол . 25, стои еден интересен
податок: редовно се цитира во Index Medicus, како и интернационалниот број за сериски
публикации: YU ISSN 0065-1214. Станува веќе унифицирано и излегувањето на

24

Библиошекарска iueopuja и iiракшика Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

списанието: се печати еднаш годишно на македонски јазик со извадок на англиски
јазик. За првпат има и индекс на автори, како и упатство до авто.рите. Во 1980 г. дел од
трудовите се посветени на 30 години на Медицинскиот факултет во Скопје (1947 -
1977).
Од 1981 год., вол 27, списанието го менува форматот (А4), како и изгледот на
корицата . Печатењето на трудовите е воедначено (во две колумни).
Од 1982 до 1986 г. почнува да излегува во два броја. Вториот број од вол. 30 во

1984 г. му е посветен на ироф. д-р Аврам Садикарио, по повод неговото пензионирање
од професор и директор на Клиниката за детски болести при Медицинскиот факултет
во Скопје. Во посветата стои дека проф. д-р Аврам Садикарио бил главен и одговорен
уредник на Год зб Мед фак Ск од 1965 г. (вкупно 20 години) . Во овој број е вклучена и
Библиоzрафија на Годишниош зборник на Медицинскиош факулшеш во Скоије за
шриесешше zодини излеzување (1954-1983).
Нов главен и одговорен уредник на ова списание од 1986 z. станува ироф. д-р
Момчило Лазаревски. Трудовите се лекторирани и на македонски и на англиски јазик,
а од оваа година секој труд добива клучни зборови според класификацијата МеСХ на
Националната медицинска библиотека во Бетезда, САД. Зборникот добива и нов
изглед на корицата, така што се појавуваат репродукции на слики од познати уметници.
Од 1988; вол, 34 (1 -2) трудовите почнале да се печатат двојазично, а од 1991, вол. 37,
списанието почнало да излегува како двоброј, освен во 1994 вол . 40, кога се издадени
2 броја.
Во 1997,· 43 (1-2) списанието е преименувано во Македонско сиисание за медицина/

Macedonian Journal of Medicine; нов главен и одговорен уредник е ироф. д-р Мирко
Сиироски. Претседател на Издавачкиот совет е акад. проф. д-р Момир Поленаковиќ.
Корицата има нов изглед со прикази на хистопатолошки/хистолошки препарати или
рендгенски снимки. Новина е комплетното електронско доставување на трудовите за
печатење .

По двегодишна пауза, во 2001 г. излезе новиот волумен 47 како двоброј, со нов
главен и одговорен уредник ироф. д-р Зоран Гучев. Последен издаден волумен е 53 од
2007 г.

Acta Chirurgica lugoslavica - претходник на Acta Chirurgica Macedonica. Заради
ангажманот на цела плејада македонски лекари, пред се, хирурзи, а особено на проф.
д-р Кочо Серафимов, во овој материјал треба да се дадат податоци и за поранешното
југословенско списание како сојузно гласило на сите хирурзи и ортопеди од Југославија
- Acta Chirurgica lugoslavica. Исто така, ова списание МО)Ке да го сметаме како предвесник
на македонското списание на Здружението на хирурзите на Македонија Acta Chinл·gica
Macedonica.
Во 1954 г. како стручно сојузно гласило на сите хирурзи и ортопеди од Југославија
почнало да се издава списанието Acta Chirurgica Iugosavica. Уредувачкиот одбор
(Redactores) го сочинувале: Ф. Дерганц од Љубљана, М. Димитриевиќ од Скопје, Ф.
Лукач од Сараево, И. Папо од Београд и В. Стојановиќ од Белград, а во Collegiuш
Redactoriшn од Скопје го пишува Б. Оберхофер. На првиот број од списанието стои:
АСТА CHIRURGICA IUGOSLAVICA, ANNUS I (II), 1954, Едитор: Медицинска књига,
Београд-Загреб.

25

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Библиоzиекарска шеорија и iipaкzuuкa

Истиот одбор функционирал до 1958 г. кога во редакцијата од Скопје влегува С.
Сшавридис, а во 1961 Б. Драzоевиќ. Веќе во 1963 z. во активностите околу издавањето
на ова списание се вклучува и,роф. д-р Кочо Серафимов. Во 1969 г . како член на
редакцискиот одбор се појавува и и,роф. д-р Пешар Тофовиќ. Трудовите во списанието
се печатени на српско-хрватски јазик со извадок на англиски/француски/германски
. .

Јазик или на еден од светски признатите Јазици.

Во 1971-1972, вол. XVIII-XIX, издавањето на списанието се префрла во Скопје, а
како одговорна е Хируршкаша секција на Македонскошо лекарско друшшво . Главен
и одговорен уредник станува ироф. д-р Кочо Серафимов . Како новина е и употребата
на јазиците на народите на СФР Југославија. Трудовите главно содржат и извадок на
англиски/француски или на германски јазик. Во редакцискиот колегиум од 1974 г.
влегува и ироф. д-р Пешар Тофовиќ од Скопје . Во воведот стои дека на заедничкиот
состанок на редакцискиот колегиум и уредништвото, одржан во декември 1973 г. е
решено, освен рез името на англиски, трудовите да содржат и резиме на руски Јазик.
Во 1975 вол. XXII, Том I, во уредништвото од Македонија влегуваат и: Љ . Проданов, Д.
Стојков, К. Нича, И. Даскалов, Р . Ферати. Во овој број за прв пат се појавува Уиашсшво
до сорабошницише, напишано на српско-хрватски, англиски, германски, руски и на
француски јазик.
Списанието излегува во два броја и во бр. 2 од 1982 г. има предговор во кој се
означува неговото десешzодишно непрекинато издавање во Скопје. Во предговорот
се наведува дека за тие 10 години се испечатени 45 книги (во просек 4.5 книги годишно)
што ги вклучуваат и хируршките конгреси и публикациите од интерсекциските
состаноци. Тука е наведен податокот дека АСЈ се индексира во Index Medicus од 1975
zодина. До 1989 г. списанието континуирано се издава во Скопје. Од бр. 2, 1989
уредувањето го презема Институт за болести дигестивног система, Универзитетског
клиничког центра, Београд; а како почесен член (и технички уредник) се појавува
ироф. д-р К. Серафимов.
По празнината што настана со распадот на Југославија, се почувствува потреба
од обновување на издавање едно списание на македонска почва во кое ќе MO)I<e да се
публикуваат трудови од македонските хирурзи. Во првичната иницијатива постоеше
подготвеност ова гласило да и биде достапно и на светската медицинска јавност, со
обидот да биде вклучено во најпознатата медицинска база на податоци Index Medicus/
Medline. Така во 2001 г. се востанови списанието Acta Chirurgica Macedonica, ISSN 1409-
5181 , еписание на Здру)I<ението на хирурзите на Македонија од меѓународен карактер.
Главен и одговорен уредник е доц. д -р Владо Сшолевски . Трудовите се печатат
двоЈазично: на македонски и на англиски, а другите карактеристики се дадени во
критериумите за поднесување труд за објавување, кои се наоѓаат во секој број. Досега
се излезени 4 број а за четири години; последниот број е издаден во 2004 година.
Педијатрија: Годишна ревија.
И педијатрите од Клиниката за детски болести при Клиничкиот центар во Скопје,
како и нивните колеги во Република Македонија имаат свој посебен печатен медиум.
Тоа е списанието Педијашрија : Годишна ревија, ISSN 1409-567Х.
Идеј ата за издавање на ова списание најдобро е објаснета во Предговорот на
уредникот ироф. д-р Мирјана Кочова: "Клиникаша за дешски болесши и Здружениешо

26

Библиошекарска шеорија и iiракшика Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

на иедијашрише од Реиублика Македонија ... иочна со одржување на едукашивни
семинари "Новини во иедијашријаша". Орzанизациониош одбор на ирвиош семинар
шшо ја иницираше оваа акиtивносш е во сосшав: ироф. д-р Никола Софијанов, ироф.
д-р Мирјана Кочова, ироф. д-р Нада Пои ]орданова и ироф. д-р Никола Зисовски .. .
Сише иредавања се ~~елосно иечашени во оваа книzа која го ирешсшавува ирвиош дел
од иредвиденише 5-10 вакви целини, сиоред иншересош. Преосшанашише делови ќе
бидаш иечашени ио одржување други слични сшручни манифесшации, еднаш
zодишно. 1/
Првата ваква Годишна ревија е издадена во 1996 година, а трудовите во неа се
пишувани на македонски Јазик.

Во 2001 2„ вол. 6 на местото главен уредник доаѓа асс. д-р Ангел Саздовски, и
тогаш во рамките на Педијатрија се испечатени "Акшуелносши во иедијашријаша -
2001 ", современи податоци и ставови за актуелни подрачја од педијатријата.
Педијатрија - годишна ревија (Review in Pediatrics), вол. 7, 2002 - "Новини во
иедијашријаша 2002" - ја содр)I<И Декларацијаша од членовите на Здружението на
педиј а трите на Македонија во врска со несогласувањата за предвидените промени во
организацијата на здравствениот систем што се однесуваат пред сена местото и улогата
на педијатрите во примарната здравствена заштита. Во стручниот дел се изнесени
современи ставови од супспецијалистичките педијатриски области. На вол . 8, 2005 -
"Новини во иедијашријаша 2005" уредник е ироф. д-р Љуичо Николовски. Во него се
содр)I<ани дел од пленарните предавања одржани првиот ден од ПI-от Конгрес на
педијатрите на Македонија со интернационално учество, а исто така и сите предавања
од вториот ден од оваа стручна манифестација. Опфатени се повеќе области од

. . . . .

педиЈатриЈата, а ревиЈалните содржини ги содржат новите сознаниЈа од диЈагностички
и терапевтски аспект од литературата како и лични искуства на авторите од овие
области. Во вол. 9 и вол. 10 од 2006 и 2008 г. се содржани трудовите од симпозиумот
"Новини во иедијашријаша ".
Трудовите во ова списание се напишани на македонски јазик или на англиски и
на матичниот 3азик со цел да се зачува автентичноста на текстот.

Acta Morphologica.

Публикација на здружениешо на анашомише и морфолозише на Македонија, ISSN
1409-9837. Првиот број е издаден во 2004. Издавач е Институти-Медицински факултет,
Скопје, а главен и одговорен уредник е ироф. д-р Добрила Тасовска - Лазарова.
Списанието излегува два пати годишно, а во почетокот трудовите се печатеа
двојазично: на македонски и на англиски. Од 2007 г. трудовите се публикуваат само на
англиски јазик, со извадок на македонски.

PhysioActa.

"Најмладо" списание на територијата на Р. Македонија од областа на медицината.
Тоа е списание на Здружениешо на физиолозише и аншроиолозише на Македонија,
ISSN 1857-5587. Издавач е Институти - Медицински факултет, Скопје, а главен и
одговорен уредник е ироф. д-р Весела Малеска-Ивановска. Првиот број е издаден во
2007 г., а излегува два пати годишно иако во напомената на првиот број стои дека по
потреба ќе се печатат и суплементи од одделни броеви . Трудовите се печатат на
македонски или на англиски јазик, со извадок на англиски.

27

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Библиошекарска шеорија и iiракшика

УДК 027.52:336.13(497.7)

КОИСЕНАЧИНИТЕЗАДОПОЛНИТЕЛНОИ
ПОСОВРЕМЕНО ФИНАНСИРАЊЕ НА ЛОКАЛНИТЕ
БИБЛИОТЕКИ?

Елеонора Стојкова

Длабоко сме навлезени во ерата на глобализацијата, но и во процесот на
. .

транзициЈата низ КОЈ минува нашето македонско општество дава и нуди нови
предизвици што треба да се согледаат и да се прифатат за успешно решавање на
теков.ните и секојдневни работни проблеми, како и со непристрастно и реално
согледување на состојбите во организацијата (локалната библиотека) процесот на
обезбедување финансиски средства почнува со прибирање и анализа на одредени
информации и податоци.
Потребно е да бидеме свесни за нашата состојба, т.е. да ги процениме
материјалните, човечките и другите ресурси со кои располага организацијата
(библиотеката во случајов), потребите на нашите целни групи, како и да го определиме
степенот на нашата препознатливост на целиот пазар за да мож:еме реално да
планираме.

Мо)кеме условно да ги поделиме на три вида потенцијалните дополнителни
извори на финансиски и други средства што ги добиваме од буџетот. Имено, едни
финансиски извори мо)ке да потекнуваат од нудење разни видови производи и услуги,
кои со сопствени сили и ресурси ќе се обидеме да ги материјализираме на пазарот.
Други финансиски извори и дополнителни средства може да потекнуваат од
реализациЈа на проекти, а трети пак да се засноваат врз разни видови парични и
непарични донации од физички и / или правни лица.
Законот за културата ја препознава библиотечната дејност како една од
дејностите за заштита и користење на дви:>кното културно богатство .
Во Законот за библиотеките стои дека „средствата за финасирање на дејноста
на локалните библиотеки се обезбедуваат на начин и во постапка утврдена со закон".
Постои и одредба што предвидува можност библиотеките да вршат дополнителна,
стопанска дејност, како на пример, отворање кафетерија, кни)карница, прода:жба на
информативен материјал и слично, "во функција на подобра посетеност и комерцијална
презентација и на маркетинг на библиотечните услуги", под услови предвидени со
законот, во Законот за библиотеките .

28

Предвидува дека установите МО)l<ат да се финансираат од следните извори:
1. државниот и буџетите на локалната самоуправа;
2. фондовите;
3. непосредно од корисниците на јавни услуги;
4. со продажба на услуги и производи на пазарот;
5.камати;

6. авторски права и патенти (ако се во нивна сопственост);

Библиошекарска шеорија и iiракшика Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

7. подароци;
8. донации;
9. средства од домашни и странски физички и/или правни лица ( ова второво се
смета како странско влож:ување );
10. воведување на надоместок или кофинансирање, во вид на целосно или делумно
покривање на трошоци за дополнителни услуги;

11 . други извори Законот за установите.
Законот предвидува и можност во јавните установи да може да се вложи капитал
на домашни и на странски физички и/или правни лица и во тој случај станува збор за
институции во мешовита сопственост.

Законот за донациите и спонзорствата во јавните дејности, кој со своите даночни
олеснувања за донаторите и спонзорите што даваат свој материјален или финансиски
придонес во финансирањето на "јавните дејности", е применлив и за локалните
библиотеки како приматели на донации и спонзорства, треба да се спомене овде ова.
Установите (општинските и локалните библиотеки) по дефиниција не се
пр~додредени да добиваат поддршка, тие мораат да ја заработат неа! Треба да
размислуваат пазарно и маркетиншки пред се.

Како се прибираат приходи за локалните библиотеки?
Тоа се прави на неколку начини:
1. Приходи од буџешош:
Од буџетот на Министерството за култура се одвојуваат средства што ги добиваат
локалнитебиблиотеки,анаскороодбуџетитенаединицитеналокалнатасамоуправа,
се и ќе бидат основа за новата трајна одржливост во извршувањето на дејноста токму
на локалните библиотеки.Немаат развојна компонента износите на овие средства и

. .

слу)l<ат исклучиво за да се покриЈат трошоците за плати и основните материЈални
трошоци на работењето.
Во зависност од фактот колку е "богата или колку не е богата" општината
библиотеките ќе ја следат судбината на останатите локални организации чие
финансирање е во директна корелација со оваа горенаведена зависност, а ова ќе
настане кога финансирањето ќе помине на буџетот на локалната самоуправа .. Тогаш
финансирањето на локалните библиотеки ќе се разликува од општина до општина од
моментот кога финансирањето ќе помине на буџетот на локалната самоуправа.

· Треба дополнително да ги мотивира локалните библиотеки да се фокусираат на
останатите потенцијални извори за нивно финансирање токму ваквата состојба со
основниот извор на финансирање.

2. Членарина:
Природен и редовен извор на финансирање на сите библиотеки во Република
Македонија е членарината. Во повеќето развиени земји членарината не се плаќа, како
и во земјите членки на ЕУ, но со оглед на условите на финансирањето во Македонија,
ние сеуште не МО)l<еме да си дозволиме да се отка)l<еме од овој извор на финансирање
во догледно време. Од висината на сумата и од бројот на членови зависи нејзиното

29

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Библиотекарска шеорија и иракшика

значење како извор на финансирање.На економската и социјалната слика на градот
во кој дејствува библиотеката треба да биде приспособена висината на членарината.
Но, висината на членарината од друга страна треба да стимулира и привлекување на
нови членови.

3. Надомесш за изнајмување книги:
Уште еден природен и редовен извор на финансирање на сите библиотеки
претставува надоместот за изнајмување на книги . Во зависност од висината на овој
надоместок ќе се читањето, што повторно значи приспособување на социо -
економската слика на градот.Во вкупниот буџет на библиотеката неговото значење
ќе зависи како од неговата висина, така и од остварениот "коефициент на обрт" на
книж:ниот фонд во текот на една година.

4. Изнајмување на некнижен машеријал :
Со изнајмувањето на некнижен материјал се нуди мо)кност за финансирање преку
изнајмување на аудио и видео (ЦД/ ДВД) материјал. Дистрибутерите (увозници) на
авторизирани копии (филмови , музика и слично) на ваков начин би биле
заинтересирани за ваков вид на соработка. Треба да се направи процена на обемот на
пазарот и треба да се контактираат дистрибутерите пред да се започне со овој процес
на изнајмување на некнижен материјал. Со оглед на светските трендови за
дигитализација на книги (дигитални библиотеки), Треба да се очекува дека наредниот
период овој тренд нема да ја заобиколи и Македонија со оглед на светските трендови
за дигитализација на книги (дигитални библиотеки). Во оваа насока се и напорите на
Владата на Република Македонија за развој на информатичкото и информациското
општество. Овие двете не се луксуз на современото општество и на современиот тренд
туку секојдневна најопходна потреба на секој граѓанин на Македонија.

5. Услуги засновани врз изнајмување на оирема (ЛЦД ироекшори, дескшои и
иреносни комијушери, ироекциски илашна и слично) :
Ставањето на ваквата опрема во комерцијални цели,а заради финансиски
дополнителни средства за библиотеките е сосема нормален дополнителен извор на
финансирање.

6. Иншернешски услуги:
Нудењето на интернетски услуги е уште една можност за дополнителна услуга.
Од состојбата на информатичката опрема и од квалитетот и капацитетот на
комуникациските врски со кои располагаат библиотеките и процената на пазарот за
ваков вид на услуги зависи и вредноста. Може да се дојде до заклучок дека соодветно
Интернет - кафе опремено со автомати за кафе и безалкохолни пијалоци е полн
погодок во оваа насока ако се направи истражување на локалниот пазар за оваков
вид на услуги.Ваков пример веќе имаме во главната Градска библиотека во главниот
град Скопје.

7. Изнајмување на иросшор:
Uростор за изнајмување постои во секоја библиотека како (читалница, сала за
состаноци и слично) подобен и погоден да биде претворен, по потреба во училница
или во друг соодветен информативно - едукативен простор, кој може да биде и

30

Библиотекарска теорија и iiрактика Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

изнајмуван. Бидејќи читалницата е најчесто опремена како училница оваа услуга не
бара посебно инвестирање. Особено меѓу граѓанските, невладините и меѓународните
организации кои дејствуваат на подрачјето на општината потребно е да се
популаризира оваа можност.

8. Оргm--lизација на насшани:
Организацијата и логистичката поддршка на настани од доменот на културата,
образованието, уметноста, науката и слично секоја библиотека може во својата
стандардна понуда на дополнителни услуги да ја вклучи. Потребно да се располага со
тим способен да ја преземе оваа функција за да се реализира вакво нешто. Во некои
случаи, оваа услуга може да се комбинира и со изнајмување на простор.

9. Инфо кашчиња:
По примерот на оние кои ги формираат некои донатори, како на пример, земјите
на Европската Унија, разни невладини организации, фондации и други може да се
формираат информативни катчиња. Информатичка и комуникациска опрема за
библиотеката, печатен материјал, како и соодветни средства за персоналот кој ќе го
води катчето и слично ваквите катчиња треба да обезбедат.

10. Донации:
Донацијата како доброволна и безусловна помош на пари, добра и услуги која не
создава директна корист за давателот, ниту пак обврска за враќање од примателот на
донацијата и која може да биде дадена за цели од јавен интерес или за подршка на
активностите на примателот вака ја дефинира Законот за донации и за спонзорства.По
својата дејност и положба, не се посебно атрактивни за донаторите од бизнис секторот
сами библиотеки, што значи дека за поголема искористеност на оваа потенцијална
мо)кност треба да бидат преземени мерки за градење на имиџ (позитивна
препознатливост) на целниот пазар.Секоја локална библиотека треба да си има свој
заштитен знак (белег) по кој ќе се разликува од останатите библиотеки, а кој знак ќе
и овозможи во исто време и моќен финансиски донатор.

11. Сионзорсшва:
Доброволна финансиска исплата, давање добра или услуги за конкретен проект
и / или активност преставува спонзорството, што пак овозможува директна корист за
давателот, како што се промоција на името, фирмата и заштитниот знак на давателот
на спонзорството. Афирмативно искаж:ување на името, фирмата и заштитниот знак
на давателот се подразбира под терминот "промоција" . Истото важи и за спонзорствата
сето предходно речено за атрактивноста на библиотеките, како приматели на донации.

12. Бесилашен иримерок:
Не е предвидена обврска за доставување бесплатен примерок на публикации на
општинските библиотеки со Законот за бесплатен примерок. Асоцијацијата на
библиотеки би морала да лобира за измена на постојниот Закон сметаат авторите, во
смисла на воведување на обврска на издавачите за доставување по една копија од секоја
издадена писмена публикација до јавните општински библиотеки. Да обезбедат
соодветна "а)l<урност" во следењето на издавачката дејност во земјата ваквата практика
би им овозможила на општинските библиотеки. Далеку ја надминува материјалната

31

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Библиотекарска шеорија и иракшика

вредност на примените публикации ползата од ваквата практика, особено во контекст
на обезбедување на поголемо членство во библиотеките.И за дневните весници и за
другите печатени списанија би требало да се побара истото.

13. Донирање на иоддржани изданија:
Донирањето на поддржани изданија се сосстои во тоа што библиотеките би
морале да воспостават соработка со соодветните организации и институции кои
подржуваат печатење на многубројни изданија врзани за извршување на нивната
мисија. Разни меѓународни организации, развојни агенции, невладини организации и
слично спаѓаат во оваа категорија. Добивање на бесплатни примероци од изданијата
кои се печатат, спонзорирани од овие организации и институции би била целта на
овој процес. Доколку соодветно се претстават институциите (локалните и општинските
библиотеки) нема сомнение дека ова е реална мо)кност.

14. Акции за ирибирање на книzи:
Погодна алатка за акции насочени кон физички лица .Ова е акција насочена кон
собирање на легати, ракописи, книги, списанија и други материјали кои на граѓаните
не им се повеќе потребни. Акцијата за собирање на книги и слично би можела да се
реализира под мотото "Книгата никогаш нема век на стареење" или" Ако имате книги
кои повеќе не Ви требаат подарете ги на Вашата локалната библиотека". Да се вклучат
во оваа акција можат и основните училишта (клубот на младите читатели) кои
доброволно би ги собирале книгите од граѓаните, локалните медиуми, локалната
самоуправа и така натаму. Од ваквите акции материјалниот ефект не е голем, но овие
влиЈаат кон растот на позитивната препознатливост на целниот пазар од страна на
локалните и општинските библиотеки.

15. Приход од ироекши:
Ова е најреалниот потенцијален извор за позначајно финансирање на локалните
библиотеки во моменталната финансиска ситуација на локалните библиотеки.
Опстојувале десетици прете)кно странски донатори или нивни афилијации, како
македонски субјекти финансирани од меѓународни организации, од странски влади,
фондации и слични институции во минататат деценија во Република Македонија. Се
отвораат претпристапните фондови на ЕУ и за институциите од културата во
Македонија (читај локалните библиотеки) со стекнувањето на стстусот на земја
кандидат. Овој навистина значаен потенцијален извор не треба да се сфати автоматски.
Потребно е да се извршат потребните приспособувања на локалните библиотеки
и на нивните вработени за да бидат во состојба успешно да аплицираат и да
имплементираат проекти.

Потребно е да се обезбедат потребните информации за потенцијалните донатори,
нивните цели и приоритети, условите под кои тие се заинтересирани да финансираат
и слично во оваа смсила.

Потребно е вработените во библиотеките да се обучат во пишување на проектни
апликации, како и во проектниот менаџмент, да се приспособи библиотеката за работа
на проектни потреби и активности и за слични аспекти предизвикани од создавањето
и спроведувањето на проектите во практиката во оваа насока.

32

Библиошекарска шеорија и iiракшика Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

Вiiрочем, усiiешношо доiiолнишелно финансирање не е маiична формула
којашшо шреба да се сiiроведе и yciiexoш ќе биде заiаранширан, задолжишелно. Тоа
едносшавно iiрешсшавува наiiорен, шруд на дел од луiешо, но и на сише врабошени
во библиошекише коишшо само шреба да бидаш соодвешно iiодiошвени за шој чин
или шаков вид на рабоша.
Барањето на "тајните" за успешно прибирање на финансиски средства за
локалните библиотеки, најпрво би требало да се гледаат во следењето на чекорите на
стратешкото планирање односно да се одговори на следниве неколку прашања:

Зошто постои Вашата библиотека?
Кои се целите што сакате да ги постигнете?
Како ќе го реализирате зацртаното?
Кому ќе му користи она што сакате да го направите?
Зошто некој би требало да Ви помогне?
Одговорите на овие прашања ја подобрува комуникацијата, соработката и
довербата на сите нивоа во локалната библиотека;
Го воведува принципот на тимска работа, дефинира конкретни задачи и односи
помеѓу раководството, волонтерите и вработените;
Востановува критериуми за утврдување на успешноста на сите вклучени членови
на организацијата (лоакалната библиотека).
Планот за прибирање на финансиски средства треба да ги опфати : целите,
изворите на финансиски средства, методи кои ќе се користат, потребни вложувања
(расходи) и временски план.
Пишување на проекти, реклами, посебни настани, пишување писма, донации,
нефинансиска помош, членство, посебни кампањи, публикации, разгледници, сувенири,
кофинансирање, директни контакти, здружен маркетинг и имејл маркетинг ,сите овие
наведени претставуваат техники за прибирање на средства.
Претпоставува постоење на соодветна организациска шема и вработени /членови
кои ги задоволуваат потребните барања за извршување на оваа дејност успешното
прибирање на дополнителни средства за локалните библиотеки. Да овозможува
ефикасност во востановувањето на тимската работа, во процесите на информирање,
донесување на одлуки, координација на активностите, транспарентност на процесите
и слични аспекти на внатрешната организација и менаџмент органиграмот на
локалната библиотека треба да се постави така. Од особено големо значење е
вработените / членовите да ги поседуваат потребните знаења и вештини, да имаат
високо чувство за припадност кон локалната библиотека, да се високо мотивирани во
извршувањето на поставените задачи, да и се посветени на својата работа, да се тимски
играчи, всушност пред се и над се да ја сакаат библиотеката кадешто работат и да се
подготвени да поднесат определени ")I<ртви" за неа од друга страна. Со успешно
прибирање на дополнителни средства за локалната библиотека сето ова ќе резултира.
Не е буквално собирање на финансиски средства (пари) туку тоа е долготраен и мошне
позитивен начин на стекнување, но и на одржување на долгогодишни пријателства

33

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Библиошекарска шеорија и иракшика

самиот процес на дополнително финансирање. Значи треба во локалните библиотеки
да се создадат базични услови како и традиција на создавање на пријателства и
традициЈа на нивно континуирано одржување, а со тоа овозможување на локалните
библиотеки да имаат постојани дополнителни извори на финансирање и со тоа да си

. . .

овозможат континуиран развоЈ и напредок на своЈата деЈност.

За крај, како што рекол Френсис Бекон: "Знаењето е моќ", а локалните
библиотеки ја имаат таа моќ преку своите книги како најголемо движно културно
наследство, на Македонија да и го покажат патот кон развојот, успехот и напредокот,
впрочем секогаш е исплатливо да се инвестира во знаењето, во книгата.

Локалните библиотеки треба да си бидат самите менаџери на свој ата судбина и
успехот е загарантиран .

34

Литература:

1. Маркетинг ориентација на народните библиотеки/ Наде Караџоска;/превод
на англиски Билијана Маркоска/.- Прилеп: Градска библиотека "Борка Талески",
2004.

2. Чување и заштита на архивски и библиотечни материјали/ Вера Калајлиевска.­
Скопје: 2МД, 2001.

Библиошекарска шеорија и iiракшика Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

УДК 02:004.738.5]:311.21

СТАТИСТИЧКИ ПОДАТОЦИ ЗА ЕЛЕКТРОНСКИТЕ
БИБЛИОТЕКЦКОРИСНИЦИТЕИЗА
ПУБЛИКАЦИИТЕ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

Кирил Ангелов, виш соработник-библиотекар,
Државен завод за статистика

Поимот "електронска библиотека" е познат збор во Република Македонија MO)l<e
слободно да се ка)l<е, долго, од крајот на осумдесеттите години на дваесеттиот век. Во
тој период настанаа зачетоците на формирањето на Системот на научно-технолошки
информации на Југославија, кој требаше да ја поедностави библиотечната работа и
во него беа вклучени неколку институции што се занимаваа со оваа работа. Со распадот
на Југославија, овој систем пропадна, а библиотеките вклучени во него продОЛ)l<Ија
да работат локално.
По некое време, Институтот за информациски науки - Марибор го обнови овој
систем и го формираше on-line системот COBISS и во него во 1996 година се вклучија
истите институции што учествуваа во SNTIJ: Националната библиотека "Св. Климент
Охридски" - Скопје, Матичната и универзитетска библиотека "Св. Климент Охридски"
- Битола, Природно-математичкиот факултет од Скопје и Кинотеката на Македонија.
Во 2001 година во овој систем се вклучува и Македонската академија на науките и
уметностите. Истата година е формирана заемната база COBISS.MK, која овозмо)l<И
брза, квалитетна и координирана обработка на библиотечниот материјал.
Денес во системот COBISS.MK учествуваат вкупно 40 библиотеки. Во 2003 во
системот беше вклучена општинската матична библиотека од Струмица, во 2004
Градската библиотека од Скопје, во 2005 библиотеките на Државниот завод за
статистика и на Технолошко-металуршкиот факултет, во 2006 библиотеката на
Факултетот за интердисциплинарни студии за јавна администрација - Битола, во 2007
библиотеките на Медицинскиот, Електротехни~киот и на Машинскиот факултет -
Скопје, како и библиотеката на Др)l<авниот универзитет во Тетово, библиотеките во
Крушево, Демир Хисар, Неготино, Дебар и Гостивар и во 2008 година библиотеките
на Техничкиот факултет - Битола, на Економскиот факултет - Прилеп, Институтот
за социолошки и политичко-правни истражувања, Институтот за македонски јазик,
Економскиот институт, Факултетот за земјоделски науки и храна, Факултетот за
ветеринарна медицина, на Земјоделскиот институт и на Правниот факултет
"Јустинијан Први" - Скопје.

. Бидејќи електронската библиотека подразбира и статистика, ќе наведеме некои
поинтересни статистички податоци за библиотеките, корисниците и за публикациите
во Република Македонија.
Заемната каталошка база во овој момент има 400.000 записи. Според статистиката
што ја прави центарот COBISS.MK, во 2007 година во заемната база на податоци има
386.137, а во локалните бази 446.144 записи. Од центарот COBISS.MK за оваа статистика
е направена поделба на универзитетски и високошколски библиотеки, специјализирани
и јавни библиотеки, а одделена е Националната библиотека "Св. Климент Охридски".

35

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Библиошекарска шеорија и иракшика

Според податоците, приливот во 2007 е 16.184 записи вкупно во заемната база
COBISS.MK, а преземени се 41.364 записи од COBISS.MK. Од тие 16.184 записи, во НУБ
"Св. Климент Охридски" се сработени 12.473, во универзитетските и високошколските
библиотеки - 1651, во специјализираните - 896 и во јавните библиотеки - 1794.
Денес речиси сите библиотеки во Република Македонија што се автоматизирани
и располагаат со електронски каталог се вклучени во системот COBISS, освен
библиотеките на Природно-математичкиот факултет, кои функционираат во системот
BIS и ·библиотеката на универзитетот Југоисточна Европа во Тетово, која користи
ALEPH. Некои библиотеки имаат и свои интерни апликадии за обработка на фондот
(на пр: библиотеката на Народна банка на Македонија, на Економскиот факултет во
Скопје). Во тек се активности за вклучување на сите библиотеки на универзитетот
"Св. Кирил и Методиј" - Скопје во системот COBISS.MK.
Откога почна овој процес на автоматизација на македонските библиотеки, НУБ
"Св . Климент Охридски" организира курсеви за стручно усовршување на
библиотекарите. По завршените курсеви, НУБ им доделува лиценци на
библиотекарите што успешно ја совладале работата во програмската поддршка
COBISS, како и знаењата за каталогизација на библиотечниот материјал. Процесот
на формирање на центарот Виртуелна библиотека на Македонија, кој ќе се грИ)КИ за
библиотечните работи, е започнат и наскоро се очекува да функционира во целост.
Според податоците на Државниот завод за статистика, во Република Македонија
има 194 библиотеки . На широката јавност и се достапни 82 библиотеки. Во
македонските библиотеки има 2,856.997 наслови и 5,471 .176 примероци. Во нив
членуваат 120.964 членови. Во 2007 година библиотеките во Македонија имале 4,259.324
кориснички посети. За нарачка на нови публикации библиотеките потрошиле вкупно
20,167.000 денари или околу 330.000 евра. Во библиотеките работат 594 вработени, од
кои 429 )кени .
Во 2007 година во Македонија биле издадени 943 наслови и 1,442 примероци, книги
и брошури, од кои 771 наслов е на кирилица, а 125 наслови на латинско писмо . Од тие
943 наслови, 767 излегле на македонски јазик, а 80 на албански, 54 на повеќе јазици, 25
на англиски, 9 на турски, 5 на српски и по 1 на бугарски, влашки и словенечки јазик.
Во Република Македонија во 2007 година биле издадени 26 наслови на весници,
од кои 7 дневни весници, 5 - неделни, 2 - двонеделни, 3 - месечни, 2 - тримесечни, 1 -
полугодишен, 2 - годишни и 2 повремени и по потреба. Од тие 26 наслови, 22 излегле
на македонски, 1 на албански, 1 на турски и два на повеќе јазици или вкупно 29.401
примерок.

Во истата година биле испечатени 177 наслови на списанија.

36

Библиошекарска шеорија и иракшика Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

Заклучок:

Библиотекарското друштво на Македонија цени дека во Република Македонија
постои добра клима за уште подобра имплементација на електронска обработка на
библиотечниот материјал, што секако ќе има свои добри резултати што најпрво ќе ги
почувствуваат корисниците на услугите на нашите библиотеки.
Исто така, сакаме да напоменеме дека досега на нашите универзитети не постојат
студии по библиотекарство, но сега работите се променети и во тек се разговори со
односните министерства и факултети за отворање Катедра по библиотекарство и
информатички науки, што ќе придонесе оваа струка во Македонија да добие уште
подобри позиции како на пазарот на трудот, така и во општеството во целина.
Верувам дека во следна пригода ќе можеме да се пофалиме со уште еден успех,
со rренесувањето на знаењата за библиотекарството на најмладите, така што
заеднички како библиотекари ќе ја организираме средбата "Младите библиотекари
на Југоисточна Европа во изградбата на информатичкото општество".

Користени извори:

"Библиотекарство", вол. 24 (2006), бр.2, Библиотекарско друштво на Македонија,
Скопје, 2007
"Издавачка дејност, 2007", Државен завод за статистика, Република Македонија,
2008
www.nubsk.edu.шk - веб-страница на НУБ "Св. Климент Охридски" - Скопје
www.stat.gov.1nk - веб-страница на Државен завод за статистика, Република
Македонија
"Полноправни членки во системот COBISS и нивно учество во системот на заемна
каталогизација" - Жаклина Ѓалевска, НУБ "Св. Климент Охридски" - Скопје

37

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Библиошекарска шеорија и iiракшика

Резиме:

Во оваа статија се претставени статистички податоци за библиотеките, нивните
корисници и за издавачката дејност во Република Македонија, презентирани низ бројки
публикувани од Државниот завод за статистика и од НУБ "Св. Климент Охридски" -
Скопје.
Според овие бројки, денес во Република Македонија има 194 библиотеки, 39 од
нив располагаат со електронски каталог во системот COBISS. Заемниот каталог во
овој систем има 386.505 записи. Во македонските библиотеки има 5,471 .176 примероци
на книги и тие имаат 4,259.324 кориснички посети.
Во библиотеките работат 594 библиотекари и 429 од нив се )!<ени.

Клучнизборови: библиотека,корисник,издание,статистика

Abstract:

In this article are presented statistics of libraries, theirs users and publishing activity in the
Republic of Macedonia, represented through figures which are published by the State Statistical
Office and by National and University Library "St. Kliment Ohridski" - Skopje.

According to these figures, nowadays in the Republic of Macedonia are 194 libraries and 39
of the1n have to disposal electronic catalogue in the syste1n COBISS. Union catalogue in this system
has 386.505 records.

In Macedonian libraries are 5,471.176 copies and they have 4,259.324 user visits. In libraries
are working 594 librarians and 429 of them are women.

Кеу words: library, user, edition, statistic

38

Хроника Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

УДК 027.1 (497.7) (091)

Тажната судбина на две приватни библиотеки од првата
пловина на минатиот век

УНИШТЕНО КНИЖЕВНО БОГАТСТВО

- Книгише на учишелош Трико Онуфриевски од Лешок изгорени
во казан за варење раки;а.

- Вредни книiи од личнаша библиошека на иравникош Симо Момировски,
еден од најученише шешовци .меiу двеше свешски војни, завршиле на ошиад.

Владимир Кочоски, виш библиотекар

Тажна е судбината на голем дел од културното богатство на Македонија . Нема
педа земЈа каде да копнеш, а да не наидеш на остатоци од животот на нашите предци,
ниту стара куќа, манастир или црква што не крие материјално, но и големо духовно
богатство, кое, за жал, најчесто безмилосно се уништува. Ништо не е подобра
судбината и на непроценливо вредни книги од многубројните семејни и лични
библиотеки создавани од нашите пред ед овци, кои поради незнаење, негрижа или други
причини неповратно се загубени, а со тоа и дел од нашата македонска културна
историја. Во овој текст ќе се задржам само на два случаја иако таква е судбината на
уште многу други за кои поподробно ќе објасниме во некоја друга пригода.

*

Учителот Трпко Онуфриевски од тетовското Лешок, син на популарниот
свештеник поп Спиро Онуфриевски, бил голем љубител на книгата и убавата
литература. Создал богата библиотека, како со книги од верски карактер, така и со
дела од популарни автори на српски и на руски Јазик.

Трпко Онуфриевски е роден во 1896 година во Лешок, каде што и го добил
основното образование, а богословско-учителско училиште завршил во 1918 година
во Призрен. Потоа службувал во повеќе тетовски села . Учителствувал во Отуње,
Раотинце, Слатино и Блаце, а поради тоа што децата ги учел на народен јазик, на
тетовски говор, српските власти по казна го испратиле да учителствува во Лесковац
(Србија). Поради болест се враќа во родниот Лешок, каде што во една соба ги собрал
и гри)кливо ги чувал сите книги што ги купувал . За жал, учителот Трпко Онуфриевски
има краток :живот и во јули 1933 година умира на 37-годишна возраст. Неговата смрт
новинарот Боро Ј осифовски од Тетово ќе ја одбележи во весникот "Вардар".
По смртта на Трпко Онуфриевски, богослужбените книги (Требник,
М олишвословие и други) ги зеле татко му поп Спиро и брат му поп Ѓиго Онуфриевски.
Другите книги ќе останат во неговата соба се до 1941 година кога во Тетовско доаѓаат
германските окупаторски сили. Германците куќата на семејството Онуфриевски во
Лешок ја избрале за нивен штаб, а во собата каде што била библиотеката на учителот
Трпко, поставиле телеграфска станица . Книгите биле пренесени во вла)кните
по~румски простории .

39

Библ~отекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Хроника

13о неколкуте години пред Втората светска војна Лешок и Лешочкиот манастир
го посетувале многубројни научници од Белград, кои со себе зеле и дел од
библиотеката на учителот Трпко. Непосредно пред окупација на земјата во 1941 година,
Борис Марков од блиското село Отуње, од стариот поп Спиро од Трпковата
библиотека добил еден оригинален примерок од книгата "Огледало" од Кирил
Пејчиновиќ, печатена во Будим 1816 година, кое му го предал на професорот д-р
Харалампие Поленаковиќ, каде што и денес - според зборовите на Митко Спировски,
внукот на Трпко - се наоѓа во неговата оставнина.
По ослободувањето од фашистичките окупаторски сили никој од роднините на
учителот Трпко не се сетил книгите да ги извади од подрумските простории и да ги
заштити. По десетина години, околу 1956 година, според сеќавањето на неговиот тогаш
седум-осум годишен внук Митко Спировски, кога се варело ракија, заедно со дрва во
казанот биле горени и мувлосаните книги што се ваделе од подрумот. Тоа било и крај
на библиотеката на лешочкиот учител Трпко Онуфриевски. Кои се книги и стари
ракописи, ги имал и колкаво вредно книжевно наследство е уништено, веќе никој не
знае.· Останати се само уште четири-пет книги, меѓу кои и споменатото
Молишвословие, како и еден Требник, кој долги години го чувал поп Стојче Ристовски,
родум од Лешок, кој живее во Скопје, а во 2006 година му го предава на Митко
Спировски, на внукот на поп Трпко Онуфриевски, кој исто така живее и работи во
Скопје.

*

Во триесеттите години од минатиот век во рамките на Државната реална
гимназија, која тогаш се викала "Јован Скерлиќ", според раскажувањето на познатиот
инженер архитект Александар Серафимовски (1924-2004), кој во годините непосредно
пред Втората светска војна учел во тетовската гимназија, функционирале две
библиотеки. Една за учениците, која била сместена во една приземна просторија во
втората стара зграда на поранешното училиште крај реката Пена, а другата за
професорите, кој а била поголема и со неа раководел Лука Војводиќ, Црногорец,
професор по општа и национална историја и југословенска книжевност, сопруг на
познатата тетовска интерпретаторка на изворни народни песни на Радио Скопје од
првата повоена генерација, Олга Сичанка. Иако живеел како потстанар во куќата на
познатиот адвокат Симо Момировски на улицата "Илинденска", цел еден ѕид од собата
му бил зафатен со разни книги. Умрел во Чачак (Србија) во 1998 година доживувајќи
мошне длабока старост, над сто години.

*

Симо Момировски (1885-1951) во годините по Првата светска војна ќе создаде,
за тогашни услови, навистина импозантна домашна библиотека и е сметан за еден од
најобразованите тетовци на своето време. Завршил правен факултет во Истанбул.
Течно зборувал турски, француски, германски, италијански, бугарски и српски. По
завршување на школувањето се враќа во Тетово, каде што отвора адвокатска
канцеларија. По отворањето на тетовската гимназија, тој ќе биде еден од првите
нејзини директори, а потоа станува акционер и директор на тетовската Трговско­
индустриска банка, која работи до почетокот на Втората светска војна . По
ослободувањето сиот имот на банката е пренесен во корист на Стопанска банка на
Македонија .

40

Хроника Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

Симо Момиров ски во свој ата библиотека, според зборовите на неговиот внук
Љубомир Момировски, се претпоставува дека имал околу 1500 наслови разна
литература. Книгите печатени на повеќе јазици ги чувал во четири големи двокрилни
застаклени дрвени ормани со по пет полици и тоа во два реда. Покрај делата на
класиците, во неа имало книги ОД областа на правото, но и многу верски книги
(православни и исламски). По неговата смрт во 1951 година книжниот фонд полека
почнува да се намалува. Во 1969 година дел од верските книги со исламска содржина
од семејството Момировски биле предадени на користење и чување на Медресата во
Скопје, за што имаат добиено и соодветна приемница и благодарница. По смртта на
Симовата сопруга Марија Стојанова - Андрејчин во 1976 година, инаку ќерка на
познатиот учител Андреја Андрејчин, куќата во која дотогаш живееле, а се наоѓа на
улицата "Тодор Циповски - Мерџан" бр. 97, на пресекот со ул. "Гоце Делчев" во
населбата "Два бреста", била продадена. За време на селидбата остатокот од книгите
од Симовата библиотека завршиле како стара хартија продадена на отпад. Љубомир
Момировски, внук од синот Момир, успеал да зачува само еден мал дел од книгите
кои ги има и денес.

41

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Хроника

УДК 027.022(497.774):655

ИЗДАВАЧКАТА ДЕЈНОСТ ВО НУУБ "CR КЛИМЕНТ
ОХРИДСКИ" - БИТОЛА ЗА 2008 ГОДИНА

Ленче Андоновска, виш библиотекар

Националната установа - Универзитетска библиотека "Св.Климент Охридски" -
Битола, како една од најстарите културни институции на подрачјето на општина
Битола и пошироко во југозападниот регион на Р. Македонија, се стреми да ги достигне
највисоките вредности во библиотечното работење .
За 2007 година од локалната ТВ ОРБИС, на предлог од граѓаните на општина
Битола, добивме плакета за најуспешен издавач во општина Битола, што
претставуваше поттик за во 2008 година не само да продолжиме со тоа темпо, туку и
да го надминеме.

Ни претставува особено задоволство да ги презентираме активностите и
резултатите што беа преземени и остварени во периодот од 01 .01 .2008 до 31.12.2008
година во поглед на издавачката дејност на библиотеката. Неа ја карактеризираат
активности и резултати што се многу значајни за библиотеката и тоа во поглед на
остварувањето на програмските активности.

Во 2008 година ги издадовме следните изданија:

Изработен е дигитален повеќенаменски диск (ДВД) за НУУБ "Св. Климент
Охридски" - Битола, кое претставува документарен филм за библиотеката во траење
од 1 7 минути. Да се изработи еден ваков диск, не беше ни малку лесно, туку за сето
тоа беше потребна тимска работа за да може сето она што е важно за библиотеката,
во кратки црти, да се внесе и тоа историјатот на библиотеката, да се прика)I<е патот на
книгата од набавката, па се до крајниот корисник, сите сектори во библиотеката,
издавачката деЈност, ...,....-~~
меѓународната сора­
ботка и визијата на
библиотеката .
Дигиталниот по­
веќенаменски диск е
изработен на маке­
донски и на англиски
Јазик за да МО)I<еме
слободно да се прет­
ставиме надвор од Ре­
публика Македонија.
Автори на дискот
се Ленче Андоновска и
Гордана Пешевска;

42

Ванчо Николески

,:_,\\,;• .\\ е.:4' , ~ •"''јФ Ј,, •;
·r·L- ...... 1 ,, ... ... :< .... r ~· ... ... · ,&·-.
•' ' А ,,•:• .,1 .. •) • • , .. , ""'.

,1,,$:_.f,:"' ,' • .,,:.,·,1,.1+-I..: - .4' ·"' ~ .... ..
\\o--f,( t•H '-•• ,111,• .1 (, l, r,.t (,

' '

,.,;-,.,_,. •'1t•\\ •.1 A· t :;.1 ,,.,,_1' ,~\\1 (
1

((, r,:,,i;..-., .... .... ' / .,_,/. t-' t~ .. tf,

~(~~( C J.J~l /lr/6':.r 1·'"' 1·<- • н f,._
д'•\\"1.tif> j Jr/~ ~•. s r.~• ,A,

:1~..., •",'") ' ...,. ., .. 7 .,...,._._. ..,.,, ,.
1 Џ 1 (( ..е ,, .,, ••• ~ t ' .:_,.· ..,6,t- ~--.
Ј-4 •,:,,,.:!" r" Ј.. .,) .._, ,,,_ ~ /

ПЕСНИ
ОД РАКОПИС ДО КtIИГЛ

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

Песни од ракопис до книга, во кој а се застапени
оригиналните ракописи на Ванчо Николески, кои
четириесеттина години се чуваат во роднокраЈната
збирка на нашата библиотека, и според нашите
согледувања, од објавениот фонд на авторот овие
ракописи во македонската литература досега не се
обелоденети.
Во книгата "Песни - од ракоиис до книга"
застапени се вкупно 54 песни, една поема и четири
приказни во стихови, скенирани се 39 страници од
оригиналните ракописи во тетратка, од кои 19 песни се
целосни, а 6 делумно скенирани.
Уредници на книгата се Анета Стефановска,
Науме Ѓоргиевски и Милка Котевска;

· Традиционално е издаден Зборник на
излагања од Третата роднокрајна средба со
битолските писатели од Македонија.
Беше одржана тркалезна маса со
роднокраЈните автори, кои учествуваа со свои
текстови на тема: Главниот лик - проекција на
авторовата визиЈа и истите текстови се застапени
во Зборникот.
Главен и одговорен уредник на Зборникот е
д-р Николче Велјановски;

Издадена е книгата "Значајни личности за Битола- писатели", која претставува
продолжение на "Значајни личносши за Бишола ".
Во чест на патрониот празник "Свети Климент Охридски" - на 5 декември ја
промовиравме и книгата "Значајни личносши за Бишола - иисашели ", во која се
застапени 42 писатели, кои се значајни за Битола.
Не беше нималку лесно да се направи селекција од околку 70 писатели, но сепак
редакцискиот одбор строго се држеше на критериумите и тоа писателот да биде роден
во Битола, да се школувал во Битола, да пишувал за Битола и да има издадено над 5
монографски публикации.

43

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Хроника

Книгата е преведена на англиски јазик, што
ќе овозможи достојна презентација на нашите
писатели надвор од границите на Република
Македонија.
Опфатени се биографските како и
библиографските податоци за писателите. Од
вкупно 42 писатели, 32 се членови на Друштвото
на писатели на Македонија, од кои тројца се и
академици.

Се работи за монографска публикација од
група автори и тоа: Ленче Андоновска, Науме
Ѓоргиевски, Благој Николов, Гордана Пешевска,
Анета Стефановска и Светлана Талеска.
Желбата на наведените автори е и следните

. .

години да продолжиме со едициЈа на значаЈни
личности за Битола од различни области.

Библиографија на НУ-УБ "Св. Климент Охридски" - Битола (1945 - 2008),
односно од своето основање, па се до денес.

Во нашата инс­
титуциЈ а имаме посе­
бен сектор Библио­
графии, каде што се _
изработуваат најраз­
лични библиографии, а
во 2008 година беше
издадена Библио­
графијата на Нацио­
налната установа -
Универзитетска биб­
лиотека "Св. Климент
Охридски" - Битола
(1945-2008), ОДНОСНО ОД
основањето до денес,
кој а се состои од 93 0
записи и прилози, во
кој а се опфатени ре-

Национална установа Ун~верзитеrш
б11бnиотека Са. Климент Охр11дск11
Б111оnз

БИБЛИОГРАФИЈА
на Националната установа
Универзитетска библиотека
Св. Климент Охридски
битола

1945 · 2008

. . .

чиси сите изданиЈа, статии од наЈразлични весници, списаниЈа, секаде каде што има
пишувано за библиотеката. Составувачи на библиографијата се Јоланда Бошевска,
Цветанка Дамјановска и Лена Секуловска;

44

Хроника Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

Издадовме џебно издание Свети Климент Охридски од
проф. д-р Вера Стојчевска-Антиќ.
Изработено е во мал формат и претставува џебно
издание, кое е многу корисно и мо:же да им послужи на голем
број ученици, студенти и на сите граѓани што се
заинтересирани за свети Климент Охридски.
Застапено е Пофалното слово од еден анонимен ученик
на свети Климент Охридски, кој во 886 година во Охрид ги
удрил темелите на Охридската книжевна школа како прв
нерин учител.

Покрај основните историски податоци за работата на
првоучителот, застапен е избор од поезија што ги возвишува
ликот и делото на свети Климент Охридски.

Списание "Библиотечен тренд", излегува двапати
годишно во двоброј .

· Уредник на списанието е д-р Николче Велјановски
и во истото се застапени поважните настани што се
случуваат во библиотеката, новите книги што се
набавени, кои се најчитани книги, слики и настани од
промоции во библиотеката, односно е добар
информатор за случувањата и збиднувањата во
Библиотеката.

(; E<i'l'H
КЛ1'1Л\\еf[ Г
ох:11идн 1~11

ј,1. '::~.
,,~

Б11БЛИОТ6Ч6Н

45

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

Резиме·

Во 2008 година, нашата библиотека беше издавач на следните изданија:

- ДВД на НУУБ "Св. Климент Охридски" - Битола, документарен филм за
Одделите во библиотеката, на македонски и на англиски јазик;

- "Песни - од ракопис до книга", збирка песни од оригиналните ракописи на
детскиот писател Ванчо Николески;

- "Збирка на презентации од Третата роднокрајна средба на битолските писатели
од Македонија", традиционални презентации на тркалезната маса, одржана на 23 мај,
2008 година;

- "Значајни личности за Битола - писатели", вклучени се 42 писатели;
- "Библиографија на НУУБ "Св. Климент Охридски" - Битола (1945 - 2008)",
збирка на историски податоци за развитокот на библиотеката како резултат на
истражувањето во македонскиот и во странскиот печат;

- "Св. Климент Охридски" од Вера Стојчевска Антиќ, џебно издание;
- "Библиотечен тренд", списание на Библиотеката кое излегува два пати годишно.

NIUL "ЅТ. CLEMENT OHRIDSКI" - BITOLA PUBLISHING 2008

In 2008, our Library was the publisher of the following works:

- DVD on NIUL "St. Clement Ohridski" - Bitola, а documentary on the Library Departments
in Macedonian and English;

- "Poems -from handwriting to book", collection of poems ofthe original handwritings of
the children's writer Vancho Nikoleski;

- "Collection of presentations from the Third Homeland Meeting of the Bitola Writers
from Macedonia", traditional presentations on the Round table, in Мау 23, 2008;

- "Distinguished People for Bitola - Writers", in which 42 writers are placed;
- "Bibliography of NIUL "St. Clement Ohridski" - Bitola (1945 - 2008)", represents а

collection of historic data of the Library development аѕ а result of the research in the Macedonian
and the foreign print;

- "St. Clement Ohridski" by Vera Stojcevska Antik, а pocket publication;
- "Library Trend", the Joumal of the Library published twice а year.

46

Хроника Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

УДК 027.54(497"7-74):027.022(438)

СОРАБОТКА НА УНИВЕРЗИТЕТСКАТА
БИБЛИОТЕКА ВО БИТОЛА СО ДОЛНОШЛОНСКАТА
ЈАВНА БИБЛИОТЕКА ОД ВРОЦЛАВ

Марија Малгожата Мачковска

НУ-Универзитетската библиотека "Св. Климент Охридски" од Битола, покрај
многуте други библиотекарски проекти финансирани од Министерството за култура,
во 2008 година го реализира и проектот "Македонско-полска соработка на
библиотеките од Битола и од Вроцлав". Проектот предвидуваше меѓусебно
запознавање на двете библиотеки со својата дејност, размена на искуства и развој на
соработката започната пред две години преку заемна посета на библиотекари од
Вроцлав во Битола и обратно .
Во месец мај 2008 година во битолската библиотека престојуваше делегација од
Долношлонска јавна библиотека "Тадеуш Микулски" од Вроцлав во состав Анджеј
Тивс - директор, Јоланта Убовска - заменик директор и Уршула Скоњечна -
раководител на Одделот за собирање и обработка на кни)книот фонд.
За време на неколкудневниот престој , гостите од Полска имаа можност да посетат
повеќе библиотеки и да се запознаат со културата и историјата на Македонија. Во
НУ-УБ "Св. Климент Охридски" беше организирана изложба со наслов "Полската
литература некогаш и денес", при што беше претставена историјата на полската
литература со презентирање богата збирка книги од полски автори издадени на полски,
македонски, српски и на хрватски јазик со кои располага фондот на битолската
библиотека. Полските библиотекари ги посетија одделите на НУ-УБ и се запознаа со
сите процеси на библиотекарското работење, со издавачката дејност, со
компјутеризацијата на библиотеките од југозападниот регион на Македонија, со
реализацијата на библиотекарските проекти, со методите на работа со читателите,
со соработката на библиотеката со Битолскиот универзитет, училиштата и другите
институции од областа на културата во Битола.
За време на престојот во Битола, гостите од Полска имаа можност да посетат
многу историски споменици : античкиот град Хераклеја Линкестис, музејот, галеријата
"Јени Џамија", Саат-кулата, Старата чаршија, како и националниот парк "Пелистер".
Во следните денови од престојот во Македонија полските библиотекари ја
посетија Градската библиотека "Борка Талески" и библиотеката на Институтот за
старословенска култура во Прилеп. Во двете институции гостите разгледаа изложби
на книги од полски автори, се запознаа со функционирањето на двете институции и
дискутираа за натамошно развивање на меѓусебната соработка. Гостите го разгледаа
и стариот дел од градот Прилеп, го посетија Музејот на тутунот и убаво лоцираниот
манастир "Свети Архангел" .

. Последниот ден од посетата библиотекарите го посетија градот Охрид со
неговата околина. Беа восхитени од глетките во националниот парк "Галичица",
убавините на двете езера, како и од културно-историските споменици во Охрид:
црквите, тврдината, амфитеатарот, стариот град и др.

47

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Хроника

Гостите од Полска беа одушевени од македонската архитектура, богатството од
културно-историски споменици и од убавината на крајоликот. Посебен впечаток им
остави отвореноста и срдечноста на луѓето што ги запознаа, а исто така и
разновидноста и вкусот на македонската кујна.
Библиотекарите од Полска за време на својот престој воспоставија многу тесна
и плодна соработка со НУ-УБ и со другите македонски библиотеки.
До реализација на втората фаза од проектот дојде во септември 2008 година,
кога беше поканета делегација на НУ-УБ "Св. Климент Охридски" од Битола да ја
посети Долношлонската јавна библиотека во Вроцлав. За жал, поради објективни
причини, битолската библиотека ја репрезентирав сама како стручен работник на
таа институциЈ а, истовремено и како раководител на проектот.

Долношлонскатајавна библиотека "Тадеуш Микулски" во Вроцлав, слично како
битолската библиотека, е основана во 1945 година и со текот на времето ги менувала
својот назив, локацијата и опсегот на работа. Денес библиотеката е сместена во убав
историски објект во центарот на Вроцлав и има многу широк опсег на работа. Како
јавна библиотека, има читатели од сите општествеии групи: студенти, научни
работници, ученици од основно и од средно образование, како и возрасни читатели.
ДЈБ има статус на научна библиотека што изршува истражувачки, дидактички,
библиографски, информатички, документарни и издавачки дејности. Покрај својата
основна дејност, библиотеката има функција на главна библиотека во регионот Долни
Шлонск и го помага развојот на повеќе од 600 помали библиотеки и оддели. Помага и
во проширувањето на мре)I<ата на библиотеки, организира обуки на библиотекари,
како и научни конференции.
Во септември 2008 година во ДЈБ во Вроцлав се одржа меѓународна конференција
на библиотекарите на тема "Библиотеките во служба на регионот. На конференцијата
учествуваа библиотекари од Русија, Украина, Чешка, Македонија, како и од многу
библиотеки од Вроцлав и од регионот Долни Шлонск. Во време на одржувањето на
конференцијата беа презентирани многу интересни реферати поделени во два
тематски блока: "Систем на јавното библиотекарство на регионално ниво" и "Нови
библиотекарски технологии во регионот". Рефератот со кој се претставив на
конференцијата беше посветен на дејноста на НУ-УБ "Св. Климент Охридски" од
Битола и компјутеризацијата на македонските библиотеки.
Вроцлавската конференција беше многу добро организирана, им овозможи на
библиотекарите да воспостават многу корисни контакти, размена на искуства и
започнување соработка меѓу полските и странските библиотеки.
За време на посетата во вроцлавската библиотека библиотекарите беа запознати
со сите оддели на таа просперитетна институција. Долношлонската јавна библиотека
им ги става на располагање на читателите своите богати збирки користејќи современо
опремени простории како што се: главна читална, читална за периодични списаниЈа,
научна читална и читална за деца. Библиотеката исто така им нуди на своите читатели
богати збирки во читалната A1nerican Comer, Романската читална, Alliance Francaise и
Германската читална Институт Goethe. Исто така треба да се спомене и одлично
организираниот оддел богат со содржини Фонотека, како и одделот Говорена книга.

48

Хроника Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

. Во текот на следните денови на престојот библиотекарите се запознаа со
функционирањето на најсовремената мултимедијална библиотека во Вроцлав -
Медијатека, а ги посетија и библиотеките во Швидница и Валбжих. Во сите посетени
библиотеки видлив е современиот начин на организација на работењето, отвореноста
кон потребите на читателот, огромната ангажираност во работата на библиотекарите,
а исто така и во приспособување на сите оддели на библиотеките кон лицата со посебни
потреби.
Домаќините исто така ни овозможија посета на најважните културно-историски
споменици на Вроцлав, како и други убави места во Долни Шлонск (Црквата на Мирот
во Швидница и замокот во Ксјонж) .
Соработката на НУ-Универзитетска библиотека "Св. Климент Охридски" од
Битола и Долношлонска јавна библиотека "Тадеуш Микулски" од Вроцлав се развива
многу интензивно со корист за двете институции. Меѓусебно учиме како да го
унапредиме функционирањето на многу оддели, како да дејствуваме за
осовременување на методите на работа со читателите, дај а прошириме и дај а развиеме
нашата дејност . Планиран е понатамошен развој на контактите меѓу нашите
библиотеки, размена на искуства во сите сегменти на библиотекарското работење,
овозможување на меѓусебно позајмување на библиотечните фондови, а исто така и
зае~но помагање во организирањето оддели за македонски книги во Вроцлав и за
полски книги во Битола.
Веруваме дека заедничките зафати на двете наши институции позитивно ќе се
одразат врз продлабочувањето на културната соработка меѓу Полска и Македонија.

Резиме

Проектот "Македонско-полска соработка на библиотеките од Битола и од
Вроцлав", реализиран во 2008 година, придонесе за воспоставување и развој на сестрана
соработка на НУ-У:ниверзитетската библиотека "Св. Климент Охридски" од Битола
и Долношлонската јавна библиотека "Тадеуш Микулски" од Вроцлав. Полските
библиотекари се запознаа со компјутеризацијата на библиотеките во југозападниот
регион на Македонија и со нивното функционирање. Возвратната посета на делегација
од Битола и активното учество во меѓународната конференција во Вроцлав дадоа
придонес за заЈакнување на контактите на двете институции и за размена на искуствата
во сите сегменти на библиотекарското работење.

Summary

Implemented in 2008, the project 'Macedonian - Polish cooperation of the libraries from
Bitola and Wroclaw' contributed to extensive cooperation between the University Library ofBitola
"Sv. Kliment Ohridski" and the Public Library of Lower Silesia "Tadeusz Mikulski". The Polish
libraries had а chance to fa1niliarise with the co1nputerisation of the south-western region of
Macedonia and their work. Following the visit of librarians from Bitola and their participation in
the intemational conference in Wroclaw both institutions exchanged working experiences and
reinforced their contacts.

49

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Хроника

УДК 021(497.741)

МОДЕРНИЗАЦИЈАТА НА БИБЛИОТЕКАТА "БРАЌА
МИЛАДИНОВЦИ'' РАДОВИШ ВО ФУНКЦИЈА НА
ПОТРЕБИТЕ НА ГРАЃАНИТЕ И НЕЈЗИНИТЕ
ЕФЕКТИ

Петар Трајанов - директор
Општинска Народна библиотека"Браќа Миладиновци" - Радовиш

Напредните идеи дотолку повеќе се вредни за оние што сакаат да ги реализираат
во практиката, само ако се успее постојано да се следат, анализираат и ефектуираат.
Библиотеката "Браќа Миладиновци" Радовиш се вклопи на свој и посебен начин
во ваквата изречена мисла, како резултат на тоа што се вклучи во проектот
"Пријателски библиотеки за сите граѓани" .
Проектот е по Програмата на Обединетите нации за развој (UNDP) финансирана
од кралството Норвешка. Финансиските средства за целиот проект изнесуваат 72.000
УСА долари, од кои како сопствено учество од 10.000 долари обезбеди општината
Радовиш. Освен тоа, општината обезбеди и дополнителен простор од 130 м2 .
Со конципирањето на проектот се настојуваше на најсоодветен можен начин да
се активира јавниот интерес за библиотеката, преку нејзина рехабилитација и
трансформација во мултинационален граѓански, културен и информативен центар со
подобрен пристап кон информациите за сите граѓани на општината.
Проектот беше фокусиран на имплементација на следните активности:
инфраструктурни промени со цел унапредување на функционалноста на библиотеката,
воспоставување на информативен центар со Интернет-пристап на локалното
население, јакнење на капацитетите на библиотеката и општината за подобрување
на комуникацијата за граѓаните, создавање услови за самоодржливост на
библиотеката, мотивирање на маргинализираните групи луѓе активно да се вклучат

. . .

во Јавниот живот во општината, како и да Ја активира локалната власт да Ја препознае
и да ја поддржи модернизираната библиотека како место за промоција на
демократскиот дијалог помеѓу општината и граѓаните.
Реконструкцијата и модернизацијата на библиотеката започна на 20 април 2006
година, а заврши за нецели три и пол месеци .
Свеченото пуштање во употреба се изврши на 6 септември 2006 година.
Со модернизацијата на библиотеката се оствари постојано посакуваната )келба
на поголемиот број граѓани, ако не и на сите, градот Радовиш и општината да имаат
современа и модерна библиотека. Таа желба во целост им се оствари.
Ако градот Радовиш го доби најдоброто духовно светилиште олицетворена во
соборниот храм св. Троица (донација на бизнисменот Ристо Гуштеров) , со
модернизацијата на библиотеката го доби и најдоброто културно светилиште
олицетворена во библиотеката "Браќа Миладиновци".
Таа сега функционира како мултифункционален граѓанско информативен центар,
широко отворена кон потребите на граѓаните, корисниците на книжниот фонд, малиот
и среден бизнис, здруж:енијата на граѓани со зајакната соработка и организирање
разли:ни активности со училиштата, НВО и други јавни институции од општината.

50

Хроиика Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

Освен позајмувањето книги, библиотеката им ги дава и следните видови услуги
на граѓаните :

- Позајмување ЦД и ДВД од фондот на библиотеката
- Користење читална
- Користење детско катче
- Користење интернет и помош при интернет пребарувања
- Помош при пополнување на формулари, скенирање документи, печатење и
фотокопирање

- Организирање трибини на најразлични теми
- Изнајмување на просторот на библиотеката за промоции и други настани, кои
не _се во спротивност со дејноста и улогата на библиотеката и во време кога
библиотеката не работи со корисниците

- Изнајмување опрема за презентации (ЛЦД-проектор и платно)
- Користење на миницентарот за изучување на англиски јазик без присуство на
професор по англиски јазик (овој проект е надвор од проектот за модернизацијата,
почна да функционира од февруари месец 2008 година).

За две години од пуштањето во употреба на библиотеката, ефектите од
модернизацијата се мошне изразени во некои сегменти, дури и повеќе од очекувањата.

Што и колку се постигна?

-Таа со својата модернизација го привлече вниманието кај сите граѓани, независно
од нивната возраст, пол и етничка припадност и стана средиште каде што се слеваат и

се одлеваат најразлични видови информации, како од сеопшто образование и културно
издигнување на граѓаните, така и од интерес за севкупниот развој на општината во
целина.

- Бројот на членовите на библиотеката е зголемен за 120% во споредба со истиот
период минатата година .

- Бројот на посетителите е зголемен за три пати.
- Финансиските средства врз основа на членарина се зголемени за 115%.
- Се овозможија дополнителни извори на средства врз основа давање услуги на
граѓаните.

- Се створија најсовремени услови за подолг престој во библиотеката на
корисниците на книжниот фонд и граѓаните.

- Целосно се подобрија условите за чувањето и заштитата на книжниот фонд, со
што безбедноста и заштитата на книжниот фонд се подигна на високо рамниште.

- Се зголеми интересот на основните и на средното училиште за држење часови
во современи услови, користејќи ги просторот на библиотеката и техничките помагала
со кои таа pacnoIIaгa.

51

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Хроника

- Се разви и се зајакна соработката со невладините и со граѓанските организации
во општината и како резултат на тоа се организираат многубројни настани и
активности, поврзани со сеопштото образование и културно издигнување на граѓаните.

-· Постојано и катадневно се зголемува бројот на Интернет-корисниците .
Сегашниот број на компјутери не се во можност да ги задоволуваат нараснатите
потреби на корисниците на кни)книот фонд и на граѓаните.

- Се створиј а услови за подолг престој на корисниците на книжниот фонд и на
граѓаните во библиотеката, а особено кај студентите кои студираат на
високошколските установи во Републиката.

- Библиотеката доби нови содржини на работа и многубројни активности што до
модернизацијата не можеа ни да се замислат, поради објективни причини, а камоли да
се реализираат.

Ќе наброиме само дел од новите содр:жини и активности што се реализираа од
модернизациЈата до денес:

- Поставка на оперската пејачка Милка Ефтимова - октомври 2006 година.
-Обука на наставниците од основните училишта во општината за Милениумските
развојни цели - октомври-декември 2006 година.

-Мобилен парламент "Образование, децентрализација, финанскиски проблеми"
- јануари 2007 година.

-. Час по информатика за иновативно користење на информациско-
комуникациските технологии во формалното образование, како дел од активностите
на проектот "е-образование" на USAID.

- Трибина на тема "Стоп на насилството врз жената".
- Трибина на тема "Надмудри го ракот - биди здрава жена".
- Трибина на тема "Функционирањето на општината во услови на
децентрализацијата на власта со посебен осврт на фискалната децентрализација".

- Одржана работилница на тема "Преговори за продолжување на ангажирање
волонтери", како дел од проектот "Посредуваме при вработување на млади
невработени".

- Разни видови обуки на вработените произлезени од и поврзани со
модернизациЈата.

- Отворање на миницентар за изучување на англискиот јазик без присуство на
наставник по англиски Јазик и др.

Општ заклучок:

Модернизацијата ја претвори библиотеката во храм на книгата и во
мултифункционален граѓанско-информативен центар широко отворен кон потребите
и интересите на граѓаните, корисниците на книжниот фонд, малиот и среден бизнис,
невладиниот сектор, здруженијата на граѓани, образовните и културни установи и
локалната власт и место на промоција на демократскиот дијалог помеѓу локалната
власт и граѓаните.

52

Хроника Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

УДК 002(497.774)(06.064)
04.11.2008 г.
ОДБЕЛЕЖАН ;Ј:ЕНОТ НА ОСЛОБОДУВАЊЕТО НА БИТОЛА

ИЗЛОЖБА НА КНИГИ
"БИТОЛА НЕКОГАШ И ДЕНЕС"

Драги Кабровски
Национална установа Универзитетска библиотека
"Св. Климент Охридски" - Битола

www.,nuubbt. uklo .edu .шk

По повод 4 ти Ноември - денот на ослободувањето на Битола, Националната и
Универзитетска библиотека "Св. Климент Охридски" од Битола во холот постави
изложба на книги под наслов "Битола некогаш и денес", кој а беше прифатена и од
општинската програма за одбеле)l<ување на овој голем празник на градот. На
изложбата беа презентирани 160 монографски публикации и стари фотографии на
Битола. Книгите содр)l<Ински опфаќаа временски периоди од минатото - антиката, од
поблиското и подалечно културно историско минато, од општествено-економскиот
развој на Битола, од научно -истражувачката работа, стопанството, воспитно­
образовниот процес, културата, изданија на Библиотеката, спортот и книги од
битолски писатели членови на ДПМ.
Изложбата ја отвори градоначалникот на Битола г. Владимир Талески. За
изложбата кратко образло)l<ение за медиумите во Битола даде г. Драги Кабровски
вработен во Библиотеката на културни активности.

53

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Хроника

УДК 02 (497.7) (079.1)

ОДРЖАН ДЕВЕТТИОТ ОПШТИНСКИ НАТПРЕВАР
НА "МЛАДИ БИБЛИОТЕКАРИ"

Националната установа Универзитетска библиотека "Св. Климент Охридски"
од Битола, на ден 07 Ноември 2008 година, во роднокрајното одделение со почеток во
12 часот го одржа деветтиот по ред општински натпревар на "Млади библиотекари"
до 14 годишна возраст. На натпреварот учествуваа вкупно 14 претставници по еден од
сите Основни училишта од општините Битола, Могила и Новаци и од поголемите
селски населби: Бистрица и Добрушево.
За подготовка на учесниците на натпреварот Библиотеката им го обезбеди
новиот прирачник за подготовка на кандидати за натпреварот Млади библиотекари
од г-д:ин Миле Бошески директор на Народната и универзитетска библиотека "Св.
Климент Охридски" од Скопје.
Натпреварот го спроведе комисија од три члена и тоа: г-ѓа Јоланда Бошевска
претседател, Драги Кабровски член и Илче Стојановски член вработени во
Библиотеката. На почетокот од натпреварот натпреварувачите ги поздрави
директорот на Библиотеката "Св. Климент Охридски" од Битола г. Науме Ѓоргиевски.
Директорот на Библиотеката на сите учесници на натпреварот им врачи по една книга
и диплома за учество, а за прва, втора и трета награда дипломи и вредни награди во
книги од издавачот "Просветна дело" од Скопје
Првата награда ја освои ученикот: Мартин Јоновски од 8-6 одделение при ОУ
"Даме Груев" со 116 бодови од вкупно 120, втора награда освои Тамара Трајковска од
8-в одделение. при ОУ "Елпида Караманди" со 110 бодови и трета награда освои Ивана
Коруновска од 8-6 одделение при ОУ "Коле Канински" од Битола со 108 бодови.
Првонаградениот од овој општински натпревар Мартин Јановски, според
пропозициите, се стекна со право да ја претставува Библиотеката "Св. К;имент
Охридски"од Битола на Републичкиот натпревар за Млади библиотекари што се одржа
во Кочани на 21 Ноември 2008 година.

54

Хро ника Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

Националната установа Универзитетска библиотека "Св. Климент Охридски"
од ~итала за одбележување на својот патронен празник "Св. Климент" 08.12.2008 г.
изготви

Програма
на културни активности и тоа:

03.12.2008 2. (среда) во 12 часош
Поздравна реч пред гостите одржа г. Науме Ѓоргиевски, директор на
Библиотеката "Св. Климент Охридски".

Промоција на
- Зборник "Трета роднокрајна средба", која се одр)I<а во Библиотеката на

22 .05.2008 година во роднокрајното одделение и во салата за промоции на
Библиотеката под медијаторство на Николче Велјановски .

· Претставување на
- Одбрани дела од Ѓорѓи Прчков. Промотори: Панде Манојлов и д-р Николче
Велј ановски

04.12.2008 2. (чешвршок) во 11 часош
"ПОЕТСКИ БРАНУВАЊА 2008"

По петнаесетти пат се одржаа во салата за промоции на Библиотеката, со почеток
во 11 часот. Со свои лични творби учество зедоа 80 ученици од основните училишта
од градот со по една лична творба поезија. Библиотеката обезбеди награди за
најуспешните лични творби и истите им ги врачи директорот на Библиотеката г. Науме
Ѓоргиевски. Прва награда освои Марија Здравеска од ОУ "Даме Груев", две втори
награди за: Марија Станојовска од ОУ "Св. Климент Охридски"и Лина Лумбуровска
од ОУ "Гоце Делчев", три трети награди за: Катерина Ѓорѓиевска од ОУ "Стив
Наумов", Гордана Стојановска од ОУ "Тодор Ангелевски" и Теодора Веловска од ОУ
"Коле Канински".
Жири-комисијата во состав г. Илија Мерковски - претседател, г. Драги Кабровски
член и г. Илче Стојановски член, реши да додели три трети награди, две втори и една
прва награда и од вкупно осумдесет лични творби издвои 30 поуспешни, кои ќе бидат
објавени во Билтен од литературната манифестација што ќе го изготви г. Драги
Кабровски, вработен на културни активности во Библиотеката.

55

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Хроника

- Те.машска изложба на книiи за "Кли.менш Охридски"
Во холот на Библиотеката г. Драги Кабровски подготви изложба на книги
посветени на Климент и неговото дело од фондот со кој располага Библиотеката . На
изложбата беа презентирани 80 монографски публикации кои тематски беа наменети
за Климент првиот основополо)кник на библиотекарското дело и на првата
Библиотека во Македонија.
Составен дел на изло)кбата беа изданијата на Библиотеката, фотоизложба од
Општинскиот и Републичкиот натпревар на Млади библиотекари каде што првата
награда ја освои претставникот од нашата Библиотека ученикот Мартин Јоновски од
ОУ "Даме Груев" од 8-б одд. и едно пано - ликот на св. Климент насликан од учениците .

05.12.2008 г. (иешок) во 12 часош
ПРОМОЦИЈА НА КНИГА
ЗНАЧАЈНИ ЛИЧНОСТИ ЗА БИТОЛА- ПИСАТЕЛИ
Книгата е во издание на Библиотеката од авторите: Ленче Андоновска, Науме
Ѓорѓиевски, Благој Николов, Гордана Пешевска, Анета Стефановска и Светлана
Талеска и соработниците: Милка Котевска и Александар Крстев.
На промоцијата покрај многубројните гости присуствуваше и пратеничката од
Битола во Собранието на Р. Македонија, Анета Стефановска.
Промотори:
Радован П Цветковски, проф. д-р Драги Михајловски и г. Петре Димовски.

- Креашивен инфоценшар
Под раководство на г-ѓа Анастасија Милевска вработена во Библиотеката,
младите ученици се претставиЈ а со свои креации пред гостите во холот на
Библиотеката .

56

Хроника Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2

УДК 027.022(497.731):061.43

НАЦИОНАЛНА УСТАНОВА БИБЛИОТЕКА
ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ - САЕМ НА КНИГАТА 2008

Блага Спиридонова
Редактор на каталошки записи на монографски публикации
Национална установа библиотека Гоце Делчев Штип

Националната установа-Библиотека Гоце Делчев од Штип набавката и
комплетирањето на книжниот фонд го врши преку своите служби за таа цел. По повод
разни јубилеи и културно-историски настани организира изложби на книги,
литературни читања, средби со истакнати личности што со своето работење имаат
свој придонес на кое било поле. Едукативни разговори со ученици при посета на
библиотеката, посебно на оние што за првпат влегуваат во неа, претшколската возраст
и првоодделенците. Разговори, предавања, одржување натпревари, се во интерес на
промовирање на библиотеката и на интересот кон книгата.

· Библиотеката претставува база на податоци. Но, вака добро складирани не
претставуваат ништо и се некорисни. Затоа тие треба да се дистрибуираат и надвор
од неа. Но како? Знаеме дека некој корисен податок го има некаде . Како да го
пронајдеме? Токму во библиотеката. Со помош на лицата што се стручно обучени ќе
дојдеме до саканата информација. Но како да ги намамиме да дојдат во библиотеката?
Најкористенијавни информациски служби се телевизијата, радиото и весниците,
додека библиотеката ја користат одредена група на корисници. Секој корисник доаѓа
во библиотеката со конкретни потреби, кон кои треба да се насочи услугата.
Библиотекарите од одделенијата за позајмување се потрудија да ги привлечат
читателите со пластифицираните членски карти на кои има и нивна фотографија. И
има ефекти. Друг чекор е членството да не се одредува со почнувањето на следната
календарска година, туку од датумот на денот на уписот, па до истиот ден и месец за
една година .

Од 25 .1 1. до 29 .11. 2008 г . во просториите на Националната установа-Библиотека
"Гоце Делчев" од Штип се собраа повеќе издавачки куќи. Се одржа Саем на книгата
2008 година. Беа претставени многу нови наслови. Посетеноста беше пријатно
изн.енадувачка. Ние како библиотекари се изненадивме колку граѓаните на Штип и
од руралните средини имаат потреба да се близу до многу книги, исто така и до многу
нови наслови на едно место . Додека гледав на меѓународните саеми како секој
посетител си дозволил да си купи барем една книга, што беше реткост, сега тоа се
случи и кај нас. Саемот траеше само пет дена, но заинтересираноста трае и ден-денес.
Потребата од организирање на вакво презентирање на книгата, па и на самата
библиотека, налага да се прави почесто. Заинтересираноста е голема.
Еве колку малку требало за да поминат голем број љубители на книгата, а со
тоа и да влезат во библиотеката. Мо)l<еби за некој тоа беше и првпат да влезе во
просториите на библиотеката. Тоа беше еден настан што во главниот град Скопје
често се случува од издавачките куќи насловени под различни имиња, исто така и во
другите библиотеки, но кај нас за првпат.

57

Библиотекарство, Волумен 25 (2007), бр. 2 Хроника

УДК 027.022(497.771)

ДАЛИГРАДОТОХРИДНЕЗАСЛУЖУВА
ДОСТОЈНА БИБЛИОТЕКА

Ова нека биде само допис што сигурно ќе ги заскокотка сите што знаат што е
тоа )Кед за простор, работа, мир, со еден збор БИБЛИОТЕКА.

И токму денес на прагот на 21 век градот Охрид (да не ги наведуваме сите достојни
атрибути на вториот Ерусалим) се соочува токму со овој горчлив проблем - каде е
охридската библиотека?

До неодамна таа беше лесно препознатлива на сите дописи, разгледници, како
објект, но денес веќе не е ни тоа. За библиотекарскиот тим, пак, не останаа надежи од
сите досегашни ветувања, комбинации.

Сместена во 250м2 - задушена - се бори да опстане и да ги задоволи своите верни
читатели . Простор е она што треба за Библиотеката да функционира во системот на
современите библиотеки. Од таа причина досега се стеснуваа сите активности на оваа
установа.

Денес кога ја имаме автоматската обработка на книжниот фонд со помош на
COBISS системот, и кога на секој читател библиотеката треба да му е "втор дом" ние
се наоѓаме во стапицата на просторен безизлез.

Намерно не ги изнесовме попластично секојдневните згрчени активности, бидејќи
секој современ библиотекар ќе ја сфати болката на НУ-Библиотека "Григор Прличев"
- Охрид.

Со иочиш,

58

Мариче Боздо2анова
Гордана Змејковска
Елена Долоска

! ,.., /""1

1

1 i
1

~ ~ I 11 1, l 11 !
-

'

, 1:

1•

11
1,

11

~ 11

1,

1[
m,~~ -

11
1J"U'

••

.

.

•
-

'

1,

l.t '- 'С. ,_ - ll._
---·-

,_ Ј