Почитувани,

Водени од финансисите можности

на БДМ, а со цел за доближување

до меѓународните препораки

за обликување научно-стручни

списанија, Извршниот одбор и

Издавачкиот совет на БДМ одлучија

да воведат промени во техничкиот

изглед на „Библиотекарство“.

Притоа, списанието да ја задржи

неодамна воведената фрекфентност

од излегување два пати годишно.

Едновремено, Издавaчкиот совет,

од своја страна, направи обид за

замена на шаблонската поделба

на рубрики со реално постоечка,

диктирана од содржинската

исполнетост на Списанието.

И во оваа прилика, Редакцијата на

„Библиотекарство“ ги повикува

членовите на БДМ и неговите

почитувачи на творечка соработка

во име на развојот на библиотечната

дејност што е дел на општата

демократизација на едно општество.

Од Редакцијата

ОД АВТОРСКАТА ПАПКА НА ...

Доц. д-р Добринка Стојкова;

Доц. д-р Кристина Врбанова-Денчева

Бугарските библиотеки во поддршка на новото

информациско окружување ................................... 4

ТЕОРИЈА НА БИБЛИОТЕКАРСТВОТО

Јелена Фиданоска

Македонија во УДК ..................................................... 16

(497.7) Macedonia (1991-). Republic of Macedonia.

Republika Makedonija (Јелена Фиданоска, м-р

Димитри Димитров) ............................................ 16

м-р Наде Караџоска

Маркетинг – промотивни активности на Градската

библиотека „Борка Талески“ – Прилеп............... 19

АВТОМАТИЗАЦИЈА НА БИБЛИОТЕКИТЕ

Салвадор Пералта

Windows персоналните компјутери против Х

терминалите : споредба на трошоците ............... 22

БИБЛИОТЕКАРСТВОТО ВО РЕПУБЛИКА

МАКЕДОНИЈА

Елизабета Стоименова

Библиографскиот центар на НУБ „Св. Климент

Охридски“ – Скопје (историја и тековно работење)

.................................................................................24

БИБЛИОТЕКАРСКО ДРУШТВО НА

МАКЕДОНИЈА

Записник од 33. редовно собрание на

Библиотекарското друштво на Македонија,

Куманово, 15. јуни, 2006 год ............................... 29

Одлука за доделување на Наградата „Климентова

повелба“ 2006 год ........................................................ 32

Извештај за работа на БДМ за периодот мај 2004

год.- јуни 2006 год......................................................... 33

С О Д Р Ж И Н А

На насловната страница: Запис на глаголица,

столб на манастирот Св. Архангел Михаил,

Варош, Прилеп (ф: И. Исаковски)

Библиотекарство, вол.24 (2006), бр.1

КУЛТУРА И УМЕТНОСТ

М-р Виолета Мартиновска

Апокрфни молитви ....................................... 37

Елена Хаџи-Иванова

Мојата библиотека – мое патување низ светот

на волшепството ..................................................... 41

FROM THE AUTHOR’S FILES...

Doc. d-r Dobrinka Stojkova;

Doc. d-r Kristina Vrbanova-Denčeva

Bulgarian Libraries at Support of Information

Environment ............... 4

THEORY OF LIBRARIANSHIP

Jelena Fidanoska

Macedonia in UDC ................................................... 16

(497.7) Macedonia (1991-). Republic of Macedonia.

Republika Makedonija (Jelena Fidanoska; m-r Dimitri

Dimitrov). .................................................................. 16

m-r Nade Karadzoska

Marketing Promotive Activites in the Public Library

“Borka Taleski”- Prilep. ............................................ 19

AUTOMATION IN LIBRARIES

Salvador Peralta

Windows PCs vs. H Terminals : Cost Comparison ...22

LIBRARIANSHIP IN REPUBLIC OF

MACEDONIA

Elizabeta Stoimenova

Bibliographic Centre in National and University Library

“St.Kliment Ohridski” – Skopje (History and Current

Working) ...................................................................... 24

MACEDONIAN LIBRARY ASSOCIATION

Note from the 33. Regular Council of the Macedonian

Library Association, Kumanovo, 15 june 2006 ........ 29

Decision on Confer the Award “Klimentova povelba”

2006 ........................................................................... 32

Repopt on the actitivites of Macedonian Library

Association during May 2004 – June 2006 ................ 33

CULTURE AND ART

m-r Violeta Martinoska

Apocryphal Prayers ......................................... 37

Elena Hadzi-Ivanova

My Library – my Travel in the World of

Miraculous ................................................................ 41

C O N T E N T S

3






Библиотекарство, вол.24 (2006), бр.1 Од авторската папка на...

4

и информациски технологии

Софија, Бугарија

Д-р Добринка Стојкова (родена 1946 год.) студирала

германски јазик и книжевност, бугарски јазик и библи-

отекарство и библиографија на Софискиот универзи-

тет. Работела на Институтот за меѓународна политика

(1970-1979) и на Високата школа за библиотекарство

и информациски технологии во Софија. (почнувајќи

од 1979 до денес), сега како вонреден професор. Од

1997 год. е шеф на Катедрата за библиотекарство и

библиографија.

Ги предава предметите: Истражувачка работа,

Вештина на комуницирање во библиотеките, Мож-

ности кои библиотеките им ги пружаат на децата и

младите.

УДК 004:027.5(497.2)

БУГАРСКИТЕ БИБЛИОТЕКИ

ВО ПОДДРШКА НА НОВОТО

ИНФОРМАЦИСКО ОКРУЖУВАЊЕ

Доц. д-р Добринка Стојкова;

Доц. д-р Кристина Врбанова-Денчева

Висока школа за библиотекарство

и информациски технологии

Софија, Бугарија

Во статијата се посочени новите предизвици за обра-

зованието во Бугарија и местото на библиотечните

институции во остварувањето на неговата целосна

трансформација во ново информациско окружување.

Прв чекор кон реализацијата на тој проект е раното

обучување за работа со компјутери (early e-learning)

во бугарските библиотеки.

Новото рамниште на комуникација условено

од глобализацијата и доминирачките информациски

технологии, наметнува нови форми на остварување

на јавното образование. Достигнувањето нa основна-

та цел, прокламирана во Болоњската декларација - за

пристап на секој, во секое време и од секое место -

за создавање неопходни претпоставки за доживотно

учење станува можно благодарение на јавните форми

произлезени од e-learning.

Клучни зборови: Информатизација, Библиотеки, Бу-

гарија

Потпишувањето на Болоњската декларација во

1999 год. од страна на повеќе европски држави ги

промовира начелата на градењето единствен европ-

ски образовен простор [1]. Нејзин приоритет е до

2010 год. да се постигне актуелност, продлабоче-

ност, полнота на добиените знаења што ќе создаде

способна конкурентска позиција како на тие што

учат така и на образовните институции. Патот кој

секоја од овие страни треба да го измине во годи-

ните што доаѓаат е различен по сложеност и ниво.

Паралелно со достигнувањето на утврдениот авто-

ритет во образованието во земјите во развој, неоп-

ходна е постојана адаптација на динамично про-

менливата претстава за современото знаење кое ги

проширува образовните граници опфаќајќи ги сите

континенти на глобализирачкиот свет. Тие фактори

бараат суштински промени на моделот на образова-

нието и утврдување единствени образовни односи

(комуникации).

Методолошки аспекти на електронското (e-

Learning) и виртуелното (Virtual Learning) уче-

ње

Една нагледна класификација на приложените ме-

тоди на учење во однос на очекуваните резултати

вклучува 3 основни групи:

1. репродуктивни,

2. продуктивни,

3. творечки.

Во првата група спаѓаат методите на учење

кои опфаќаат говорење наизуст, помнење информа-

ции со цел нивно натамошно користење во непро-

менет вид.

Во втората група спаѓа решавањето пробле-

ми од определено ниво кое подразбира вклучување

на добиеното знаење во репродуктивни методи на

вештини на решавање кои се со помал степен на

сложеност како, на пр., едукативни материјали, ре-

ферати, разработки на проекти, одбрана на тези.

Во третата група спаѓаат т.н. интелектуални

технологии поврзани со решавањето проблеми за

кои нема претходна информација за постоење ре-

шенија ниту за примена на одредени методи. Ба-

рањето патишта за надминување на проблемите е

творечки процес за што обучуваните треба да се

подготвуваат соодветно на општествените потреби

и современото ниво на технолошки развој. Целта

е да се развива и збогатува достигнатото ниво на

знаење за што се користат најразлични методи на

интензивирање и управување на тој процес.

За секоја од посочените три форми се воста-

Доц. д-р Добринка Стојкова

Висока школа за библиотекарство

Вовед

Библиотекарство, вол.24 (2006), бр.1 Од авторската папка на...

новува систем на контрола кој вклучува проверка

на постигнатото во однос на поставените цели.

Користените методи на учење, во основа, базираат

на процесот на комуникација и соодветно се збога-

туваат и менуваат адекватно на развојот на науката

и технологијата општо и, посебно на таа во инфор-

мациско-комуникациската област. Паралелно со

класификацијата на информациското окружување,

врз основа на искористените средства и соодветни-

те технологии, може да се направи разграничување

на два пристапи: користење материјални информа-

циски пакети (медиуми) меѓу обучувачите и обучу-

ваните и користење нематеријални пакети.

Тргнувајќи од ваквите појдовни точки, аналогно на

развојот на трговијата во втората половина на 20.

век, може да се направи следната поделба на посо-

чените форми на учење:

1. Традиционални – редовно и вонредно учење,

2. Електронски - редовно и вонредно учење,

3. Виртуелни – виртуелно, мобилно учење.

Неопходно е да се забележи дека учењето прерас-

нува во суштествено нова форма наречена виртуел-

на или мобилна бидејќи промените го зафаќаат не

само видот на информациските пакети туку и сов-

ременото образование. Тие промени се неизбежен

след на новото функционирање на комуникациско-

информациското окружување и, се разбира, на но-

вите општествени потреби и приоритети. Притоа,

неопходно е да се појаснат суштествените разлики

меѓу методите и технологиите кои му стојат на рас-

полагање на електронското и виртуелното учење и,

следствено, на содржината на тие поими.

Електронското учење може да се дефинира како

процес на користење електронски системи и носи-

тели на информации со цел за создавање и репро-

дукција на првична информација. Како последи-

ца на развојот на компјутерската опрема, таквите

системи еволуирале од големите ЕИМ во 60-тите

години до масовно навлегување на персоналните

компјутери во 80-тите години на минатиот век. Со-

одветна еволуција бележат и електронските носачи

– магнетни ленти, касети, дискети – преку кои се

врши размена на информациите меѓу обучуваните

и тие кои обучуваат (записи на лекции, тестови).

Во случајов променет е само видот на материјални-

от медиум – од книжен на електронски.

Виртуелното учење базира на online пристап ос-

тварлив преку Интернет чија мрежа е изградена

од разнородни технички средства и содржини – од

компјутерски мрежи, вклучувајќи оптички кабли

и сателитски врски базирани на електро-магнетен

пренос на сигнали, до компјутери употребени како

краен телекомуникациски уред за размена на ин-

формациите. Следствено, генерички, Интернет не

е самостоен во однос на сигналите туку е функци-

онално самостоен како виртуелна информациско-

комуникациска средина.

Промените наметнати заради приоритетите на опш-

теството се однесуваат на доживотното учење, од

една, и мобилноста, од друга страна. Тие каракте-

ристики се својствени на виртуелното учење кое

може да се дефинира како размена на нематеријал-

ни информациски медиуми поминувајќи во реално

време, во динамична информациско-комуникациска

структура. Адекватно на таквата определба мо-

же да се тврди дека современата содржина на e-

learning се препокрива со таа на виртуелното

учење.

Во процесот на учење e-learning може да се

користи за добивање образование (здобивање со

знаења од определена област со кои може да се раз-

виваат интелектуалните способности) или за веж-

бање (создавање навики за решавање сопствени

задачи). Класичен пример за e-learning од првиот

вид се остварените Cisco-ови обуки во доменот на

современитеинформациски технологии [2]. Кај вто-

риот основен вид – т.н. „тренинг“, фирмата Volvo

Trucks предлага специјално разработен интернет-

курс за возачи на автомобили низ бесплатно online

користење на програмата за обука преку клиентски

интернет портал [3].

Определбата за e-learning еволуира од „елек-

тронското учење“ сфатено како употреба на елек-

тронски средства во процесот на учење, учење

online при што се користат новите ресурси и мож-

ности на Интернет и Интранет. Од своја страна, во

практичнатареализацијанаe-learningнасовремена-

та етапа, може да се откријат три варијанти кои, по

својата суштина, претставуваат одделни рамништа

на остварување [4]:

 Збогатување и разновидност на инструментари-

умот за учење во содејство со компјутерите и Ин-

тернет технологиите што опфаќа како методики

на настава – вклучително дизајн на инструкциите

и посочување добри искуства (на пр. „мешовито“

учење, персонализирано или заедничко) така и ори-

ентација кон поголема визуелизација на самата тех-

нологија на учење.

 Користење на новите функционални можности

на мрежата како технолошка основа за учење и за

истовремено зголемување бројот на обучуваните,

привлечено од експанзијата на web-базираното Ин-

тернет online учење.

5

Библиотекарство, вол.24 (2006), бр.1 Од авторската папка на...

 Подредување на учењето на приоритетите на оп-
штеството среде реалноста на новата технолошка

епоха или т.н. network economy (економика на мре-

жата) со цел за подготовка на неопходните кадров-

ски ресурси.

Е-learning не е само нова форма туку концепција

која ги интегрира современите технолошки реше-

нија во несопирлив образовен процес. Новите моде-

ли на комуникација се интелигентни, еластични,

користат интелигентно окружување, вклучително:

интерактивна мултимедија, Интернет базирани тех-

нологии и ресурси, систем за оценување на знаење-

то со елементи на искуствен интелект. Следствено,

информациската размена е интелигентен интерак-

тивен (online) процес на размена на знаења [5].

Е-learning создава услови за максимална дос-

тапност до образованието и е соодветна неопходна

претпоставка за економски напредок на секоја зем-

ја. Во е-learning-от се испреплетуваат најдобрите

достигнувања на современата технологија со нови-

те социјални и културни промени во општеството

поврзани во знаење што, пак, ги утврдува како нов

модел на доживотно учење.

Библиотечниот инструментариум и е-Learning

Со формирањето на современата информациско-

технолошка структура на учење се создава единс-

твен образовен систем неопходен за непречен про-

ток на информациско-комуникациски пакети со

кои се реализира е-learning. За постигнување цели-

те на е-learning, вклучително и зголемувањето на

ефективноста од добиените знаења, неопходно е

да се создаде квалитетно нова генерација информа-

циски ресурси и да се обезбеди непречен пристап

до нив.

Избореното место на библиотеката како носител на

информациската компонента на процесот на учење

во секоја етапа од неговото битисување, еволуира-

ло во структурна одредница на изградбата на един-

ствен образовен систем. За да се запише во новиот

комуникациски систем, библиотеката треба да го

вклучува сето разнообразие на современите online

технолошки средства од инструментариумот на е-

learning:

 аудио и видео телеконференции;

 радио и ТВ конференции;

 интерактивни мултимедија, Интернет базирани

технологии и ресурси.

Кон новите инструменти неопходни за учење во но-
вото системско окружување се придодава и создава-

њето на специјални пребарувачи за збогатување на

архивите на Интернет-библиотеките со web страни-

ци во функција на создавање единствен образовен

систем.

На пр., со реализацијата на таков проект во

Русија се овозможува пристап на повеќе од 300 об-

разовни институции до бази на податоци со цело-

сен текст кои содржат над 7.500 книги, 250 илјади

документи и над 600 илјади хипертекст рубрики

како и online пристап до повеќе од 50 илјади елект-

ронски изданија [6].

Компанијата Apple Computer има реализира-

но проект „iPod“ со средства во износ од $500 ил-

јади со цел за интензивирање на искористувањето

на современите технички средства и технологии во

процесот на учење [7]. Со аналогна концепција е

и експериментот на Универзитетот во Кентаки за

едукација на студентите која вклучува астрономс-

ки набљудувања преку Интернет врска со телескоп

кој се наоѓа во Австралија [8].

Целта на спроведеното истражување е да определи

кои се основните компоненти на е-learning, во кои

случаи учењето е целесообразно на вложеното и ка-

ко тоа би можело да се искористи од страна на биб-

лиотеките во Бугарија. За основа е земен приказ на

универзитетските, научните и јавните библиотеки

во Бугарија низ нивниот web простор до кој беше

направен пристап во различно време на деноноќие-

то што даде повеќезначни резултати.

Од проследувањето на исполнувањето на таквите

услови во однос на различни возрасни групи обучу-

вани во Бугарија, се доби реална слика за функци-

онирањето на е-learning кај нас, компатибилноста

или отстапувањата од современите барања, пробле-

мите и начините на наивното надминување.

Во однос на најмладите посетители на наши-

те библиотеки постојат успешни опити за нивна-

та обука во регионалните библиотеки во Русе и

Добрич како и во неколку училишта во Софија.

Со помош на програмата „Деца во мрежата“ и со

програмери ентузијасти, спроведен е успешен

опит за методика и програми на обука наменети за

најмладата возрасна група. Создаден е и портал во

кој се обединети моментно присутните програмски

продукти. Повеќето од вклучените сајтови се наме-

нети за најмладите, дури некои и за тие што не ма-

жат да читаат [9].

На почетокот на јануари 2001 год. во чита-

лишната библиотека во градот Добрич е отпочната

програма за обука за работа со компјутери, а е ос-

6

Библиотекарство, вол.24 (2006), бр.1 Од авторската папка на...

новано и студиото „Мултимедија“ кое располага со

20 компјутери. Децата се поделени во 4 групи, од

кои најмалите се на возраст од 4 до 6 години. Вто-

рата група опфаќа деца на возраст од 1-ви и 2-ри

клас, третата – 3-ти и 4-ти клас, а четвртата – уче-

ниците од 4-ти до 8-ми клас (одделение). Обуката

се состоела во самостојно создавање web страници

со помош на библиотекарите во пребарување и из-

влекување нформации од Интернет. Во зависност

од возраста, бил направен избор на соодветни теми

и методика на предавање. Кај првата група, целта

била да се совлада процесот на работа со тастату-

рата и глувчето, а кај втората – тоа било дополнето

со работа на програма за обработка на текст. Тоа се

и најмалите деца кои работат на Интернет поради

што во методиката се акцентирани опасностите од

„Chat“. Во таа смисла, им се посочени корисни ад-

реси од Интернет за да ги оддалечуваат од бесцел-

но и опасно сурфање по мрежата [10].

Во регионалната библиотека „Л. Каравелов“ во Ру-

се спроведена е успешна индивидуална обука на

млади читатели за која цел, во планот за работа,

се извлечени соодветни интересни адреси. Тоа е

единствената библиотека чии библиотекари сами

изработиле сајтови за учениците кои учат книжев-

ност, интересни и за библиотекари и за педагози

[11]. Ниеден од сајтовите не е поврзан со учебната

програма. Во повеќето случаи, тие се со привлечен

дизајн, анимации, употребени се елементи на игра

(цртежи, одговори на гатанки, шеги, анимации, иг-

ри online, линкови кон сакани детски херои („Јас –

детето“). Пријатно изненадување е сајтот создаден

од ученици од Русе кој го помага учебниот процес

на учениците од 1-ви до 4-ти клас по книжевност и

математика [12].

Категоријата ученици од 8-ми до 12-ти клас

не се опфатени со е-learning на библиотеките. Се

смета дека тоа треба да го прават училиштата. Ис-

клучок е реонската библиотека „Пенчо Славејков“

од Варна која практикува специјализирани Интер-

нет консултации со тинејџерите.

Во проект е создавањето информациски мла-

дински центри чија многу важна задача ќе биде

стимулирањето на е-learning. Кога сме кај тинејџер-

ската возрасна група, заслужува одбележување ед-

на интересна библиотечна пракса. Во текот на 2002

год. беше организиран натпревар меѓу учениците

од германските јазични училишта на тема „Шума-

та“ во рамките на која одборите од различни гра-

дови во државата засилено барале информации за

бугарските и баварските шуми што резултирало со

создавање ЦД-РОМ со текст на германски јазик кој

содржел најразлични извори на информации. По

иницијатива на Goethe Institut Sofia, таа своевидна

база на податоци се нуди на Интернет и во неколку

регионални библиотеки (Русе, Плевен, Пловдив,

Варна) паралелно со зголемувањето на неговото ко-

ристење.

Големите научни библиотеки нудат богат из-

бор на библиографски, фактографски, аналитички

и бази на податоци со целосен текст, во повеќето

случаи, со online пристап. (Подетални информации

за посетените сајтови на големите научни и регио-

нални библиотеки содржи Табелата 1.)

Прегледот на сајтовите на високообразовните ин-

ституции во Бугарија открива богата слика од ас-

пект на дизајнот и содржината на страниците. До-

биените информации за содржината на страниците

на тие институции може да се систематизира на

следниот начин: структура на високообразовната

институција, управа, професори, факултети, катед-

ри, наставни планови, проекти, материјална осно-

ва (предавални, лаборатории, студентски домови,

мензи, спортска сала и др.).

Само во сајтовите на 7 високообразовни ин-

ституции има информации за студенти и online

услуги. Информациски дел за поединечни студенти

се поддржува online на страниците на 12 такви

институции, но само во време на студентската

изборна кампања и до завршувањето на уписот на

студентите.

Во повеќето случаи, содржината на инфор-

мациите на сајтовите не е актуелна ниту привлеч-

на. Кај повеќе од 10 високообразовни институции,

понудените линкови не се активираат, а некои се

неправилно дефинирани (на пр., врските кон биб-

лиотеките како информациски ресурси).

Местото на библиотеките на сајтовите на ви-

сокообразовните институции не е идентично прет-

ставено. Во 15 институции на високото школство,

библиотеката е наведена на насловната страница

на сајтот и е со работен линк кон неа. Повеќе од

библиотеките посредно се присутни преку најаве-

ното поле за пребарување, а во некои сајтови не

постои никаква информација за постоење на биб-

лиотека. (Во систематизирана форма, Табелата 2

ги прикажува понудените услуги и инструменти на

сајтовите на библиотеките на високообразовните

институции претставени во web просторот.)

Местото на е-learning во академскиот web простор

сè уште е територија на идни проекти. Со исклучок

на 11 институции на високото школство (Универзи-

тетот во Софија „Св. Климент Охридски“, Новиот

бугарски универзитет, Техничкиот универзитет од

Софија, Медицинската академија од Софија, Шу-

7

Библиотекарство, вол.24 (2006), бр.1 Од авторската папка на...

менскиот универзитет „Еп. К. Преславски“, Ви-
шата техничка школа „Св. Св. Кирил и Методиј“,

Универзитетот во Русе, Стопанската академија во

Свишов, Слободниот универзитет во Варна, Тех-

ничкиот универзитет во Варна, Техничкиот уни-

верзитет во Габрово и 3 виши воени школи од кои

една во Долна Митрополија, а две во Шумен) во

останатите нема создадено информациски ресурси

и инструменти за е-learning. Водечки во примената

на е-learning се Новиот бугарски универзитет, Уни-

верзитетот во Софија „Св. Климент Охридски“,

Универзитетот во Русе и Вишата воена школа од

Долна Митрополија. Во другите наведени високо-

образовни институции сè уште се создаваат услови

за воведување е-learning.

Следните чекори во врска со е-learning се пра-

шање на неминовна определба на институцииите

на високото школство и на преосмислување на уло-

гата на универзитетските библиотеки во нивната

информациско-комуникациска структура. Правил-

ното начело на таквата дејност на Универзитетска-

та библиотека „Св. Климент Охридски“ и Библио-

теката на Новиот бугарски универзитет покажува

дека достигнувањето на е-learning според европс-

ките и светски стандарди е остварливо ако му се

пристапи како на приоритет на високообразовните

институции, повикани за ги едуцираат граѓаните

во знаење.

Заклучоци

1. Бугарските библиотеки бележат позитивни биб-

лиотечни искуства во однос на „early e-learning“,

но за жал, нераспространето низ целата држава.

Причина за тоа, веројатно, е недоволниот број ком-

пјутери што би го олеснило побрзото здобивање со

компјутерски знаења на младите во библиотеките.

2. Бугарските јавни библиотеки заостануваат во

нивото на развој во споредба со современите биб-

лиотеки кои, преку своите сајтови богати со ин-

формации им помагаат на младите да се здобијат

со трајни навики на користење Интернет и со тоа

продолжување на учењето цел живот [13]. За жал,

како продолжение на единствено исправното наче-

ло, библиотекарите треба да направат усилби за

учениците да извлечат интересни Интернет адреси

и ЦД со информации од помош за нивниот обра-

зовен процес. Во спротивно, дури и ентузијастите

од првите ученички години ќе се врткаат околу за-

бавното, љубопитното, но нема да попримат трајни

навики за користење на компјутерите за учење низ

целиот живот.

3. Деталните инструкции за користење online ката-
лози може да се искористат како основна обука од

страна на ученици и читатели од сите возрасни гру-

пи во јавните библиотеки.

4. Како позитивна тенденција во процесот на вос-

тановување online интерактивно дејство со инте-

ресентите може да се спомене рубриката „Прашај

го библиотекарот“ која е присутна на сајтовите на,

речиси, сите библиотеки. Убав впечаток прави и

грижата на се повеќе библиотеки во своите сајтови

да вклучат корисни линкови и пристап до, од чита-

телите, најбараните информации.

5. Прегледот на web претставените библиотеки и

високообразовни институции во Бугарија покажува

дека на современава етапа се реализира првата фа-

за на преодот кон втората на e-learning – користење

на електронските средства (нови информациски но-

сачи, компјутери, e-mail, Интернет) во процесот на

учење, како редовното така и тоа на далечина. Во

повеќето случаи, посочената обука како e-learning

опфаќа информациски online достапни ресурси, но

отсуствува разработена методика, интерактивна

технологија за информациска размена т.е. неопход-

ната комуникациска технологија за e-learning. Пот-

ребно е целно насочено создавање на логистика на

e-learning вклучувајќи информациска, комуника-

циска и програмска поддршка на e-learning во јав-

ните библиотеки.

6. Позитивна тенденција е целно насочената сора-

ботка на бугарските јавни, научни и универзитетски

библиотеки во правец на создавање интегрирани

информациски ресурси кои го помагаат e-learning.

Таквите усилби резултирале со создавање: Бугарс-

ки информациски конзорциум, Здружение на реги-

оналните библиотеки во Североисточна Бугарија,

библиотечна мрежа на Бугарската академија на

науките, универзитетска мрежа на корисниците на

автоматизираниот систем на академски библиоте-

ки, мрежа на корисниците на системот ISIS, библи-

отечна мрежа на медицински институти и високи

школи во Бугарија, а во проект е создавањето биб-

лиотечна мрежа на техничките универзитети и инс-

титути во Бугарија.

7. Некои од универзитетите учествуваат и во меѓу-

народни тематски информациски мрежи (Универ-

зитетот од Русе, Новиот бугарски универзитет, Тех-

ничкиот универзитет од Габрово, Вишата техничка

школа „Св. Св. Кирил и Методиј“).

8

Библиотекарство, вол.24 (2006), бр.1 Од авторската папка на...

на web-creation заради создавање единствен систем
на критериуми за web-design и структурирање на

web-content на библиотеките што е во правец на

достигнување неоопходно ниво и квалитет на тех-

нолошката основа за идното владеење со информа-

циски ресурси без кои не е можен e-learning.

[13] http://www.cla-web.org ; http://www.chiplib.org

Превод од бугарски,

Зорка Чекичевска

НУБ „Св. Климент Охридски“, Скопје

8. Бугарските универзитетски и научни библиоте-

ки вложиле значителни напори во градењето online

достапни библиографски, фактографски и бази на

податоци во целосен текст како една од претпостав-

ките на e-learning.

9. Посебно внимание заслужуваат напорите на Со-

јузот на библиотечните и информациски работни-

ци на Бугарија за создавање Центар за обука кој ќе

нуди можност за подготовка на библиотекарите за

работа со новите информациски технологии. На

web site-от на Сојузот се достапни Интернет адре-

си корисни за научните и јавните библиотеки.

10. Разнообразниот web-design значи предност во

создавањето колоритна и експресивна панорама

од присуството на секоја библиотека во web-прос-

торот наспроти потешкотиите што ги создава неед-

нородно структурираните web-content на библиоте-

ките. Општо земено, можат да се посочат следните

групи проблеми: нееднородно структурирање на

web, нееднозначно формулирање на полињата за

пребарување, неточно и неправилно дефинирање и

проследување на линковите. Во таа смисла, неоп-

ходни се координирачки активности на библиотеч-

ната заедница поддржани од експерти од областа

Библиографија

[1] Георгиева, Патриция. Декларацията от Болоня

и новите предизвикателства пред бъгарското висше

образование.// Стратегии на образователната и

научната политика. 2000, бр. 4. (http://cher.nie.bg/bg/

default.htm).

[2] http:///www.cisco.com

[3] http://www.onlineservices.volvotrucks.com/ebusines

[4] Clark Ruth, e-Learning Developers Journal. Sept.

2002.

[5] Въбанова-Денчева, Кристина. Биртуалните

библиотеки и образованието –трансформации и

иновации. Трудове на Колежа по библиотекознание и

информационни технологии. С., 2004, под печат.

[6] www.webplanet.ru

[7] www.compulenta.ru

[8] www.lenta.ru

[9] www.childhood.dir.bg/linksport.htm

[10] Дрекова, Юлия. Децата, читалищната библиотека

и Интернет. – СБИР в началото на 21 век. Доклади

на 11. нац. науч. конф. 5-6 юни 2001 г. София, СБИР,

Пловдив, 2002 г. с. 96-98.

[11] Маргарита Дюлгерова – http://zlato.hit.bg/index.

htm

[12] http://a-clss.hit.bg

9

Табела 1 Библиотеките во web – просторот (состојба 2004 г.)

Библиотека

Врски

Каталог

Бази на податоци
Пребару-

вање

Обука

Соработка

Друго
Web-

address

Народна библиотека

"Кирил и Методиј"

не 2 бр. online Список на сигли на библ.,
учеснички во Нац. централен
каталог на странски сериски
публикации

просто и

сложено

не да во процес на преиспитување

h

tt
p

:/
/w

w
w

.n
at

i

o
n

al
li

b
ra

ry
.b

g
/

Централна библиотека

на БАН

БАН, универзитети,

библиотеки, влада,

невладини организации

1 бр. online, 3 бр.

online, локални

5 бр. целосен текст;

10 бр. фактографски,

библиографски – локален

пристап

просто и

сложено

MARC 21, Aleph

500

библ. мрежа на БАН,

Бугарски библиотечен

консорциум

9 странски site-ови на серверите

ЦБ, виртуални изложби

h

tt
p

:/
/w

w
w

.c
l.

b

as
.b

g
/

Централна техничка

библиотека

околу 20 меѓународни и

бугарски библиотечни

организации и партнери

6 бр. Online (од

1988 г.)

бугарски 9 бр. – целосен текст,

библиографски, фактографски,

online пристап;

Странски 22 бр. online пристап

просто и

сложено

не Бугарски библиотечен

консорциум, 9 партнери

Технологија “Document

Delivery”, Web-каталог на

бугарски site-ови, авторизиран

пристап 22 бр. Странски бази на

податоци

h

tt
p

:/
/m

ai
l.

n
ac

id
.n

a

t.
b

g
/e

n
g

/

Градска библиотека на

Софија

библиотеки, општински

структури, проекти

4 бр. 8 бр. библиографски,

фактографски, аналитички

просто и

сложено

не координатор на

библиотеките од

Софиските библиотеки

Инф. центар, Франц. виртуелна

б-ка, Библ. по американистика,

Мултимед. читална по бизнис и

финанси, Инф. центар на

Светската банка

h

tt
p

:/
/w

w
w

.l
ib

so
fi

a

.b
g

/

Нaродна библ. “Иван

Вазов”-Пловдив

библиотеки, општински

структури, проекти

оffline, online 14 бр. библиографски,

фактографски, аналитички

просто и

сложено

инструкции за

користење

електронски

каталози

не во процес на созданање

h
tt

p
:/

/w
w

w
.l

ib
p

lo
v

d
iv

.p
ri

m
as

o
f

t.
b

g
/

Сојуз на

библиотечните и

информациски

работници

нац. библ. мрежа,

меѓународни библ.

организации,

проекти

online 1 бр. целосен текст - online не програми за

библиотекари

online

не професионален сојуз

библиотечни и информациски

специјализти

h

tt
p

:/
/w

w
w

.l
ib

.

b
g

/i
n

d
ex

.h
tm

l

Регионална библиотека

“Петко Р. Славејков” –

В. Трново

нац. библ. мрежа,

општински структури,

проекти

оnline 4 бр. библиографски,

роднокрајни, на прирачници

просто и

сложено

не не во процес на созданање

h

tt
p

:/
/w

w
w

.l
ib

r

ar
y

v
t.

co
m

/

Регионална библиотека

“Хр. Ботев”– Враца

библиотеки, општински

структури

оnline библиографски, роднокрајни,

биобиблиографски

просто и

сложено

не локална градска

информациска мрежа

во процес на созданање

Б
и

б
л

и
о

те
ка

р
с

тв
о

, в
о

л
.2

4
(2

0
0

6
), б

р
.1

О

д
а

в
то

р
с

к
а

т
а

п
а

п
к

а
н

а
...

1
0

h
tt

p
:/

/w
w

w
.l

ib
k

u
st

en
d

il
.p

ri
m

as

o
ft

.b
g

/

h
tt

p
:/

/w
w

w
.e

ln
i

cs
.c

o
m

/l
ib

ra
ry

t

g
/

h
tt

p
:/

/w
w

w
.l

ib
d

g
ab

e.
d

o
b

ri
ch

.n

et
/

h
tt

p
:/

/r
eg

li
b

b
lg

.

h
it

.b
g

/

h
tt

p
:/

/w
w

w
.b

u
r

h

tt
p

:/
/w

w
w

.l
ib

v
ar

.b

h
tt

p
:/

/w
w

w
.l

ib
r

o
u

ss
e.

m
ln

k
.n

et
/

g
li

b
.o

rg
/

g
/

Библиотека

Врски

Каталог

Бази на податоци
Пребару-

вање

Обука

Соработка

Друго
Web-

address

Регионална библиотека нац. библ. мрежа, буг. и оnline 4 бази на податоци на просто и Обука за сложено учество со содржини за специјално разработени online
“Л. Каравелов”– Русе светски архиви, општински дарители, архиви, прирачни сложено пребарување, библиотеката во ресурси на “Детскиот оддел”,

структури, проекти инф., електр. детски весници во забавни игри за информации за конкурси, проекти
целосен текст деца и ученици североисточна Бугарија

Регионална библиотека библиотеки, општински online библиографски, фактографски, просто и Oоline ел. Весник, учество со содржини за Пребарување во избрани Web,
– Добрич структури, проекти, ноти, роднокрајни, филмови, сложено конкурси библиотеката во детски конкурси, проекти

училишта графики, музика информации за
североисточна Бугарија

Регионална библиотека Библиотеки, општински offline електронски каталог на статии просто и не локална информациска во процес на создавање
– Трговиште структури сложено мрежа

Регионална библиотека библиотеки, општински оnline библиографски, фактографски, просто и обука за Заеднички електронски биобиблиографии и
– Варна структури, проекти аналитички, роднокрајни, сложено користење каталог на по-големите б- литературни трудови на

графики каталози ки североизточна Бугарија истакнати поети и писатели во
целосен текст, фото архив
„Стара Варна”

Регионална библиотека библиотеки, општински оnline книги библиографски, роднокрајни просто и инструкции за не во процес на создавање
– Бургас структури сложено користење

електронски
каталог

Регионална библиотека библиотеки, општински оffline книги библиографски просто и инструкции за локална информациска во процес на создавање
– Шумен структури, проекти сложено користење мрежа

ектронски каталог

Регионална библиотека библиотеки, општински оffline книги библиографски просто и не локална информациска во процес на создавање
– Монтана структури сложено мрежа

Регионална библиотека библиотеки, општински оffline книги библиографски просто и не локална информациска во процес на создавање
– Благоевград структури сложено мрежа

Регионална библиотека библиотеки, општински Online книги библиографски, роднокрајни, ппросто и не локална информациска во процес на создавање
–Ќустендил структури, културни графики сложено мрежа –музеи, галерии
инстит.

Б
и

б
л

и
о

те
ка

р
с

тв
о

, в
о

л
.2

4
(2

0
0

6
), б

р
.1

О

д
а

в
то

р
с

к
а

т
а

п
а

п
к

а
н

а
...

11

Табела 2 Библиотеки на високообразовните институции

(универзитетски библиотеки) (состојба 2004 г.)

Библиотека Врски Каталог Бази на податоци Пребару-

Вање

Обука Соработка Друго Web-address

Универзитет „Св. Кл.

Охридски” - Софија

библиотеки на бугарски и

странски универзитети,

проекти

оnline , заеднички

каталог на

универзит. библ.

во Бугарија

библиографски, фактографски,

аналитички, мултимед., Пакет

“Science&Technology”

просто и

сложено

е-обука, дискусиони

форуми

Бугарски информациски

консорциум

оnline публикаци и, дискусии за

општествено-ек. развој во ХХI

век

h
tt

p
:/

/w
w

w
.l

ib
s

u
.u

n
i-

so
fi

a.
b

g
/

Технички

универзитет -Софија

библиотеки на бугарски и

странски универзитети,

проекти

online Библиографски, фактографски,

аналитички, мултимед., Пакет

“Science&Technology”

просто и

сложено

е-обука, дискусиони

форуми

Бугарски информациски

консорциум

оnline публикаци и, дискусии,

во процес на создавање

h
tt

p
:/

/w
w

w
.t

u
-

so
fi

a.
b

g

Нов бугарски

универзитет - Софија

библиотеки на бугарски и

странски универзитети,

проекти, „Дигитална б-ка”

online библиографски, дипломни

работи и дисертации,

фактографски, аналитички,

мултимед., Пакет

“Science&Technology”

просто и

сложено

е-обука, дискусиони

форуми,

училиште за

менаџмент

Бугарски информациски

консорциум,

The Open University (UK) и

The Institut of Management

(UK)

обука на докторанти по 2

специалности, оnline

публикации, ел. списание,

билтени, “Document delivery”,

дискусии h
tt

p
:/

/w
w

w
.l

ib
su

.u

n
i-

so
fi

a.
b

g
/

ИАСТ библиотеки на бугарски

универзитети, проекти,

оnline библиографски просто и

сложено

- други сервери -

УНСС библиотеки на бугарски и

странски универзитети,

проекти

online библиографски, фактографски,

аналитички, мултимедијални

просто и

сложено

- заеднички каталог на

универзитетските библ. на

Бугарија

-

Рударско-геолошки

университет

библиотеки на бугарски

универзитети, проекти

online библиографски просто и

сложено

- - -

h
tt

p
:/

/w
w

w
.m

g

u
.b

g
/b

ib
li

o
te

k
a/

b
ib

li
o

te
k

a.
h

tm

Университет - Русе универзитетиски

библиотеки

online библиографски, фактографски,

аналитички

просто и

сложено

е-обука, дискусиони

форуми

Тематска мрежа European

Computing Education – 65

партнери

специајлизиран сајт за е-

learning

Б
и

б
л

и
о

те
ка

р
с

тв
о

, в
о

л
.2

4
(2

0
0

6
), б

р
.1

О

д
а

в
то

р
с

к
а

т
а

п
а

п
к

а
н

а
...

1
2

Библиотека Врски Каталог Бази на податоци Пребару-

Вање

Обука Соработка Друго Web-address

Универзитет

„Eпископ

Константин

Преславски” -

Шумен

библиотеки на бугарски

универзитети, проекти

online библиографски, фактографски,

аналитички

просто и

сложено

инструкции за

пребарување, е-

learning,

Центар за учење на

далечина

универзитетска мрежа на

корисници на

автоматизираниот систем

„АБ”

специализирани

мултимедијални сали за

студенти со посебни потреби

Универзитет "Паисие

Хилендарски" -

Пловдив

библ.иотеки на бугарски

универзитети

online библиографски, фактографски,

аналитички

просто и

сложено

- - меѓународна размена со

универзитетски библиотеки

h
tt

p
:/

/w
w

w
.p

u
.

ac
ad

.b
g

/a
d

m
_

in

fo
.h

tm
#

li
b

Југозападен

универзитет “Неофит

Рилски”

универзитетиски

библиотеки

online библиографски, фактографски,

аналитички

просто и

сложено

- - во процес на создавање како

подсајт на Универзитетот

h
tt

p
:/

/w
w

w
.l

ib
.

sw
u

.b
g

/

Слободен

универзитет - Бургас

универзитетски, регионални

и странски библиотеки

online библиографски, фактографски,

аналитички

просто и

сложено

- - богата виртуелна збирка на

правни информации

h
tt

p
:/

/w
w

w
.b

fu

.b
g

/l
ib

ra
ry

/l
ib

ra

ry
.h

tm

Слободен

универзитет - Варна

универзитетски, регионални

и странски библиотеки

online библиографски, фактографски,

аналитички

просто и

сложено

e-learning – Cisco

academy

- во процес на создавање

Eкономски

универзитет - Варна

универзитетски, регионални

и странски библиотеки

online библиографски, фактографски,

аналитички

просто и

сложено

e-learning – Cisco

academy

- во процес на создавање

h
tt

p
:/

/w
w

w
.u

e
-

v
ar

n
a.

b
g

/L
ib

ra
r

y
/

Технички

универзитет - Варна

универзитетски, регионални

и странски библиотеки

online библиографски, фактографски,

аналитички

просто и

сложено

Центар за учење на

дистанца и доживотно

учење

Локален центар за учење

на дистанца -Пловдив

во процес на создавање

Институт за

подобрување на

квалификацијата на

учителите “Д-р

Петар Берон”

универзитетиски

библиотеки

online библиографски, фактографски,

аналитички

просто и

сложено

e-learning –

француски,

германски, англиски,

руски

- учење странски јазици преку

виртуелни образовни центри,

видеозалиси во

б-ката во функција на учењето

Б
и

б
л

и
о

те
ка

р
с

тв
о

, в
о

л
.2

4
(2

0
0

6
), б

р
.1

О

д
а

в
то

р
с

к
а

т
а

п
а

п
к

а
н

а
...

1
3

Библиотека Врски Каталог Бази на податоци Пребару-

Вање

Обука Соработка Друго Web-address

Државна музичка

академија „П.

Владигеров”

универзитетиски

библиотеки

- мултимедијалнии - - - во процес на создавање

Шумарско-технички

универзитет - Софија

универзитетиски

библиотеки

online библиографски, фактографски,

аналитички

просто и

сложено

инструкции за

пребарување

- во процес на создавање

Хемиско-

технолошки

универзитет - Софија

универзитетиски

библиотеки, корисни

информации

online библиографски, фактографски,

аналитички

просто и

сложено

инструкции за

пребарување

- во процес на создавање

Универзитет „Св. Св.

Кирил и Методиј –

Велико Трново

универзитетиски,

регионални и странски

библиотеки, општински

структури

online библиографски, фактографски,

аналитички

просто и

сложено

Центар за учење на

дистанца

мрежа на корисници на

автоматизираниот систем

ISIS

во процес на создавање

Технички

универзитет -

Габрово

универзитетиски

библиотеки, 4 големи

научни б-ки, општински

структури

online библиографски, фактографски,

аналитички

просто и

сложено,

врски со

каталозите на

4 гол. научни

б-ки, Google

online Web – учење на

дистанца во

кпмјутерски систем,

online книжарница

учење на дистанца во

University in London

учење на дистанца соодветно на

Техникум по хемиска

технологија – Габрово

Медицинска

академија - Софија

медицински универзитети,

колеџи, библ., проекти

Online книги,

статии, списанија

со целосен текст

видеофилмови,

документарни

филмови

библиографски, бази на

податоци со целосен текст од

сите области на медицината

просто и

сложено

e-learning,

интерактивна

биохемија

библиотеки на

медицински институти и

колеџи во Бугарија

видеасала, меѓународна

размена

Стопанска академија

- Свишов

универзитетиски

библиотеки, корисни

информации

online библиографски, фактографски,

аналитички, издавач на

електонското списание

„Диалог”, пристап до ProQuest,

просто и

сложено

e-learning по 10

специјалности и

учење на странски

јазици

- учење на дистанца по 10

магистерски програми, по

философија, руски и

германски јазик

Тракиски

универзитет – Стара

Загора

универзитетски библиотеки,

врска со Web на

медицински библиотеки,

корисни информации

online библиографски, со целосен

текст, реферални, аналитички,

ProQuest, бази на податоци на

Медицинската библиотека -

Софија

просто и

сложено

инструкции за

пребарување

- во процес на создавање

Б
и

б
л

и
о

те
ка

р
с

тв
о

, в
о

л
.2

4
(2

0
0

6
), б

р
.1

О

д
а

в
то

р
с

к
а

т
а

п
а

п
к

а
н

а
...

1
4

Б
и

б
л

и
о

те
ка

р
с

тв
о

, в
о

л
.2

4
(2

0
0

6
), б

р
.1

О

д
а

в
то

р
с

к
а

т
а

п
а

п
к

а
н

а
...

Библиотека Врски Каталог Бази на податоци Пребару-

Вање

Обука Соработка Друго Web-address

Военна академил "Г.

С. Раковски"

воени универзитети,

библиотеки, музеи, архиви,

корисни информации

online библиографски, документарни

и архивски филмови,

фотоархиви, музички архиви

просто и

сложено

инструкции за

пребарување

- -

h
tt

p
:/

/r
ak

o
v

sk
i-

d
ef

co
l.

m
o

d
.b

g
/

B
G

/i
n

d
ex

.h
tm

Академија на

Министерството за

надворешни работи

библиотеки, прирачнички

информации

оnline „Нови

книги”

Реферална база на податоци

„Нови книги”

просто и

сложено

- - Библиотеката нуди рубрика

„Нови книги” со анотација и

препораки од соодветни

специјалисти

Виша воена школа –

Долна Митрополија

универзитетиски

библиотеки, национални

военни институти,

авионавигациони

прирачници

online библиографски, документарни

и архивски филмови,

фотоархиви, авионавигациони

речници, прирачници

просто и

сложено

инструкции за

пребарување,

e-learning “World

Lecture Hall”

кон сајтови на бугарски

универзитети,

авионавигациони сајтови

хиперврски ориентирани кон

учење

ВВМУ „Н. Й.

Вапцаров” - Варна

универзитетски библиотеки,

национални воени

институти

online библиографски, документарни

и архивски филмови

просто и

сложено

инструкции за

пребарување,

e-learning “Cisco

academy”

- -

Нацоинален воен

универзитет „В.

Левски” - Шумен

универзитетски библиотеки,

национални воени

институти

online библиографски, документарни

и архивски филмови

просто и

сложено

инструкции за

пребарување,

e-училиште

- учење на дистанца и

информациски системи по 37

дисциплини

1
5

Библиотекарство, вол.24 (2006), бр.1 Теорија на библиотекарството

16 УДК 025.45 УДК.01:911.6(497.7)

МАКЕДОНИЈА ВО УДК

дипл ек. Јелена Фиданоска,
библиотекар советник

НУБ „Св. Климент Охридски“, Скопје

Откако по осамостојувањето на Република Македо-
нија го реализира барањето за доделување нов УДК

број за место за Македонија, НУБ „Св. Климент Ох-
ридски“ пристапи кон елаборација на комплетна

шема на помошни броеви за Македонија. Причина
беше отсуството на детален приказ на Македонија
во меѓународниот систем на универзалната деци-

мална класификација, што создаваше тешкотии во
УДК нотирањето на одделни нејзини региони и де-

лови.

Шемата во форма на предлог ја подготвија

Фиданоска Јелена, Оддел монографски публика-
ции, и Димитров Димитри, Збирка картографија, во
консултација со соработници на Институтот за ге-

ографија при Природно-математичкиот факултет,
Универзитет „Св. Кирил и Методиј“, Скопје. За да
соодветствува на спецификите на обработка според

УДК, шемата беше конструирана како комбинација
на принципите на географска регионализација на

Македонија на д-р Митко Панов и тие на д-р Панче
Кировски.

Конзорциумот за УДК во Хаг, од нему позна-
ти причини, не ја уважи потребата од проширување
на броеви за место за Македонија. Во 2004 год., со
цел да ја реализираат оваа идеја, авторите направи-
ја обид да ја остварат на други основи, како граѓан-
ска иницијатива, преку проект на Библитекарското
друштво на Македонија. Разработија нова шема,
според претходно усвоените научни критериуми
на географска регионализација на Македонија, и
во согласност со нормите на Конзорциумот за УДК

во Хаг, афирмирани во годишните изданија на
Extensions and Corrections to the UDC, во бројни-
те измени и проширувања на помошните броеви за
место за голем број земји во светот. Проектот се фи-
нализира во НУБ „Св. Климент Охридски“ – Скоп-
је, бидејќи, во завршната фаза, Конзорциумот преку
Аида Славиќ задолжена за иновирање на УДК нота-
циите за Македонија побара помош од Библиотека-
та во составувањето на системот броеви за Македо-
нија. Соработката на подготвувачите на проектот со
Конзорциумот се одвиваше во текот на 2004/2005
година. Беше интензивна и полемична, но продук-
тивна. Иако актуелно, без исклучок, Конзорциумот
применува административна регионализација и ше-
ма на УДК нотациите за место, Македонија успеа да

издејствува отстапка од овој принцип, обезбедувај-
ќи прифаќање на својот предлог во целост, што не
им успеа на многу земји, и покрај идентичната аргу-
ментација (Словенија, Хрватска, Словачка, Чешка,
Бразил, Велика Британија).

Новата шема помошни броеви за место

за Македонија е публикувана во Extensions and

Corrections to the UDC, n. 27, 2005.

Верзијата што ја објавува „Библиотекарство“

е онаа што е доставена до Конзорциумот, која воед-
но, според соработниците од Хаг, г-ѓа А. Славиќ и
г. Geoffrey Robinson, е усвоена без корекции или до-
полнувања, а само форматирана од нивна страна.

Со тоа се апсолвира застапеноста на Македо-

нија со локациски нотации во УДК што, меѓу друго-
то, е и статусен белег на државата.

На тој начин е создадена можност за соодвет-

на УДК класификација на документите за Македо-
нија кои се вклучуваат во меѓународниот протек на

библиографски информации. Новиот систем брое-
ви за Македонија во УДК е и основа за подготвува-
ње стандарди за унифицирано предметно означува-

ње на документи за Македонија. Обезбедувањето
поквалитетна содржинска обработка во двата систе-
ма е од особено значење за промоцијата и презента-

цијата на националната издавачка продукција како
аспект на вкупноста на информациите за Македони-

ја.

(497.7) Macedonia (1991-). Republic

of Macedonia

Republika Makedonija

Use alphabetical subdivision A/Z to

denote specific municipality

 (497.17)

(497.71) Povardarie (Vardar zone)

(497.711) Skopje (local unity Grad Skopje,

state capital)

including: Aerodrom, Butel, Centar,

Čair,GaziBaba,GjorčePetrov,Karpoš,

Kisela Voda, Saraj, Šuto Orizari

(municipalities)

(497.712) Skopsko (Skopje area)

including:Aračinovo, Čučer-Sandevo,

Ilinden,Petrovec,Sopište,Studeničani,

Zelenikovo (municipalities)

Class here: Karšijak, Kotorci, Skopska

Crna Gora, Skopska Kotlina, Torbešija

Библиотекарство, вол.24 (2006), бр.1 Теорија на библиотекарството

(497.713) Veleško (Veles area)

including: Čaška, Gradsko, Veles

(497.732) Svetinikolsko (Sveti Nikole area)

including: Lozovo, Sveti Nikole

17

(municipalities)

Class here: Azot, Veleška Kotlina

(municipalities)

Class here: Ovče Pole (Ovčepolie)

(497.714) Tikveš (Tikveš region)

including: Demir Kapija, Kavadarci,

(497.733) Kočansko (Kočani area)

Including: Češinovo, Kočani, Vinica,

Negotino, Rosoman (municipalities)

Class here: Bošava, Demirkapisko,

Kavadarečko, Negotinsko, Tikveška

Kotlina, Vitačevo

(497.715) Gevgelisko-Valandovski region

(Gevgelija-Valandovo region)

including: Gevgelija, Valandovo

(municipalities)

Class here: Gevgelisko, Gevgeliska

Kotlina, Valandovsko, Valandovsko

Pole

(497.72) Severoistočna Makedonija

Zrnovci (municipalities)

Class here: Kočanska Kotlina, Viničko

(497.734) Pijanec (Pijanec area)

Including: Delčevo, Makedonska

Kamenica (municipalities)

Class here: Delčevsko, Delčevska

Kotlina (Pijanečka Kotlina)

(497.735) Maleš (Maleš area)

including: Berovo, Pehčevo

(municipalities)

Class here: Berovska Kotlina,

Berovsko, Pehčevsko

(Northeast Macedonia)

(497.74)

Jugoistočna Makedonija

(497.721) Kumanovsko (Kumanovo area) (Southeast Macedonia)

Including: Kumanovo, Lipkovo,

Staro Nagoričane (municipalities) (497.741) Radoviško (Radoviš area)

Class here: Karadak, Kumanovska

Kotlina, Sredorek, Žegligovo

including: Konče, Radoviš

(municipalittes)

Class here: Radoviško Pole

(497.722/.723) Osogovija (Osogovo region)

(497.742) Strumičko (Strumica area)

(497.722) Krivopalanečko (Kriva Palanka area) including: Bosilovo, Novo Selo,

Including: Kriva Palanka, Rankovce Strumica, Vasilevo (municipalities)

(municipalities) Class here: Strumičko Pole

Class here: Slaviško Pole

(497.743) Dojransko (Dojran area)

(497.723) Kratovsko (Kratovo area) including: Bogdanci, Dojran

Including: Kratovo, Probištip (municipalities)

(municipalities) Class here: Dojranska Kotlina

Class here: Kratovsko, Probištipsko,

Zletovsko

(497.73) Bregalnički region

(Bregalnica region)

(497.731) Štipsko (Štip area)

including: Karbinci, Štip

(municipalities)

(497.75) Severozapadna Makedonija

(Northwest Macedonia)

Class here: Pološki region, Polog

(Pološka Kotlina), Derven

(497.751) Tetovsko (Tetovo area)

including: Bogovinje, Brvenica,

Jegunovce, Tearce, Tetovo, Želino

(municipalities)

Библиотекарство, вол.24 (2006), бр.1 Теорија на библиотекарството

18 Class here: Dolen Polog (497.774/.775) Pelagonija

(497.752) Gostivarsko (Gostivar area) (497.774) Bitolsko (Bitola area)

including: Gostivar, Vrapčište including: Bitola, Mogila, Novaci

(municipalities) (municipalities)

Class here: Goren Polog Class here: Bitolsko Pole,

Nacionalen park Pelister

(76.76) Mavrovsko-radički i

Debarski region (Mavrovo- (497.775) Prilepsko (Prilep area)

Radika and Debar region) including: Dolneni, Krivogaštani,
Prilep (municipalities)

(761.761) Mavrovsko-rekanski kraj Class here: Mariovo, Prilepsko Pole

(Mavrovo-Reka area)

Including: Mavrovo i Rostuše (497.776) Demirhisarsko (Demir Hisar area)

(municipality) including: Demir Hisar (municipality)

Class here: Dolna Reka, Golema Reka,

Gorna Reka, Mala Reka, Nacionalen (497.777) Kruševsko (Kruševo area)

Park Mavrovo, Rekanski kraj including: Kruševo (municipality)

(762.762) Debarsko (Debar area)

Including: Centar Župa, Debar

(municipalities)

Class here: Debarska Župa, Debarsko

Pole

(497. 77) Jugozapadna Makedonija

(Southwest Macedonia)

(497.771/.773) Ohridsko-prespanski region

(497.771) Ohridsko (Ohrid area)

including: Ohrid (municipality)

Class here: Nacionalen Park Galičica,

Ohridska Kotlina

(497. 78) Kičevsko i Poreče

(Kičevo and Poreče areas)

(497.781) Kičevsko (Kičevo area)

including: Drugovo, Kičevo, Oslomej,

Vraneštica, Zajas (municipalities)

Class here: Kičevska Kotlina

(497.782) Poreče (Poreče area)

including: Makedonski Brod, Plasnica

(municipalities)

Class here: Nacionalen park Jasen

(497.772) Struško (Struga area)

including: Debarca, Struga, Vevčani

(municipalities)

Class here: Dolna Debarca, Drimkol,

Gorna Debarca, Malesija, Struško

Pole

(497.773) Resensko (Resen area)

including: Resen (municipality)

Class here: Golema Prespa, Mala

Prespa Prespa, Prespanska Kotlina

(497.774/.777) Pelagoniski region

Библиотекарство, вол.24 (2006), бр.1 Теорија на библиотекарството

3. Дора Сечиќ, 1998, Информациски услуги во библиотека, 5. Дора Сечиќ, н.д. стр.127.

НУБ „Св. Климент Охридски“ Скопје, стр. 127. 6. Дора Сечиќ, н.д. стр.127.

УДК 021.7:027.52(497.7)

МАРКЕТИНГ - ПРОМОТИВНИ

АКТИВНОСТИ НА ГРАДСКАТА

БИБЛИОТЕКА „БОРКА

ТАЛЕСКИ“ - ПРИЛЕП

М-р Наде Караџоска, виш библиотекар

Градска библиотека „Борка Талески“ - Прилеп

Промотивните активности се важна компонента на

маркетингот, а целта им е што поуспешно да го извр-

шат процесот на размена на производите и вреднос-

тите. Како синтеза на многуте дефиниции, Јосип

Судар истакнува дека под промотивни активности

односно промоции се подразбира „сплет на различ-

ни активности со кои организациите комуницираат

со поединци, групи, или со јавноста во форма на

лични и групни пораки заради ускладување на меѓу-

себните интереси и потреби“.1

Како маркетинг активности кои влегуваат во овој

промотивен сплет, во секој случај, треба да ги изд-

воиме следните:

1. односи со јавноста,

2. публицитет,

3. пропаганда,

4. други форми.2

1.Односи со јавноста

Односите со јавноста (public relation), се дефинира-

ат како свесно, планирано и трајно настојување на

библиотеката да изгради меѓусебно разбирање и до-

верба со јавноста.

Всушност, се работи за:

 соработка со јавноста,

 работа за јавноста,

 работа во јавноста.3

Покрај оваа дефиниција, односите со јавноста се

дефинираат од различен аспект, но дефинициите се

слични во определувањето карактерот и целта на

тие активности. Интернационалното здружение за

односи со јавноста (ИПРА) во 1964 ја дало следна-

1. Josip Sudar, 1979, Промотивни активности на здружениот

труд на пазарот, Загреб, стр.12, цитирано од Pavao Cobaš,

str. 115.

2. Pavao Kobaš, 1985, ”Marketing u bibliotečno-informationoj

delatnosti”, Orašje, str. 116.

та дефиниција: „Односите со јавноста се планирана

трајна управувачка функција. Целта е приватните

или јавните организации или институции да стек-

нат и одржат разбирање, наклонетост и поддршка

во сите кругови со тие доаѓаат во допир или постои

можност да дојдат.“ 4

Поимот јавност е тешко да се одреди во целост, но

во основа разликуваме потесна и поширока јавност.

За потесна јавност се сметаат библиотеките и биб-

лиотекарите, издавачите, книжарите и корисниците.

За поширока јавност - органите на државната упра-

ва, установите, стручните организации, претставни-

ците на јавните гласила и на други ѓраѓани, односно

претставници на потенцијалните корисници.

Конкретно, се работи за три основни цели со кои во

потесната и пошироката јавност сака да се постигне

следново:

 претставниците на власта, на државата или ло-

калната управа да се уверат дека библиотеките се

општествено корисни, за истите да се заложат за

обезбедување средства за набавка на библиотечен

материјал, опрема и слично.

 во широките општествени слоеви да се создаде

позитивна клима за библиотеките.

 библиотечните работници да се запознаат со пла-

новите и визиите на библиотеката.5

Библиотеките се институции каде целокуп-

ната дејност е свртена кон најшироката јавност, а

нивна задача е своите услуги да ги направат дос-

тапни за ској жител. Тоа, всушност, е негување на

односите со јавноста и постигнување свесност на

сите жители за значењето на библиотеката како и

корисноста од нејзините услуги. Во односите со јав-

носта, библиотеките можат да користат најразлични

средства; мас-медиуми (сите печатени работи, РТВ,

филм), телефон, писмо, изговорен збор во меѓусеб-

ни контакти, надворешни информации (плакати,

плочи, светлечки реклами, изложбени плакати) ин-

серти во печатот и на телевизија и др.6

Секоја библиотека, во зависност од своите можнос-

ти, планира своја програма или форми за јавно деј-

ствување. Најчести форми на јавно дејствување на

библиотеките се:

 организирање групни посети на библиотеката, за-

познавање со одделни служби, излагања за новите

активности и слично;

 разговори, дискусии, предавања, трибини;

 написи во весници, огласи;

 писмено обраќање до поединци (рекламирање, по-

кани за зачленување);

4. Pavao Kobaš, n.d., str.117.

19

Библиотекарство, вол.24 (2006), бр.1 Теорија на библиотекарството

 брошури, годишни извештаи и слично;

 плакати, летоци и друг рекламен материјал, радио

и ТВ презентации (репотражи, интервјуа, прикази

на манифестации) 7

Изложби во библиотеката. Тоа е најчесто користе-

на форма на

работа со јавноста. Преку нив се врши и популари-

зација на библиотечниот материјал. Обично се ор-

ганизираат по повод некој настан, личност и слич-

но и можат да бидат:

- тематски (по одредена тема, содржина),

- јубилејни (се организираат по повод некој јуби-

леј),

-изложбинановопристигнатбиблиотеченматеријал.

Овие јавни манифестации се организираат

редовно, по однапред утврдени датуми или пов-

ремено како придружни манифестации на некои
други презентации, промоции, конгреси, дискусии

и слично. Организирањето на изложбите бара мак-

симално анагажирање а и значителни финансиски

средства. Имајќи предвид дека изложбите сепак се

една дополнителна активност, библиотеките треба

добро да оценат што и во која мера е потребно и

корисно за нив самите и за јавноста.

Во Градската библиотека „Борка Талески“-

Прилеп, изложбите, како форма на работа со јавнос-

та, се многу често застапени, а во последно време,

се организираат и изложби на странска литература

(англиска, француска, германска) во соработка со

странските амбасади и културни центри. Посетите-

лите на изложбите во Библиотеката стапуваат во не-

посреден контакт со публикациите односно со фон-

дот на библиотеката што, всушност, претставува и

една од формите на привлекување нови членови.

Промоции на книги. Промоциите на книгите

се една од најприменуваните форми на работа со

јавноста, а со нив се популаризира и библиотечни-

от материјал што го има библиотеката.

Во Градската библиотека „Борка Талески“,

во рамките на нејзината дејност, често пати, се од-

ржуваат промоции на книги иако за оваа форма

на работа се потребни дополнителни финансиски

средства, кои во последните години изостануваат.

Литературни читања. Како форма за попу-

ларизирање на книгата, се посебно значајни и инте-

ресни. На нив најчесто настапуваат познати домаш-

ни писатели и поети кои ги читаат своите творби и

ги запознаваат присутните со дел од своето твореш-

тво. Во Библиотеката „Борка Талески“- Прилеп вак-

ви литературни читања се организираат по повод

некои јубилејни одбележувања или годишнини.

7. Pavao Kobaš, n.d., str.119.

2. Публицитет-популарност

Во секојдневниот речник, публицитетот значи обја-

вување на вести за нешто или некого. Од аспект на

маркетинг промоциите, публицитетот значи плани-

рано неплатено објавување на вести во различни

средства за јавно комуницирање.

За општествените дејности во кои спаѓа и библио-

течната, овој облик на промоција е многу значаен,

позначаен дури и од економската пропаганда, и тоа

не само затоа што е бесплатен туку и затоа што се

работи за дејности од посебен интерес за широката

јавност која од овие дејности очекува непристрас-

ни експертски критики во мас-медиумите.

За библиотеките публицитетот е многу важен затоа

што промовирањето на книгите и читањето се од

општ општествен интерес. Ова упатува на потреба

од иницирање низа активности во библиотеката

што се од особен интерес за вкупноста на нејзино-

то функционирање.

3.Пропаганда

Пропагандата како елемент на маркетингот ја об-

работувале многу автори кои настојувале да ја ана-

лизираат од различни аспекти. Општо, терминот

пропаганда означува „организирано ширење на

одделни идеи, принципи и доктрини со помош на

вистинити или лажни аргументи, со цел да се при-

добијат поединци или групи на луѓе да бидат носи-

тели на тие идеи“8

Вака широко сфатен, поимот пропаганда може да

се примени на сите подрачја на човековиот живот.

За испраќње на своите пропаганди пораки, библио-

теките може да се користат со следните пропаганд-
ни средства класифицирани по нивните технички

карактеристики:

- огласи и репортажи,

- економско пропагандни средства (меморандум,

обвивка, работна карта, годишни извештаи и слич-

но),

- непосредни пропагандни средства (пропагандно

писмо, леток, каталог, проспект, брошура, списа-

ние и слично),

- репрезентативни (покани, програми, честитки, ка-

лендари и слично),

- надворешни пропагандни средства (плакат, плоча

(статична или динамична), светлосни пропагандни

средства (пропаганден филм, поучен филм и слич-

но),

- акустични пропагандни средства (говор, пропа-

8. Дора Сечиќ, н.д. стр.132.

20

Библиотекарство, вол.24 (2006), бр.1 Теорија на библиотекарството

гандна песна, магнетофонска лента, или касета),

- современа компјутерска технологија (интернет,

ЦД-РОМ и слично),

- други пропагандни средства (награди, средства за

освежување и слично).9

Библиотеките кај нас многу малку ги користат мож-

ностите за пропаганда, па дури и се плашат да не

бидат наметливи. Наместо тоа, често пати, го корис-

тат публицитетот, а бројните пропагандни средст-

ва изостануваат.

4. Други форми

Библиотеките мораат да го унапредуваат пласма-

нот на своите услуги и производи и затоа покрај

досега спомнатите облици на промоции (осноси со

јавноста, публицитет и пропаганда) тие треба да

користат и други форми на маркетинг активности

кои ќе отворат поголеми можности за начинот на

користење на фондовите и услугите во библиотеки-

те. Овие форми се неисцрпна категорија затоа што

се менливи со текот на времето а се приспособува-

ат согласно со влијателните фактори.

UDC 021.7:027.52(497.7)

Summary

MARKETING PROMOTIVE

ACTIVITES IN THE PUBLIC LIBRARY

“BORKA TALESKI” – PRILEP

Mrs. Nade Karadzoska, senior librarian

Public library “Borka Taleski” – Prilep

In order to do their job more successfully, the public

librarians, should encourage their permanent and

potential users to use all the services that is the use

of a very important marketing element-a marketing

promotive activites.Besides the fact that the library

promotion has already been developed traditionally, in

this area not all the experiences that come from the

marketing practise in the manufactural as well as the

nonmanufactural activites are used.

9. Добри Петровски, 1998, Библиотекарство, Универзитет

„Св.Климент Охридски“ Факултет за учители и

воспитувачи, Битола, стр.21

21

Библиотекарство, вол.24 (2006), бр.1 Автоматизација на библиотеките

УДК 004.4:02

WINDOWS ПЕРСОНАЛНИТЕ

КОМПЈУТЕРИ ПРОТИВ

X ТЕРМИНАЛИТЕ:

СПОРЕДБА НА ТРОШОЦИТЕ

(четврток, 30 септември 2004 г.)

Салвадор Пералта, систем администратор

Библиотека „Марк О. Хатфилд“ на

Универзитетот Вилијамет, Салем, Орегон

Еве што откри една универзитетска

библиотека кога направи споредба на

хардверските и софтверските трошоци.

Библиотеката „Марк О. Хатлфилд“ на Универзите-

тот Вилијамет од 1995 година користи вмрежени X

(икс) терминали во своите компјутерски околини

за вработените и корисниците. Првобитните работ-

ни станици беа NCD и Tektronix тенки клиенти, но

во текот на последните две години овие системи ги

заменивме со рециклиран хардвер од персонални

компјутери кои инаку беа планирани да бидат заме-

нети.

X терминалот се разликува од самостоен

персонален компјутер по тоа што X терминалите

се потпираат на мрежен компјутерски модел во кој

апликациите, како што е работната околина (мена-

џерот со прозорци), веб прелистувачот и канцела-

рискиот пакет, се сместени и работат на централен

апликациски сервер лоциран некаде во мрежата.

Апликацискиот сервер вообичаено работи на јаки

серверски машини, оставајќи им на терминалски-

те работни станици потривијални задачи како од-

говор на внесот од периферните уреди, како што

се тастатурата и глувчето, и цртањето графика на

мониторот.

Библиотеката „Хатфилд“ моментно има 25

вакви X терминалски системи поставени како спе-

цијализирани компјутери за вработените и јавни

компјутерски станици од типот на киоск. Тие се

поврзани со два апликациски сервери за X работ-

ни станици базирани на x86-базиран PC серверс-

ки хардвер на кој работи Red Hat Enterprise Linux,

Xfree86, XDM, околината GNOME 2.4 и веб прелис-

тувачот Mozilla.

Оправданост

Во јавните компјутерски околини, моделот на цен-

трализиран мрежен компјутерски систем има не-

колку предности над традиционалните самостојни

работни станици заради тоа што:

 Овозможува алтернатива без трошок наспроти

скапите пакети за испорака и клонирање на работ-

ни околини, како што е Symantec Ghost, бидејќи

нов софтвер се додава само на една машина, намес-

то да се испорача и да работи на секоја одделна ра-

ботна станица.

 Овозможува централизирана околина која е су-

периорна во однос на самостојните компјутери за

правење на заштитни копии и одржување на корис-

ничките податоци, како и на приватните податоци

на компанијата.

 Им овозможува на институциите да одржуваат

хомогени, флексибилни софтверски околини дури

и на хардверот на персоналните компјутери набаве-

ни пред повеќе години.

 Го продолжува животниот век на хардверот на

персоналните компјутери, создавајќи вкупно нама-

лување на инвестициите во нов хардвер.

 Не е подложен на Windows-базирани вируси и

софтвери за шпионирање. Потребните заштитни

закрпи треба да се применат само на еден систем

со цел да се ажурираат повеќе системи.

Споредба на трошоците за хардвер

Од око, хардверот на персоналните компјутери во

оваа институција се рециклира од системот по пет

до шест години. Производителите на хардвер и соф-

твер препорачуваат набавка на секои три години.

Трошоците за замена на 25 работни станици поста-

вени во нашите разновидни лаборатории и работ-

ните станици на вработените со нови персонални

компјутери изнесуваат, грубо пресметано, 25,000

УСД.

Наместо тоа, го заменивме Windows со Linux

на персоналните компјутери кои се стари шест и

повеќе години и ги задржавме тие системи во служ-

ба. Како додаток на намалувањето на трошоците за

набавка на нов хардвер и софтвер, е и продолжува-

њето на враќањето на инвестицијата за хардверот

што веќе е набавен.

Бидејќи овие системи се отстранети од служ-

ба, нема дополнителни влезни трошоци за хардвер

(на персонални комјутери). Ова буквално се систе-

ми кои инаку би биле фрлени.

Наместо набавка на нови персонални компју-

тери, правиме набавка на серверски хардвер со цик-

лус од четири години. Историски, еден двопроце-

сорски х86 систем може да поддржува апликации

најмногу до 25 Х терминали. Со прифаќање на овој

модел го продолживме животниот циклус на наши-

те застарени работни машини од седум на десет го-

дини, и сеуште можеме да работиме со тековните

апликации, вклучувајќи современи работни околи-

ни, затворени Java апликации, Веб прелистувачи и

канцелариски софтвер.

22

Библиотекарство, вол.24 (2006), бр.1 Автоматизација на библиотеките

Споредба на трошоците за хардвер

 Модел на персонален компјутер: 25 нови персо-

нални компјутери секои три до шест години.

 Модел на Linux X Терминал: Два нови аплика-

циски сервери (на серверски машини) набавени

на секои четири години со двегодишна доградба.

Додавање на рециклирани персонални компјутери

штом станат достапни.

Табела 1. Споредба на трошоци за циклусот на

набавка на хардвер во тек на 15 години

Споредба на трошоците за софтвер

 Лиценци за Windows: Windows 25.000 УСД (приб-

лижно); Symantec Ghost 1,700 УСД (+525 УСД го-

дишно); Symantec Antivirus 1,544.25 УСД (+ 525

УСД годишно)

 Linux: годишна претплата за сервер 50 УСД, поч-

нувајќи од 2003 г.

Табела 2. Споредба на трошоци за циклусот на

набавка на софтвер во тек на 15 години

Споредба на времето за администрирање

Врз основа на нашето искуство во текот на измина-

тите осум години опслужувајќи ги лабораториите

со персонални компјутери и оние со Х терминали-

те, проценивме дека ќе вработиме и задржиме ист

број на администраторски и технички персонал за

да го сервисира овој број на системи, без разлика

дали се тие базирани на Windows или Linux.

За време на 2003 година и досега во 2004 го-

дина, во секој случај, видовме драматичен пораст

на времето потрошено за закрпување на Windows

системите и отстранување на софтвери за шпиони-

рање, рекламирање и вируси од незакрпените сис-

теми и повторно пресликување на сликите на ОС

(оперативните системи). Овој пораст го претставу-

ва времето потрошено на овие задачи што може во

иднина драматично да ги зголеми нашите трошоци

за администрирање.

Што се однесува до инсталацијата и одржу-

вањето на персоналните компјутери со Windows,

неделните рачни процеси вклучуваат чистење на

стари податоци од примарните системи за пресли-

кување, градење на три ажурирани слики за прес-

ликување на работните станици со ажурирања на

Windows, А/В (антивирус) и антирекламните соф-

твери. Потоа следи автоматизирано ставање на сли-

ките на работните станици. Вкупното време потро-

шено за ова е три часа, двапати неделно.

За Linux Х терминалите, нема потреба за

пресликување или ажурирање на сликите. Примар-

ната работа вклучува поправка на лош хардвер ко-

га се врши инсталација на старите системи и пос-

тавување на секој систем како Х работна станица.

Ова одзема два часа по новоинсталирана работна

станица. Нова инсталација на апликацискиот сер-

вер бара 16-20 часа за да се постави и комплетира

префлувањето на апликациите.

Заклучок

Не земајќи ги предвид трошоците за администри-

рање, 15-годишните трошоци за 25 Linux системи

во лабораториска околина се проценува дека изне-

суваат 41.359 УСД, наспроти сумата од 100.000 до

155.000 УСД за Windows персонални компјутери

кои ја вршат истата функција. Иако овие проценки

се базираат на груби проценки на трошоците, вкуп-

ните трошоци за поставување на хардвер и софт-

вер, заедно со покусото вкупно време потрошено

на администраторски задачи, создаваат значителни

заштеди на трошоците за подолги циклуси на иско-

ристување во нашата работна околина.

Превод од англиски:

Жаклина Ѓалевска, НУБ „Св.

Климент Охридски“ Скопје

Оригиналниот текст е достапен на: http://www.linuxjournal.com/article.php?sid=7788

23

Година 3-години 6-години 10-години

1995 $ 25.000 25.000 27.000

1996 - - -

1997 - - 2.000

1998 25.000 - -

1999 - - 2.000

2000 - - -

2001 25.000 25.000 2.000

2002 - - -

2003 - - 2.000

2004 25.000 - -

2005 - - 2.000

2006 - - -

2007 25.000 25.000 2.000

2008 - - -

2009 - - 2.000

Вкупно: $ 125.000 75.000 41.000

Година 3-години 6-години 10-години

1995 $ 5.744,25 5.744,25 79,99

1996 1.050 1.050 -

1997 1.050 1.050 -

1998 3,550 1.050 -

1999 1.050 1.050 79,99

2000 1.050 1.050 -

2001 3.550 3.550 -

2002 1.050 1.050 -

2003 1.050 1.050 100

2004 3.550 1.050 -

2005 1.050 1.050 -

2006 1.050 1.050 -

2007 3.550 3.550 100

2008 1.050 1.050 -

2009 1.050 1.050 -

Вкупно: $ 30.444,25 25.444,25 259,98

Библиотекарство, вол.24 (2006), бр.1 Библиотекарството во Република Македонија

24 УДК 01:027.54(497.7)

БИБЛИОГРАФСКИОТ ЦЕНТАР

НА НУБ „СВ. КЛИМЕНТ

ОХРИДСКИ“ – СКОПЈЕ

(ИСТОРИЈА И ТЕКОВНО РАБОТЕЊЕ)

Елизабета Стоименова, виш библиотекар

Народна и универзитетска библиотека

„Св. Климент Охридски“ – Скопје

Дејностите на денешниот Библиографски центар се

востановени во 1949 год. во форма на посебна орга-

низациска единица (служба) на, во тоа време, Народ-

ната библиотека на НР Македонија, Скопје. Оттогаш

бележи развојно опстојување.

Центарот работи согласно меѓународните стандарди

за национални библиографии. Се подготвуваат след-