Матичната и yнuвerзuilleillcкa DиDлиошека 11СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ 11 - БИТОЛА

Ви нуди

расtlолага со оогаш фонд на книги1 чac01lucu1 ctlucaнuja и весници од
домашни и странски автори:

- Стручни и научни изданија
- Енцuклоtlедuu

· - Белешрисшика
·:. Лекшuрнu изданија
· -Критички ocвpillu

БЕСПЛАТНО Ви нуди:

книиц
Компјутерс iки, науче11, информативен и 11страЈk1вачки це1 та1>

Седиште во Ма1и1шата II Јшшерз1петск�1 бибшштека
11Св. КЈЈ1l1ент Охридски 11 Битола

наје(ј:)тин и11тер11ет во I'радот
фотокопирап:.е (брзо и ефтино}
печатсн:.с no бо,ја А3 формат
скениран;.е А3 q)ормат
графичка припрема на каталози, брошури и списанија

курсеви (Windows, Internet, Word, Excel ... )
користе11»е на ком11јуте1Јс·ки услу1·и и компјутерски ИI'(ЈИ

Содржи.на БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 51 2004
СОДРЖИНА

БИБЛИОТЕКАТА - ОД ИДЕЈА ДО РЕАЛИЗАЦИЈА

МЕНАЏМЕНТОТ ВО БИБЛИОТЕКИТЕ - Јелена Пешровска
ВО СВЕТЛО НА НОВИТЕ ЗАКОНИ

РАКОВОДЕЊЕТО ВО МУБ - НЕКОГАШ И ДЕНЕС
НИЗ СЕЌАВАЊАТА НА МЕТОДИЈА РАЗМОВСКИ

ОДДЕЛОТ ЗА ДИГИТАЛНИ КОЛЕКЦИИ НА УНИВЕРЗИТЕТСКАТА

1 3 3 4
5

БИБЛИОТЕКА ЏОН РОБАРТС ВО ТОРОНТО- Николче Вељановски 10

ДИГИТАЛНИ БИБЛИОТЕКИ И ПРОГРАМИ ВО СВЕТОТ

- Приредил Николче Вељановски 13
БИБЛИОТЕКАТА НИЗ ОДДЕЛИ И АКТИВНОСТИ 14

БИБЛИОТЕКАРИТЕ ВИ ПРЕПОРАЧУВААТ 14
ОСВРТ КОН ДЕЛОТО "МОЌТА НА ПОТСВЕСТА"

ОД ЏОЗЕФ МАРФИ- Приредила Гордана Марковска 14
ОСВРТ КОН ДЕЛОТО "ОДИ КАДЕ СРЦЕТО ТЕ ВОДИ"

ОД СУЗАНА ТАМАРО -Приредил Илче С�иојановски 15
ОСВРТ КОН ДЕЛОТО "ЕДИНАЕСЕТ МИНУТИ"
ОД ПАУЛО КОЕЛЈО - Приредил Николче Вељановски 16

ПОПУЛАРИЗАЦИЈА НА КНИГАТА 17
ИЗЛОЖБИ, ПРОМОЦИИ, ПРЕДАВАЊА- Драги Кабровски
Марјан Малбашиќ- дух што не исчезнува- Приредил Ричард Иванишевиќ 21

ИН МЕМОРИАМ -Борис Трајковски 23

КУЛТУРА ... БИБЛИОТЕКАТА ВО ПЕЧАТОТ 24

РАЗГОВОР СО ВЕРА СТОЈЧЕВСКА-АНТИЌ

- Разговорош 20 водеше Николче Вељановски

ПОВОД ЗА СРЕДБА СО ВЕНКО АНДОНОВСКИ

-ПОВОД НАГРАДАТА "БАЛКАНИКА2001"

- Раз2оворош 20 водеше Николче Велјановски

1

25

28

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 51 2004

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД

СПИСАНИЕ НА МУБ "СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ 11

Издавач Матична и универзитетска библиотека "Св. Климент Охридски" Битола ул. Ленинова 39
За издавачот: в.д. директор Јелена Петровска
Издавачки совет:
-претседател

Редакција:

д-р Николче Вељановски, библиотекар советник Јоланда Бошевска, виш библиотекар Ричард Иванишевиќ, виш библиотекар и критичар Гордана Марковска д-р Николче Вељановски, главен и одговорен уредник Ричард Иванишевиќ Илче Стојановски
Лектура и коректура: д-р Николче Вељановски Јоланда Бошевска
Фотографии: Трајан Чагорски
Дизајн на корица: Гордана Пешевска
Компјутерска обработка и печат: Херакли Комерц- Битола
Тираж: 300 примероци
ISSN: 1409-9497
Сиисаниешо е во целосш сионзорирано од Минисшерсшвошо за кулшура

2

Библиошекаша -од идеја до реализација

МЕНАЏМЕНТОТ ВО
БИБЛИОТЕКИТЕ

Јелена Пешровска
в.д. директор

Живееме во време на транзиција и
огромни промени во сите области . од
општествното живеење кои на човекот му
поставуват предизвици за негово органи­
зациско делување. Потребата за промена во
сферата на образованието и културата во
современото библиотечно работење како
резултат на промените во економскиот сис­
тем, е императив за успешност. Корисниците
на библиотечните фондови се повеќе
истакнуваат потреба за целосна, навремена и
квалитетна информација.

Не можеме, а да не ја истакнеме
важноста на воспитните, информативните и
образовните цели на библиотеката. Како
еден од најрелевантните фактори за успехот
на било која институција од областа на кул­
турата е степенот на нејзиниот образовен
ефект врз населението. Со оглед дека биб­
лиотеките отсекогаш го опфаќале нај­
големиот дел од населението, со голем
распон во возраста, на корисниците на услу­
ги, тие мораат во своите развојни програми
да имплементираат и спроведуваат поголем
број на образовни содржини. Така можеме да
издвоиме строго образовни и други инсти­
туции (основни и средни училишта, факул­
тети и ел.), каде популацијата се едуцира по
одредени правила, структури и програми.
Меѓутоа, не помалку значајни се биб­
лиотеките кои го дополнуваат стекнатото
образование.

За успешно да се одговори на сите
овие предизвици, библиотеката мора да

3

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 51 2004

располага со високо професионален биб­
лиотечен и раководен кадар, кој со своето
образование и знаење, организациско и
стручно искуство, со своите работни навики,
односи и мотивации, наполно ќе биде
мотивирачки фактор за остварување на обра­
зовните цели во својата средина. Различни
испитувања и сондажа на мислењата на биб­
лиотекарите во повеќе библиотеки во земја­
та пока)каа на отсуство на систематското
образование на библиотечниот кадар посеб­
но во сферата на раководењето и менаџи­
рањето со библиотеките.

Современиот профил на библиотечен
менаџер би опфаќал знаења и константно
следење на литературата од библиотечното
работење како и современите принципи на
менаџерското водење. Што се однесува на
успешноста во работењето т.е раководењето
на библиотечните институции менаџерот
мора да има јасна и конкретна визија за
развојот на библиотеката, со поседување на
релевантните знаења кои ќе ги примени во
имплементирање и реализирање на
тековните библиотечни промени. Секако
дека мошне важна е неговата улога е во пер­
манентното професионално усовршување.

Со успешната примена на менаџер­
ските функции во раководењето со биб­
лиотеката, ќе се отвори пат за успешна при­
мена и ширење на образовниот принцип на
истата. Исто така, свесни сме за недоволната
координираност на базичните образовни
институции кои во своето работење индирек­
тно ги остваруваат образовните цели.
Раководителот во таа смисла мора да има
извонредна и континуирана соработка со
сите образовни институции на сите нивоа, за
да може библиотеката на своите корисници
да им овозможи што поквалитена и цел­
исходна информација.

Способноста на лидерот, т.е. водачот,
успешно да ги применува менаџерското
знаење и вештини, ќе го определи степенот и
динамиката на развојот на секоја биб­
лиотечна институција. Во едно слабо светло
како што се библиотеките во државата, не
можеме а да не ја истакнеме потребата од
менаџерска едукација преку организирање на
разни советувања, семинари и размена на
искуства од други средини каде што има
поголема традициЈа во менаџментот со
човековите ресурси.

Мораме да истакнеме дека

Библиошекаша -од идеја до реализа�?иfа
раководителот покрај сите веќе наведени
особини и вештини, посебно внимание треба
да посвети на креирање на средина во која ќе
владее меѓусебно разбирање и почитување,
да развива ефективни комуникациски
вештини, да биде флексибилен, но и да биде
принципиелен кога е во прашање навремено
извршување на поставените цели. Пред се,
раководителот треба да биде способен, да
знае како да ја делегира и организира тим­
ската работа. Раководителот или менаџерот
треба постојано да ја евалуира својата работа
и да ја става во функција на општиот развој.
Евалуацијата се наметнува како потребен
краен резултат и показател за успешноста во
раководењето.

Кога зборуваме за детерминантите
кои недвосмислено ги определуваат фак­
торите за успешна примена на образовните
цели од страна на библиотеките и нејзините
раководители, ќе истакнеме една мошне нег­
ативна појава кога е во прашање воспоставу­
вање на соодветен менаџмент во
библиотечните институции.

Имено, повеќегодишната практика на
директорите во библиотечните институции
да назначуваат луѓе, според нивната поли­
тичка припадност без основни познавања на
специфичностите од библиотечното
работење, доведе до целосно пореметување
во библиотечното работење и до успорување
на развојот на библиотеките. Отсуството на
визија, во смисла, пред се, на неопходноста од
автоматизација во работењето и поголемата
реализација на образовните цели на биб­
лиотеката, е директен резултат на влијани­
ето на раководителот и менаџерскиот тим.
Сведоци сме на примери во праксата каде
што раководителот неподготвен да се соочи
со напредокот на технологијата , чувству­
вајќи го технолошкиот стрес, го забави
развитокот на библиотеката и директно
попречи во остварувањето на нејзините обра­
зовни цели и обврски кон корисниците. Од
другата страна пак, имаме извонреден
пример на успешно менаџирање во оделни
библиотеки каде раководителот успеал да го
мобилизира целиот колектив и да спроведе
комплетна автоматизација на библиотечните
процеси. Секако дека требало смелост и
храброст, но пред се, знаење и менаџерска
вештина, визијата да стане реалност.

Успешното менаџирање во биб­
лиотеките е можно само преку систематско

4

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕН

образование и едукација о 06.1 .а на �1енаџ­
ментот како и преку конструирање на �!Одел
за професионален развој на биб.-шотечниот
кадар во Р. Македонија.

ВО СВЕТЛО НА НОВИТЕ
ЗАКОНИ

Од почетокот на оваа година инсти­
туциите на културата во Македонија ги
добија своите законски регул;ативи. Овој
мошне важен акт ги утврдува основите на
културата како што се: облиците на оствару­
вање на културата, начинот и условите на
нејзиното финансирање како и други
прашања кои што се од интерес на култура­
та. Во смисла на овој Закон дефинирани се:
творештвото, објавувањето, заштитата и
користењето на уметничкото творештво. Во
составувањето на Законот за култура
учествуваа дејците од сите области на кул­
турата во Македонија како и севкупната
македонска јавност, а беше организирана и
национална јавна трибина со учество на
експерти за културните вредности од
странство.

Овој акт е темелник на сите следни
акти кои се веќе во завршна фаза.
Библиотеките ширум Македонија заеднички
ги изготвија своите Статути со Што ги
отворија вратите на промените и импле­
ментација на новите смерници дадени од
ресорното Министерство. Деновиве интен­
зивно се работи и на Законот за
библиотечно работење кој со нетрпение го
очекуваат библиотечните работници.
Законската рамка ќе овозможи донесување
на интерни акти, со посебен акцент на сис­
тематизацијата на работните места како
еден од условите за понатамошен развој на
кадрите и подобрување на понудата на
нашиот библиотечно-информативен систем.

Библиошекаша -од идеја до реализација
РАКОВОДЕЊЕТО

НЕКОГАШ И ДЕНЕС

ОД СЕЌАВАЊАТА НА
МЕТОДИЈА РАЗМОВСКИ

Денес, 74-годишниот пензионер,
еден од првите директори во
Библиотеката (1960-1976), се
сеќава на едно време кога со голем
ентузијазам и љубов кон работата и
книгата се обидуваше за своите
битолчани да направи храм на кни­
гата. Неговата идеја, градската
библиотека стационирана на
битолското II Корзо II само во
неколку мали простории, не беше
лесно да се претвори во
Универзитетска библиотека со
корисен простор како што е
денешниот.

Г-дине Размовски, за време
на Вашите четири мандати како
директор на градската библиотека, а
подоцна и како Матична библиотека 11 Климент Охридски II бевте доста актив­
ен во градот. Како дојдовте до идејата да
се заангажирате и направите едно вакво
здание за храм на книгата?

Во тоа време беше многу тешко да
се најдат средства за градење на нова биб­
лиотека затоа што старата библиотека и
не беше библиотека во права смисла. Се
обидуваа да ми ја отстапат старата зграда
на сегашната Магнолија, но тоа за мене

5

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 51 2004

не беше трајно решение. Градот веќе
требаше да вложува средства во својот
Дом на култура, односно по повод 25-
годишнината од АСНОМ низ цела
Македонија требаше да се изградат 25
вакви домови. Сепак, дружејќи се во
повисоките кругови во градот сметав
дека таканареченото II хируршко одделе­
ние" од старата болница ( порано било
Богословија), кое тогаш се растурваше
заедно со околните згради, издеЈ ствував
градот да го претстави пред Репубиката
како II учество" за да може да добие сред­
ства за негова доградба како библиотека.
На почетокот се чудеа што ќе правам со
тоа одделение, но сепак во тоа ми
помогна влијателниот г-н Мито Пејовски.
Така обезбедените републички финан­
сиски средства "легнаа" на сметката на
Општината.

Првиот чекор беше постигнат.
Започна и внатрешното дотерување на Од ошворањешо на Библиошекаша во 1973 година
"хируршкиот оддел" во библиотека со
неколку читални кои требаше да примат
околу 200 студенти. Паралелно со стари­
от дел беше проширен и изградена кон­
струкцијата (карабина) на новиот дел.
Според кажувањето на вработените,
директорот Размовски, популарно познат
кај библиотекарите како Размо, доаѓал и
после три часот и останувал со работ­
ниците до вечер. Во тој период на градба

Библиошекаша -од идеја до реализација
и доградба (1970-1976), откако денешниот
1
1 стар дел II беше подготвен, книгите веќе

во 1973 беа преселени. Во преселувањето
учествуваше и ВОЈСКата. Сшариош дел на Библиошекаша со консшрукцијаша на новиош дел 6 БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕ-Н,..., Лево од влезот кај -о:-- �,._._ НIIЦата го сместивме Детскиот o;::i;.:re::. o.:r .:rесна­та страна беше магацинот на Оде.-rот Периодика и Одделот за заштита на кни­гата. На првиот спрат ,во т-н "крцка:тка 11, беше Одделот за периодика, кој беше осмислен да се користи и како чита:тна. Исто така, Одделот за позајмување за возрасни со магацинскиот простор беше на истиот спрат спроти скалите, а лево од скалите имаше посебна читална на местото каде денес е сместена читалната на Француската алијанса. Друга посебна читална имаше и на вториот спрат до КОЈ а беше сместен и Роднокрајниот оддел. Колкумина вработени бевте и со какво образование? -На почетокот бевме околу десети­на вработени, но веднаш по влегувањето во новиот простор, до краЈОТ на истата 1973 година, беше распишан конкурс, односно беа примени уште осум работни­ци. Воглавно, вработените беа со средно и со више образование, а Живко Богданов имаше факултет, но со текот на годините и неколкумина од нас го дооформивме образованието. Јас завршив Филозофски факултет, група Историја на југословенските книжевнос­ти. Имавме и комбе како "Подвижна библиотека" која носеше книги во места каде што немавме реонски или селски библиотеки-клонови. Со неа работеше Живко Богданов. Имавме клонови во градот "Стевче Патако 11 , "Чинарот", 11 Јени Маале" и II Кочо Десано". Имавме селски библиотеки во селата: Новаци, Буково, Бистрица, Цапари, Дихово и тн. Покојниот писател и критичар Доне Пановски работеше во II Стевче Патако". Професорот Ѓорѓи Димовски- Цолев го подготвувавме во библиотеката за да ја средува школската библиотеката во Гимназијата откако го оформивме и Одделот за матичната дејност. Вие бевте и иницијатор за форми­рање на Роднокрајниот оддел? -Покојниот детски писател позна­тиот Ванчо Николески беше чест посети-

Библио�иекаша-од идеја до реализација
Колекшивош на Библиошекаша

во 1973 година тел во библиотеката и еден ден му понудив да ги донесе неговите ракописи за да направиме Роднокраен оддел. Тој тоа и го строи. Потоа следеа и текстовите на Филип Каваев, Ѓорѓи Димовски -Цолев, Владимир Костов и други. Овде не можам а да не кажам за еден пропуст, за една грешка која подоцна ни се освети, а се однесува на новиот дограден дел кога се сложив во тој дел да се направи еден "Научен оддел" за којшто сметав дека ќе биде дел од библиотеката. Подоцна испадна дека тоа беше само трајно
Од иромоцијаша на Избранише дела

од Ванчо Николески отстапен простор во Библиотеката на Друштвото за наука и уметност -Битола,
7

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 5) 2004 кое денес е само обврзано да плаќа само кирија и некои други трошоци. Интересно е да се каже дека после смртта на Ванчо Николески мојата соученичка од гим­назиските денови во Битола, Загорка Присаѓанова, подоцна жена на Гане Тодоровски, вработена како библиотекарка во МАНУ беше испратена од тогашниот негов Претседател, г­нот Харалампие Поленаковиќ, да ми ги побара делата на Ванчо Николески. Јас љубезно ја одбив, но и реков дека може да ги ископира. Незадоволен од мојот одговор Поленаковиќ, кој неко-гаш ми беше професор, лично дојде кај мене да ми ги побара делата. Останав при своето, правдајќи се дека Ванчо Николески ми беше добар пријател и дека Библиотеката му ги плати книгите. Му понудив да ги ископира. После сред­бата заминавме на ручек и по патот Поленаковиќ ми рече, "Ако попуштеше и ми ги дадеше книгите, ќе паднеше во моите очи". За читателите ќе биде интересно да ни кажете нешто за работата со корис­ниците на Библиотеката? -Уште тогаш Библиотеката имаше вистинска универзитетска функција. Читалните кои имаа капацитет до 200 ина души беа постојано полни и ред се чекаше преку бројчиња кои требаше сту­дентите да ги имаат уште од претходната вечер. Меѓутоа, тоа не беше доволен простор и на двапати влезната врата беше кршена од оние без бројчиња кои се туркаа во неа. Во подрумот имавме и бифе за студентите и за вработените. Студентите и не си заминуваа дома по цел ден само за да не го изгубат местото. Во бифето јадеа и се одмараа. Притисокот од студентите за поголем простор беше голем. Тие сакаа што побргу да се заврши започнатиот нов дел. Така еден ден околу 500 до 600 студенти се решија на протест

Библиошека�иа-од идеја до реализација
пред Општината. Морав, лично да ги
водам до тогашниот претседател Павле
Георгиевски, затоа што во тоа време беа
забранети такви протести. Кога отидов
кај Претседателот, тој ме прекори: "Што
се замислуваш? Знаеш ли дека можам
веднаш да те затворам за ова? " Не можев
ништо друго да направам освен да им
речам на студентите дека градските
власти ми рекоа дека ќе се потрудат
новиот дел да се заврши.

На што би се присетиле во тие
денови од вашата работа? Какви
активности имаше Библиотеката?

-Уште на самиот почеток после
преселувањето, покојниот професор и
писател Димитар Митрев беше поканет
на отварањето. Свои промоции имаа и
Вера Антиќ, Харалампие Поленаковиќ,
Иван Катарџиев. Јас бев претседател на
Регионалното здружение на биб­
лиотекари, а подоцна и претседател на
Друштвото на библиотекари на
Македонија. Се дружевме на разни сред­
би и конгреси. Имавме можност дури и да
патуваме во сите главни градови на
Југославија, во Москва и Ленинград, во
Париз итн. Сум бил во сите нивни
национални библиотеки . Нашето
регионално здружение работеше многу
успешно.

Исто така, посебно ми останува во
сеќавање кога имавме многу гужва на
Одделот за позајмување за возрасни кога
честопати го облекував синиот мантил за

Екскурзија на колекшивош
во 1964 'година

8

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 51 2004

Од конференција на библиошекарише од
Македонија во Прилеи - Дервен 1961 'i.

да не се разликувам од вработените и
слегував да им помогнам. Потоа, еднаш,
три дена ја затворивме библиотеката и
покрај тоа што за невратените книги
праќавме покани за на суд и излеговме на
терен на чело со мене. Се поделивме на
реони и тргнавме да ги бараме невратен­
ите книги. Исто така, се сеќавам како
многу студенти сакаа да ги дадат своите
книги на Библиотеката. Пред влезот
направивме шатор и ставивме натпис 1 1 Битолчани за библиотеката 11 •
Библиотеката им плаќаше по 30% од
нивната цена.

Вашиот четврт мандат истече во
1976 година и како што знаеме градските
власти ве примораа да го напуштите
директорското место. Заминавте во
Новинско-издавачката куќа Наша книга
во Скопје. Кажете ни што работевте
таму и дали жалевте за вашето замину­
вање?

-Во Наша книга работев четири­
наесет години (1976-1990) се до моето
пензионирање како директор на изда­
вачката дејност. Ако во Библиотеката
книгата беше општествено и културно
добро, овде моравме во една самостојна
дејност да заработуваме за опстанок така
да покрај другото книгата премина и во
трговско добро. Но сепак, комуникација­
та и со некои битолски автори остана за
КОЈ а често ми замеруваа колегите.
Претежно бевме ориентирани на
издавање на Избрани дела. Ги издадовме

Библиошек:аша-од идеја до реализација
делата на Ванчо Николески, Владимир
Костов како и дела на Радован
Цветковски и мислам, на Доне Пановски.

Меѓутоа, бев огорчен затоа што
морав да си заминам од Библиотеката
затоа што не си ја довршив работата со
градбата на новиот дел. После само еден

месец, тогашниот Државен секретар за
култура во Скопје Живко Василевски, ме
викна и ми рече дека битолчани ме бар­
але да се вратам назад, на што остро и
одречно изреагирав. Можам слободно да
кажам дека со сета сила и со сета душа се
обидував да ја остварам оваа библиотека.
Се сеќавам дека после земјотресот во
Скопје во 1963 год. кога се размис­
луваше каде привремено да се .
смести Националната библиотека
им понудив тоа да биде кај нас во
Битола. Уште нешто ми е многу
криво, а тоа е што денес не гледам
дека во Библиотеката се води
Летописна книга како што тогаш
ја формиравме.

Сепак Размо остави голем
впечаток кај вработените во биб­
лиотеката, дури и каЈ тие
нововработените после преселу­
вањето на кои им беше прет­
поставен само две години. "Кога ќе
направам споредба со другите директори 9 БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 51 2004 кои ја воделе библисiтеката н�голем впечаток ми остави Методија Размовски затоа што се сеќавам како на човек и директор кој ја сакаше книгата и беше со голем респект кон работата и вработен­ите " , ќе ми рече една од колешките. Преку друга колешка разбрав нешто повеќе, "Размо беше директор кому биб­лиотекарството му беше во крвта. Тој дури се запиша и на постдипломски студии по библиотекарство во Загреб. Неговите колеги од Друштвото на биб­лиотекарите на Југославија при Советувањето во Ваљево во 1976 година, на кое тој не беше присутен, кога разбраа дека не е доЈден заради неговото смену­вање од раководното место, силно реаги­раа, " неговата смена не е само голема штета за Библиотеката и биб­лиотекарството во Македонија туку голема штета е и за библиотекарството во Југославија " . " Ова не беа празни зборови " , продолжува колешката, 1 1 после завршувањето на Струшките вечери на поезијата дел од писателите меѓу кои и странските писатели присутни на манифестацијата редовно доаѓаа во Библиотеката во која се одржуваа литер­атурни читања 1 1 •

Библиошекаша-од идеја до реализација
Рачнаша машина за иечашење наречена

Тиzелка

Сепак мојот соговорник не можеше а
да не Ја спомене заштитата на книгата.
Книгите се оштетуваа и моравме некако да
ги заштитуваме. Го основавме Одделот за
заштита на книгата. Тогаш ја купивме
таканаречената " дигелка " , односно рачна
печатница и ножот. Тука ги укоричувавме
оштетените книги, ги подврзувавме списани­
Ј ата и весниците. Имавме машина за
реставрирање и конзервирање на книгата.
Во овој Оддел успеавме да обновиме доста
голем процент од оштетените книги.

И покрај тоа, што не бев се уште
вработен во Библиотеката во времето кога
мојот соговорник раководеше со
Библиотеката, не би можел да го завршам
овој разговор со Методија Размовски, а да не
се присетам на неговите зборови на кои
постарите колешки постојано не потсетуваа,
" можам да разберам ако некој од вработен­
ите задоцни половина саат и повеќе, но да
задоцнува по 5 или 10 минути, тоа е знак на
немање култура " . Тоа ми го потврди и тој
кога ми кажа каква беше неговата лична дис­
циплина кон работата и дисциплината што ја
бараше од другите.

Но сепак, ние библиотекарите,
можеби и со жалење, не смееме да го запос­
тавиме фактот, дека воопшто, тие " времиња"
беа " некои по други времиња" како во поглед
на луѓето така и во поглед на книгите и биб­
лиотеките.

Разzоворош 20 водеше
Николче Вељановски

10

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 5} 2004

ОДДЕЛОТ ЗА ДИГИТАilНИ
КОЛЕКЦИИ ПРИ УНИВЕРЗИТЕТ­

СКАТА БИБЛИОТЕКА ЏОН
РОБАРТС ВО ТОРОНТО

Николче В ељановски
Сисшем библиошекар

За корисниците на библиотеките,
дигиталните библиотеки претставуваат
н�голем напредок во библиоте�ното
истражување. Корисниците не мора да
доаѓаат во библиотеката. Учењето на
дистанца никогаш не било полесно
отколку денес. Исто така, дигиталните
колекции им станаа достапни и на луѓето
со посебни потреби дури и за оние кои се
слепи. "Ние сме десетмина во Одделот за
Дигитални колекции " , вели
раководителката на Одделот биб­
лиотекарката г-ѓа Марлен Ван Балуџи
(Мгѕ Marlene van Bal ]egooie) која со
љубезност ми раскажуваше за работата
во Одделот, " Секогаш имаме проекти за
работа и луѓе кои работат на договарање
на проекти и изнаоѓање на финансиски
средства " . Џим ни ј а покажа германската

. .
камера КОЈа исклучително Ја користат за
скенирање на стари книги затоа што тука
имаат направа коЈа ги израмнува и левата
и десната страна на книгите со што се
попречува нивното евентуално оштету­
вање. Сите фајлови и слики треба да
имаат свои имиња за да се поврзат со
потребната база на податоци и соодвет­
ниот текст, бидејќи можат многу лесно да
се изгубат во морето на електронски тек­
стови.

Библиошекаша-од идеја до реализација Во исто време во одделот за ката­логизациј а се работат каталошките описи кои исто така треба да се поврзат со текстовите. Обично, кога големината на скенираните слики ја надминува големината на хард-дискот тогаш фајловите се складираат на серверите во Информацискиот центар, за којшто ми рекоа дека има капацитет со билион мегабајти. Секоја база на податоци има свој коден број така што е-индекси не поврзуваат директно со полниот текст на библиотечните материјали кои може да бидат: е-списанија, е-весници, е-книги и е­референци.
Раководишелкаша Марлен Ван Балуџи

и комијушерскиош аналисш
Андреа Кошавич

11

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 5) 2004 на Работиме на проекти поврзани со скени­рање на библиографски референци. Потоа, во Back-In-Print-Project-ot работевме на преработување на старите книги во нови, со што им дававме нов живот. Најпрво сите слики од старите книги ги скенираме, ги врзуваме со тек­стовите и на крајот им ги праќаме во печатницата на Универзитетот. Тие ги печатат и ни ги враќаат. Ние ги испраќаме на библиотеката која ни ги порачала, на пример во Јапонија " Го изработивме проектот кој се вика " Раниот развој во откривањето на инсулинот " . Заради тоа што дијабетесот е многу честа болест кај луѓето, а и затоа што инсулинот го откриј а четворица научници од нашиот Универзитет, интересот за оваа колекција е многу голем. Селектираме документи од десетина архивски колекции на биб­лиотеката за ретки материјали, Томас Фишер и скениравме некаде околу 7000 имиџи. Секоја слика има и свој текст фајл кој го поврзуваме во позадина. Тие не се со форматиран текст. За да ги направи шаблоните, Џим користи програмски јазик наречен Cold Fusion, производ на Мацромедиа кој овозможува интерак­тивно користење на страниците. Тука се вклучени слики, писма и документи поврзани со откривањето на инсулинот. Универзитетот на Торонто е еден од водечките лидери во светот за пренос на информаци во електронска форма. Дигиталната библиотека преку WEB

Библио�иекаша-од идеја до реализација
Инфор.машивиош ценшар

ири библиошекаша
Development Group во универзитетската
библиотека Џон Робартс им помага на
студентите и професорите во пристапот
до најразновидните дигитални ресурси
преку Интернет. Англиската библиотека
на Универзитетот на Торонто (UTEL) е
дигитална колекција на: драми, критички
осврти и поеми. Таканаречениот WЕВ­
сајт на Информацискиот центар G8(Г8)
ги содржи најпознатите податоци кои им
користат на светските научници, владини
членови и многу бизнисмени.

Дигиталното студио (Digital studio)
има неколку високорезолуциони скенери
кои можат да скенираат имиџи и тек­
стови. Еден скенер има транспарентен
магацин кој може да прилагоди филмови
во позитив и негатив со најразлични
големини. Постојат и 35мм филмски
скенери кои работат со позитиви и нега­
тиви.

Дигиталниот студио има компЈу­
тери со неопходен софтвер за едитирање
на скенирани имиџи и за едитирање на
старите текстови со помош на OCR
(Optical Character Recognition) т.е софтвер
за оптичко препознавање на буквите.
Така корисниците· можат директно да ги
користат деловите од старите текстови
без да ги скенираат, или да ги преземаат
скенирани во оригинална форма. Обично
истражувачите кои ги користат овие тек­
стови на почетокот не верувале на веро­
достојноста на овие текстови и велеле
дека тие се преземени од некое лошо

12

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 5, 2004

издание. Корисниците можат да склади­
раат фајлови со податоци на флопи
дискети, од 100 до 250 МВ -фајлови на
магнета-оптички дискови или CD-R/CD­
RW дискови. На располагање е FТР-софт­
вер за пренесување на фајловите на
далечни сервери итн. Исто така,
Дигиталнто студио им обезбедува на
корисниците основна помош за корис­
тење на опремата и апликативниот софт­
вер врз основа на наплаќање на услугите.

Summary

For libraтy users, digital l ibraries piobably Iep­
гesent the biggest advance in the l ibrary
гesearch since the invention of the card cata­
logue. Already the Library has one of the
world's laгgest digital геѕеагсh collections.
Users no Iongeг need соте to the libгaгy to find
what they aie looking for. New technologies
have also opened up the Libraiy's collections to
people with special needs. The East Asian
Diaital Collection makes available hundreds of b
Chinese, Japanese and Korean historical and
cu1tшal rеѕошсеѕ.

The Digital Studio has seveгal high гes­
olution Лatbed scanneгs that can scan reЛective
images. One scanner has а transpaгency tray
that can accommodate positive and negative
film of vaгious sizes. The Digital Studio com­
puters have all the softwaгe nесеѕѕагу to edit
scanned images and perfoгm OCR (Optical
Chaгacter Recognition) on scanned text. The
Digital Studio staff can provide users with basic
assistance in using the equipment and software
and they can do the work for you on а fee-foг­
service basis.

Библиошекаша-од идеја до реализација

ДИГИТАЛНИ БИБЛИОТЕКИ И ПРО­
ГРАМИ ВО СВЕТОТ

Извадок од Searcher, The Magazine for
Database Professionals рр. 54-56
Приредил Николче Вељановски

Дигиталните библиотеки ги има
насекаде, што се однесува до монограф­
ските и сериските публикации како и
дисертациите создавани од библиотеките
во соработка со други организации. Тие
можат да бидат дигитализирани како диг­
итализирани факсимили т.е. скенирани
слики или имиџи со, или без оптичко пре­
познавање на буквите (знаците). Исто
така, тие можат да бидат во состав на
некоја метабаза или библиографски
запис, додека пак делата можат да бидат
SGJ\\1L-/НМL, ili HTJ\\1L � енкодирани тек­
стови. Дигитализираните културни ини­
ЦИЈативи или дигиталната култура во
Канада и Европа, исто така подржуваат
електронски програми за учење.
Академските и истражувачките инсти­
туции на национално и интернационално
ниво влијаат на насоките_ на јавниот
пристап до дигиталните печатени
колекции. Во поново време, на дигитал­
ните колекции работат повеќе органи­
зации во Европа и светот. Да набројам
само некои:

(IFLA) Интернационалната фед­
ерација на библиотечните асоцијации
WЕВ-сите има четири секции кои ги
пратат дигиталните библиотеки и диги­
тализациските програми: Дигитални биб­
лиотеки: Ресурси и проекти; Дигитални
библиотеки: Каталогизација и индексир­
ање на електронските ресурси;
Дигитални библиотеки: Електронски
списаниЈа и архивирање на текстови;
Дигитални библиотеки: Ресурси на
мета бази.

УНЕСКО има два програми:
UNESCO/IFLA Именик на дигитал­
изирани колекции и UNESCO Archives
Pшtal (УНЕСКО -Архивски портал).

13

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 5) 2004

Во Европа постојат неколку организации
кои работат на дигитализирани програ­
ми: Европски културен портал; ДЕЛОС
мрежата за унапредување на дигиталните
библиотеки; EUROLIВ (ЕУРОЛИБ) дава
информации преку Интернационален
именик на дигитализирани периодични
списанија и дигитални библиотечни орга­
низации и проекти. Тука е и PULMANWeb
(Publ ic Libгaries Mobil is ing Advanced
Netwoгks) кој вклучува Web-cajт линкови
до јавните библиотеки во Европа како и
до други организации и институции како
што се архиви, музеи и ел.

Меѓу најпознатите светски органи­
зации за дигитални библиотечни
колекции се : The U.S . Nacional Science
Foнndations : Digital Libraries Initiative Phase-
2 (Американската Национална научна
фондација: Дигитални библиотеки
Инициативна фаза:.2); The National Library
of Austral ia Electionic Collections
(Електронските колекции на
Националната библиотека на
Австралија) и The ew Zel and Digi tal
Libiary (Новозелан ската дигитална биб­
лиотека), истражувачки програм на
Универзитетот во Ваикато (Waikato) .

Библиошекаша 1-шз оддели и акшивнос�ии
БИБЛИОТЕКАТА НИЗ ОДДЕЛИ И

АКТИВНОСТИ
ОДДЕЛОТ ЗА ПОЗАЈМУВАЊЕ НА

ВОЗРАСНИ

БИБЛИОТЕКАРИТЕ ВИ ПРЕПО­
РАЧУВААТ

Приредила Гордана Марковска

1 .ДЕВОЈКАТА СО ПОРТОКАЛИ -
Гордер Јустејн
2.ТРОМБОТ - Оливера Николова
3 .СПИЛАТА НА ТАНИОС - Амин
Маалуф
4.КРОТКА - Ф.М. Достоевски
5 .ГРЕШНИЦИ - 2 - Сања Мучкајева
Видановска
6 .МУЗИКАТА НА ЕДЕН ЖИВОТ
Андреј Макин
7 .МИРИС КИШЕ НА БАЛКАНУ -
Гордана Куиќ
8.ГРЕШКА - Владимир Костов
9.СЛОНОВИ ПАМТЕ - Агата Кристи
10 .ЗА МОЈАТА МАЛЕЧКА - Тони
Парсонс

ОСВРТ кон ДЕЛОТО 1 1 МОЌТА НА
ПОТСВЕСТА 11 ОД ЏОЗЕФ МАРФИ

Гордана Марковска

Книгата "Моќта на потсвеста " од
Џозеф Марфи е несомнено една од
најбараните книги на пултот за издавање
на книги за возрасни во нашата
Библиотека. Ова не е книга која како
многу други, ако денес е во тренд, утре ќе
и опадне популарноста. Кога ќе ј а
отвориме, окото ќе ни запре н а едно

14

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 51 2004

кратко мото, " книгава што е пред вас
прави чуда " . Ова несомнено веќе уште на
почетокот ја провоцира нашата љубопит­
ност.

Што нуди оваа книга? Нуди наша
лична интроспекциј а, можност да про­
дреме во сопствената потсвест и да
најдеме одговор на многу свои "Зошто? "
Како на пример, " Зошто е некој тажен, а
некој среќен ! ? Зошто е некој весел, а
некој несреќен, сиромав ! ? Зошто некој
постигнува успеси, а некоЈ секогаш наиду-

ва на неуспеси ! ? "
Пишувана е на нај едноставен,

секојдневен ј азик. Добиваме впечаток
дека речникот со КОЈ се служи авторот е
идентичен со стилот на нашите дневни
весници, омилените списаниЈа , на
деловните и домашните разговори и уште
повеќе, ни се чини авторот непосредно
разговара со нас. Книгата вреди да се
прочита, а техниките опишани во неа да
се применат заради фактот што тие прои­
злегуваат од неговите најдлабоки искуст­
ва и истражувања. Чудото го чувствуваме
само тогаш кога ќе почувствуваме дека
тие не ослободиле од нашата збунетост,

Библиошекаша низ оддели и акшивносши
беда и тага и од стравот од неуспех, затоа
што не упатуваат точно кон местото кое
ни припаѓа. Да се ослободиме од
несреќата, емоционалното и физичкото
ропство и да излеземе на патеката на сло­
бодата, среќата и духовниот мир.
Ч удотворната сила на потсвеста може да
доведе до наше излекување и да ни ја
врати животната сила. Овладувајќи со
сопствената внатрешна моќ, ќе ги
срушиме ѕидиштата на стравот и ќе
влеземе во радостите на животот.

Ако посветивте доволно внимание
на овој текст, вие веќе сте го направиле
првиот чекор. Прочитајте ја книгата и
ако почувствувате трепет на надеж,
длабоко во душата, тоа е знак дека сте се
сретнале со една несекојдневна, но сепак,
едноставна книга во која нема фабула и
споредни личности, а носителот на
дејствието сте токму вие. Искрено ви ја
препорачувам книгата на Марфи, со
надеж дека ќе ве поведе кон разрешување
на проблемите кои свесно или несвесно
ве мачат и ќе ве исполни со мир,
СПОКОЈСТВО и ведрина.

ОСВРТ КОН ДЕЛОТО "ОДИ КАДЕ
СРЦЕТО ТЕ ВОДИ" ОД СУЗАНА

ТАМАРО

Илче Сшојановски

Оваа книга всушност е дневник,
еден вид духовен тестамент кој го пишува
една старица во самотијата на својот дом.
Тој е наменет за внуката која се наоѓа
далеку. Зборува за себе и за нејзиниот
однос кон ќерката и внуката, за

15

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 5) 2004

длабокиот непродирлив мрак во кој се
скриени вистините на нејзиното срце,
возбудите, беспокојствата на совеста,
молењата, нежностите, но исто така и
силата и кревкоста на еден живот.

Со оваа книга Сузана Тамаро, иако
релативно млада авторка, успева со една
извонредна моќ да навлезе во човечката
душа при што уште на почетокот на кни­
гата се чувствува едно внатрешно пату-

вање и истражување на вистината.
Животните искуства на старата

госпоѓа се претставени пред оние за кои
се наменети, а индиректно и до
читателите со цел да се преиспитаат,
односно да се избегнат постапките и
грешките на сите оние кои штотуку
зачекориле во животот со сите негови
предизвици со кои понатаму неминовно
ќе се соочат.
Слика од книгата

Книгата I I Оди каде срцето те води 11
е едноставно понудена вистина и во тоа е
всушност и нерината сила за да навлезе
во чувствата на читателот, да го преди­
звика и придобие, тестаментот оставен во
наследство од една напатена личност ко1а

Библиошекаша низ оддели и ак�иовнос�ии се соочила со предизвиците на животот, со жестокоста на злото, вечната борба меѓу доброто и злото. Таа претставува исповеднички дневник на Олга, кој му препорачува на читателите да го следат патот на срцето наспроти оној на разу­мот, или уште полошо оној на социјал­ните традиции наметнати однадвор. Романот · е воедно и дневник на едно општество во кое се опишани истовремено четири генерации во спомените на Олга, која претставува алка на поврзување на животот. Сепак, смелоста при изборот, направен со срце, е најдобра порака и препорака за читателот КОЈа се чувствува при читање­то на ова дело.
ОСВРТ КОН ДЕЛОТО "ЕДИНАЕСЕТ

МИНУТИ 1 1 ОД ПАУЛО КОЕЛЈО
Николче Вељановски

1 Приказната во овој роман се темели на животната приказна на една бразилска проститутка, нејзините бракови и нејзините тешкотии со законот и нејзините перипетии. Но сепак, Коелјо животот на оваа проститутка го поврзува со Марија Магдалена која според преданијата во еден дел од својот живот ја делела судбината на Марија (псевдон­им) , главната личност во романот. За да ја прикаже Марија како и секоја друга жена КОЈ а во животот тргнала во потрага по себеси, авторот прави споредба со подоцна продуховената Марија Магдалена. Тој им го наметнува на читателите своето духовно гледање, според кое, и за секој " грешник" , односно " грешна жена " , без оглед на немилата
16

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 51 20 04 судбина кој а ги снашла, има излез во милоста на Бога, како и во постоење на шанса да може да Ја почувствуват вистин­ската љубов кон партнерот и воопшто кон Бога. Овде авторот покренува и едно универзално човечко прашање за потра­гата по сопствената среќа. Го покренува прашањето во колкава мера е среќен човекот и покрај тоа што живее нор­мален живот во брак. Коелјо на еден суп­тилен начин, успева добро да не потсети дека среќата во човечкиот живот, воопшто не е лесно да се оствари. Луѓето обично среќата ја бараат во остварување­то на взаемна љубов, пред се, во бракот, од кој а подоцна треба да се прошири љубовта кон остацатцте �ЈЈ�:flови во семејството и човештвото. Монасuте, скоро во с�те светски религии, се одрекуваат од сексуаден однос со жените со цел да го надминат прапочетниот грев на Ева и Адам и да ја преобразат таа енергија во духоЕна енергија преку која ќе го сакаат целото човешто, односно ќе бидат во служба на истото, на тој начин остварувајќи ја

Библиошек:аша низ оддели и ак:шовносши
милоста на Бога. Коелјо преку овој
роман сака да истакне дека дури и на
жената-проститутка и е дадена можност
да ја оствари милоста на Бога без оглед
на нејзината "грешна " професија. Преку
нејзиниот дневник можеме да ги следиме
најскриените чувства на оваа проститут­
ка кој а се обидува преку она што и се
случува во животот, да Ја извлече
суштинската порака на Бога и да сфати
дека и таа е во милоста на Бога без оглед
на нејзината професија која е осудена од
луѓето. Колку повеќе таа се пони:жуваше
продавајќи го своето тело, дотолку
повеќе таа ја сфаќаше слободата на соп­
ствената душа вистински да се сака себе-

. .
си, вистински да научи да Ја сака своЈата
душа преку спознанието дека нејзиното
тело не и припаѓа само на неа.

Всушност, телото е тоа кое на
секого "му смета " во потрагата по себе
си. Наместо идентификација со сопстве­
ната душа ние се идентификуваме со
телото. "Кога доживеав понижување и
целосна потчинетост (на телото), станав
слободна. Уметноста на сексот е � Q
умешноста да се контролира гуG�Њ�1'0 н;а
контролата " . Ако во заљубен.оста го
сакаме телото на партнерот 1 во љубоЕта -,
забораваме на т�лото и на сексот, како
што и опиените монаси се вознесени од
љубовта кон Бога. " Знаејќи дека твоето
тело никогаш нема да ми припаѓа само
мене, јас можев да се над��шм д�:кд .ќ@ ј а
освојам твојата душа" , вели нејзиниот
партнер.

И покрај ваквиот избор на темата,
Коелјо не го напушта патот на духовното
и целта која се обидуваат да ја :постдгнат
неговите јунаци. Тој се зафаќа за темата
на сексот когq духои:ниците ro сметаат за
Јiајдр&гоц�но долго зачувано старо вино,
многу моќно средство за духовно зреење
на човекот, а " греwната " професија, која
судбuната Й ја наметна на Марија која нај­
малку ни изгледа духовна, да биде силно
средство за духовно зреење. Во романот,
авторот успева да ни го наметне своето
гледање дека во краЈностите на зачуву-

17

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 5, 2004

вањето на сексуалната енер
нејзиното потполно растурвањ1
даваат толку силни чувства ко
правилно "прочитани " , контролирани Ј .
насочени кон спознавање на себеси ќе не
доведат до вистинската среќа за какви
што "нормалниот свет " никогаш не ни
можел да сонува.

ПОПУЛАl)ИЗАЦИЈА НА КНИГАТА
ИЗЛОЖБИ, ПРОМОЦИИ,

ПРЕДАВАЊА

Приредил Драzи Кабровск.и

15.01.2004 год.
ИЗЛОЖБА ЗА БРАЌАТА

МИЛАДИНОВЦИ
Изложба на книги комбинирана со тек­
стови и фотографии, посветена на
Миладиновци, под наслов "БРАЌАТА
МИЛАДИНОВЦИ - живот и дело " .
Изложбата ја сочинуваа педесет моно­
графски публикации, од фондот на
Библиотеката, за животот и делото на
овие двајца наши основоположници и
nредводници на македонската преродба
од XIX век. Изложбата предизвика
мошне голем интерес каЈ посетителите.

19.02.2004 год.
ПРЕДАВАЊЕ

"РАЃАЊЕТО НА ФРАНЦУСКАТА
ЕТИКА "

Во организација на Француската алијанса
и МУБ "Св. Климент Охридски " - Битола
на ден 19.02.2004 година со почеток во
18.00 часот во големата сала на
Библиотеката беше одржано предавање
на тема: "РАЃАЊЕТО НА ФРАН­
ЦУСКАТА ЕТИКА" .

Библиошекаша низ оддели и акшовносши
Предавач беше Г-дин Кирил

Темков професор по етика и естетика на
Филозовскиот факултет во Скопје.

Присутните гости ги поздравија: Г­
ѓа Калиопа Стилиновиќ Кривашиј а -
почесен конзул на Република Франција
во Македонија, Г-дин Жан-Франсоа, Сан
- Дизје - директор на Француската али­
јанса во Битола и директорот на
Библиотеката г- ѓа Јелена Петровска.
Предавањето беше проследено со голем
интерес од присутните гости кои имаа
прилика да уживаат во првиот дел од кик­
гата во која станува збор за раѓањето на
француската етика од Пјер Абелар до
Револуцијата со Русо и Волтер.

24.02.2004 год.
ПОСЕТА ОД АЛБАНСКАТА

ПАРАЛЕЛКА
На 24.02.2004 година, Матичната и

универзитетска библиотека "Св.
Климент Охридски" од Битола ја посети­
ја ученици од албанската паралелка од
VII одделение при Основното училиште
" Гоце Дел_чев" со својата наставничка.
Учениците ги прифати Драги Кабровски
задолжен за популаризација на книгата
во Библиотеката кој во својот разговор
со учениците накратко ги запозна со
дејноста и значењето на Библиотеката
како една од најстарите културни
установи во Битола. Посетата беше иско­
ристена за разгледување на: магацинот за
чување на книги, шалтерите каде се врши

18

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 51 2004

издавањето на книги и Детската
библиотека.

01.03.2004 год.
ИН МЕМОРИАМ - БОРИС

ТРАЈКОВСКИ 1956 - 2004

По повод трагичното загинување
на претседателот на Р. Македонија заед­
но со својата делегација на 26.02.2004 год­
ина близу до градот Мостар. Во холот од
Библиотеката беше поставена кратка
излож:ба од текстови и фотографии на
Претседателот со разни државници од
светот. Изложбата беше поставена од 1 -
10.03 .2004 год.

25.02.2004
ПРОМОЦИЈА НА

МЛАДИНСКИОТ ВЕСНИК
" JYrEндrEr"

Во просториите на МУБ,
Здружението за македонско-германско
пријателство и соработка го промовира
младинскиот весник " Ј угендгег", весник
на германски јазик со паралелен превод

на македонски.
На промоцијата беа присутни: визитинг

Библиошекаша низ оддели и ак�иовносши

'iu
� )1::-:.ј� професорот д-р Питер Рауф, амбасадорката г-ѓа Ирене Хинрихсен и Аташето за култутра Ларс Хонхајт на Германија во Македоија. Присутните во преполнетата сала ги поздрави дирек­торката на Библиотеката, г-ѓа Јелена Петровска. 25.02.2004 год.

ИЗЛОЖБА НА КНИГИ
на Венко Андоновски МУБ организира изложба на книги на писателот Венко Андоновски по повод литературната средба кој а се одржа на ден 09.03.2004 год. 19 БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 5} 2004 Изложбата Ја организира Библиотеката во чест на овој познат и реномиран писател, добитник на повеќе вредни награди и признанија меѓу кои спаѓа и интернационалната книжевна награда "БАЛКАНИКА - 2001 " за негов­ото прозно дело II ПАП ОКОТ НА СВЕ­ТОТ" . (Изложбата беше поставена од 25.02.2004 - 15.03.2004) 09.03.2004 год. ЛИТЕРАТУРНА СРЕДБА СО ВЕНКО АНДОНОВСКИ Матичната и универзитетска биб­лиотека II Св. Климент Охридски " и Телевизија "Орбис " од Битола на ден 09.03 .2004 година (вторник) со почеток во 18.00 часот беа организатори на Литературна средба со писателот Венко Андоновски - добитник на интерна­ционалната книжевна награда " БАЛКА­НИКА 2001 " за романот: " Папокот на светот " . Воведен збор имаше: проф. д-р Вера Стојчевска - Антиќ, а на крајот од средбата збор зеде и директорот на Издавачката куќа "Култура" Скопје, г­нот Глигор Стојковски. Средбата се одржа во големата сала за промоции на Библиотеката. 11.03 .2004 год. ПРЕТСТАВУВАЊЕ НА РОМАНОТ "ГРЕШНИЦИ - 2" МУБ "Св. Кл. Охридски" Битола и Издавачката дејност "Апекс" при Клубот

Библиошек:аша низ оддели и ак:шовносши

на писатели "Стале Попов" Битола на
ден 11.03.2004 со почеток во 18 часот беа
организатори на свеченото претставу­
вање на романот " Грешници-2" од Сања
Мучкајева Видановска.

Во преполнетата сала за промоции
во Библиотеката на почетокот присут­
ните гости ги поздрави директорката г-ѓа
Јелена Петровска, која истакна дека
Библиотеката му дава голема важност на
оваа промоција на романот од младата и
перспективна авторка бидејќи нејзиниот
прв роман " Грешници-1 " спаѓа во редот
на најчитаните книги во Библиотеката.
Потоа за романот зборуваа промоторите

м-р Аница Златевска и Илија
Мерковски. На крајот во својот завршен
збор авторот на романот изрази голема
благодарност кон Библиотеката и ИД
" Апекс" како организатори на оваа про­
моција и кон присутните гости. Сања
Мучкајева Видановска е родена
12.05.1967 година во Битола, своето
основно и средно образование го
завршува во родниот град за потоа да
дипломира на Шумарски факултет во
Скопје.

18.03.2004 год.
ПРЕДАВАЊЕ И ИЗЛОЖБА НА

ЛУАН СТАРОВА
По повод месецот на франкофони­

јата, Француската алијанса од Битола во
соработка со МУБ "Св.Климент
Охридски" од Битола на ден 18.03.2004
година (четврток) со почеток во 18.00
часот во големата сала за промоции на

20

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 51 2004

Библиотеката организираа предавањето
на академик Луан Старова на тема:
" Франкофонската литература" .
Академик Луан Старова, поранешен
амбасадор на Македонија во Париз, писа­
тел и професор по француската
книжевност, ни ја претстави франкофон­
ската литература низ делата на неговите
омилени писатели. Тоа беше прилика да
дознаеме повеќе за Леополд Седар
Сенгор, Еме Сезар и Гастон Мирон.

Исто така, Библиотеката припре­
ми Изложба на книги од самиот автор и
книги со француска поезија преведена на
македонски јазик Изложбата ја сочину­
ваа околу 80 монографски публикации и
истата беше претставена во периодот 18-
31.03 .2004 год.

18.03.2004 год.
ИЗЛОЖБА ЗА ЛЕОПОЛД СЕДАР

СЕНГОР

МУБ во соработка со Француската
алиј анса припреми Изложба на плакати
за Леополд Седар Сенгор. Плакатите
технички ги подготви Библиотеката со
тоа што ги кашира на картон за нивно
поубаво поставување на паноата.
Изложбата беше отворена во холот од
Библиотеката во периодот од 18-
29.03.2004 год.

Библио�иека�иа низ оддели и акшовнос�ии

25.03.2004 год.
ЈУБИЛЕЈНА ИЗЛОЖБА - 59 ГОДИНИ

МУБ " СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ"
На 25 март во 1945 година, со одлука на
тогашниот Градски народен одбор беше
формирана Библиотеката како Градска
библиотека - Битола со почетен книжен
фонд од 300 книги и еден библиотекар.
По тој повод во холот од Библиотеката
на ден 24.03.2004 г. беше поставена рет­
роспективна изложба од избор на тек­
стови објавени во печатените медиуми и
фотографии за Библиотеката.

25.03 .1860 год.
ИЗЛОЖБА ЗА ГРИГОР ПРЛИЧЕВ

Григор Прличев поетот, автоби­
ографот и преведувачот на овој ден ја
доби наградата Ловоров венец за поемата
"Сердарот" или на грчки "0
Арматалос". Во врска со овој настан
Библиотеката приреди Изложба на
книги за животот и делото на Григор
Прличев, ставајќи посебен акцент на пое­
мата "Сердарот " и " Автобиографијата".

21

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 51 2004

ГОЛЕМИОТ ПРИЈАТЕЛ НА БИБ­
ЛИОТЕКАТА

МАРЈАН МАЛБАШИЌ
- ДУХ ШТО НЕ ИСЧЕЗНУВА

Ненадејно на педесет и првата год­
ина од животот не напушти Марјан
Малбашиќ (1953-2004) - меѓу љубителите
на ликовната уметност - познат, ценет и
почитуван, како иконописец,
фрескописец, автор на скулпторски дела
работени во теракота, дрво и гипс,
резбар, изработувач на украсни пред­
мети. Кај Марјан господари класиката на
древните иконописи и фрескописи каде
приказите на ликови се во ликовно руво
блиско до ова столетие. Моќта на
неговите дела и претстави на ликовни и
верски интими е во нивната совршена
продуховеност и благородност. Аскетски
образи, испоснички и маченички ликови,
во чии лица и души длабоко се засолнати
мудроста, љубовта кон луѓето и
сочувството кон страданиЈ ата нивни.

Посебно беше мотивиран од свети
Климент Охридски како лик и дело, прет­
ставен во низа сликовни прикази:
портрети во анфас, фигурини во поголем
и помал формат, со истакнување на

Библиошекаша низ оддели и акшовносши

духовноста, грамотноста и мудроста на
македонскиот и сесловенскиот просвети­
тел и образовен мисионер ( впечатлива е
изложбената поставка во Ректоратот на
Битолскиот универзитет во декември
2001 година каде беа презентирани цик­
лус од педесетина експонати, а за
ликовните остварувања пофално се
искажа еминентниот археолог, култур­
олог Владо Маленко).

Последниве десетина години
имаше неколку значаЈНИ експозиции и
тоа: во изложбениот Салон на КИЦ­
Скопје, во охридскиот Дом на културата
"Григор Прличев", две изложби во
реномираната Уметничка галерија во
Битола, во Струга, Струмица и заеднички
изложби со ДЛУБ. Колективно излагал
во Белград. Многу од неговите ликовни
дела се наоѓаат во приватните уметнички
збирки.

Уште од раната младост, тој е
пасиониран колекционер на антиквитети
- има богата колекција на старо оружје и
нумизматички раритети. Во 1999 година е
снимен документарен филм - "Триптих "
во режија на Драгослав Савевски, по сце­
нарио на Татјана Стојчевска, промовиран
во Битолскиот музеј и премиерно

22

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 51 2004

прикажан на МТВ во истата година.
Во периодот од 2001 до 2003 година, заед­
но со неговиот син Стефан ( студент на
Факултетот за ликовна уметност -
Скопје) фрескоживописуваа во црквата
1 1 Св. Кирил и Методиј 11 , во Македонската
црковна општина Хинсдале во Чикаго.

Неколку години, на Широк Сокак, имаат
семејна приватна галерија II Антика 1 1
(икони, слики, сувенири, бижутерија -
инспирирани од патините и дамнините на
древното македонско уметничко наслед­
ство). Сопругата на Марјан - Жана е
творец на мозаични фрагменти и илус­
тративни антички теми. Приредил Ричард Иванишевиќ

Ин мемор и ам БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 5) 2004

БОРИС ТРАЈКОВСКИ
( 1956-2004) Деновиве болно одекна веста за несреќата и прераната смрт на Претседателот на Републиката Борис Трајковски, шестмината членови на неговиот кабинет и двајцата пилоти. По повод трагичната смрт на Претседателот Борис Трајковски која се случи на 26.02.2004 во утринските часови пред сле­тувањето на аеродромот во Мостар, сочувство му изрази целиот македонски народ преку масовното излегување на претседател на Р. Македонија. Киро Глигоров. "Сакајте ја Европа како што ја сакаше тој ", рече на прошталниот говор претседателот на Европската комисија, Романо Проди. " Загубив личен приЈа­тел " , рече Хавиер Солана. Амбасадорот на САД во Р. Македонија, Лоренс Батлер ќе рече: " Борис Трајковски имаше поли­тичка визија " . "Борис Трајковски беше голем пријател на САД " , ИЗЈ ави претсе­дателот Џорџ Буш. испраќањето на неговите посмртни останки во Алејата на великаните на гробиштата " Бутел" во Од изложбаша во холош на Библиошекаша Скопје. На погребот Бранко Црвенковски: Почивај во мир, rопем човеку присуствуваа претседатели и повеќе прет-ставници од Европа и све­тот. Посмртно слово прочитаа Романо Проди, претседател на Европската комисија, Никола Груевски, претседател на ВМРО ДПМНЕ и премиерот Бранко Црвенковски. По повод смртта на Претседателот, преку ·'-•;:\\ ,:- �3 »:;;зс,. :;r:110-.; ·, . :;, 11::<-6 11 Ql);i:;1:-.1<(H3 !Kt 6,1,i=i1m�. 11r;::1�•r:m<,,.,\\ !':<'> ·1;1, :.::11Ј, е,:::к,;,;;,1ее,") tJ:> 11:;t�l(:ч .. с11 11�-;.-:,1У:"ѕ:\\,,.� �:-:ал�-· ."lз� !;;; ц�(',��, t�:: 1<dц;>«;1 1�pt1·:-;;i�t:,t, :�:. (kf;f;1-.t.11<1. � ,i>,н,�1� ��ху\\•.:\\, .:e c::f"i,i, !'l::,a:,д, r.M,t:) 'l(i $l�.•1,.";, Х:':'< :"::> жt,�1;,1, , ,,,�н :::,;;:. (.:t<'!"1�»J'1:V'н1. » n,:,..-,;fФ ес �np::::-.'1-':•<�;::. ,-.,::��к­.. ;; ••� М�О<!И.<,w.� 1:. 1,,i� :.r;. ,1;.,:ic,a �i� �ч.х:�,1 ,:,;,·.:;б .. «,,,п, -�:::::,, ... :1� ::�t,�>,.;.o/.t :,;.,; 111::':� ::� \\'f:­.,,:1p,:i.�� ��\\ �E:;�6r:,P<l3:<Њ:,�l J;fSfl :.>Д 1tf;IO':,)�:�!i1 ,,3 1,t,:;;и<;1 >1.�r.c: : >! ,<J>;Ш�'tl ;�р�;Ш,'!с. ��f, ◊�iШ -��:,.1;1,1:1 .. "<-$1<-:1)-< ��!:.,'1-:�. ,i '':f�•t•:-1):,m�. ,,):, ;> �f>з« :,рбц"1':':', t!p('/4.::.,>ei:t «r,1·,,-,..,&1<;1 :11.11:l'lf;<к*, 1<.<1r;,,-:жЈ1;� 11!� � �;,-:,•.1� .:,.1 C�:t,*1,,lt и :ч::и:а:t.1",� ,, ::i;,.;,r,,=::i-м,1::, >< ,�а <,::•�.•��С>,У · '':": :1<mp;;r;1< ,-�!''"''i,:ш:;,1,;���,;, ·:Ј ,<Ц:.,ЈfС 1·� tJ-6e,•"J'U•:,a .:;;.Ф•,1 С.<• 1:1,:ш:::.о,:,,1;,:, 1,rи •о1<-:»·9�н,, ,-t,i, 1:(.1:�(\\--.)t\\"J ,:\\)..,;:,> -;,-, C:•:1�Kf.: •.:).'Ј ., ... �\\ ... , .... .;�-:,,!.,."� '-!�:,;1:,1:::11:.: :'>J:f;:)(;(IX$ �:::v.> ctu:<,rrs•a·,, �� цr;,,r�,.,..,; t:!.'Ц :=1,'ЈУ .. з. џ� zar; � -:,�, •·• С•:<::..:1> •�ЈИ�r:�·ж.11� �':'О t;�, ·•>1 •:-!) f;r.,y,1,, н;1r:1џr;сфз, \\,�;1:;1<;,i:-1 :')! "''t\\ј.\\Ж* <.V.'f: :Ц�1Нlа>С'4, 1<: ()!';и.,, �-::;::.:�::��::.:;:·=•; ; :� ::' l'C ,-.:: J1'ft.:.:•1•::-, r,� it-11:,:;e ;::,:НР,>'· >i:� ,:,,..:i;;rsJ�r.:, ;, о� ,: np,::,':1-!q.: • t;� <Х� ti'x�,1�� t<!•:Ufi:,: ;}<1 f:,)'�..::1 r,;i:X:1:,'f'°'\\>t-(!, �Xji'f,:��J (.:01$�!­r,.,н,. ц, V. :'>..r.'I'◊ ':":'� :n ,,.,,.,:,,.1:;». �-� tro�1·;-,;<N'O�-t•�r:S.'11, C;'f',::t: >X"1';'» t!(), jJ,::_r-s(:,.,';'!',)9:-X::. О:; 1,:р!.Ј{ј >1 f.�� к;;кв„ t„tr.c �<1,':'о,)'11&:;;.с.1 � r,1;�':t r:f11-':f'!'К:a 1н1 �:

,i'tџ \\;) rr;;,1.,.� r� ><� ct1 .�wnlffi'

r,,,м(< �.., ,:';«·< ;::<;- ''t¼;li,.:1�. !,":'f. •" "� мr.1:':'r. ,, �,;:-,.�r<\\ н:1 ':'":')иlt•
,:�. 1-1с>с 6.."'iJ 1:r:,iџ:t'.>11;, 1с, >:rJ,,::..iн... в�:-:м;,. :�:.:;;,; 1'1 С111��,.. дџ /l1:J'-

i\\.;,}.e ;:e-i>J-1':, •(М:;\\ Ј/,'Њ,)Ј;�и.-,;(:?, ':'>1 1<11П(1'!, 'rNl,i,111,J _t\\f• I..,,;, �м �.:.1<1�

rc о,,;;оlЕ'З ССЖ:�1":) �11}:1-5.1•'Ж\\ �м,-.о. ОЈ. !:•.'i<<:t.. ':'t.1r.t"lr.C1<-'! 't

Д:::x�;t:r.& .1t:<1.2'� !it1:IC.3 )и · f't••·••1'K"i ;:t;.,i}:�1 ',fJ1�9:>;>>�X':�

!;:1,1џ,а,.� ,\\,�(:с\\,�!,'у, '-"1<!;· ,":,!lЏ� .:,.,; С:>!Н: 11:!�

:'l(,;'::'.;1�;.н:>, t,(: ;:,Jt�>:l!,i.'!) fV.):Y
.::i�. M,i�,���w•:. :\\,� �џ•:;'!,1;;.;Ј,1,:-:•

:':\\"D;'>м1с,;; � б�:-:""'"'- ::;> -��-,.; :� :,:ѕ =t:Jti�:i:ri,t;, l'}r::�r :':t! :ѕ.�

,,��- " н�rс,ѕ,�·'-'·1 >8 1i;r,I)�(! (',ѕ>.• r:1;:1::.:,1-1 w:� "'.1 6,\\i!� �
•:1.1 t,,�:.v.i:-

м�:�:;�1 tif,�l>�f�ll Pl\\�C.�: )),:,, �;•:: ��.��
1

!1�::� \\)::�:�:; •
.i,,н,'.li•r. рр,:m�;т . 11;;,, -�,,..l<!'-"il !Jil• м»1'f I(j ;;".шiw '!"1:1�"- н� f-ewtJ

ДО,(�1. П-i.'!J.lc>;l;f:if-:'I 1:.V'I\\ - м;цw:� m<;i*Yil П;/R',Ml<f<;: 11�1 :(� 11ЈФ

1tlf1"1'' ДС>10СI<�. Cl.(':'P. -�. ;.;�,,:� (\\) 1,к11.1�11 1.:.м;;.-ѕr :;;н;(;;<, tltl

Mal(ei�I(:;'\\ и t:-.���,!W:', r-1:-.i, 1":Р,.11$1,'1,:
l�tlpC:tY.l":�<Ч 1>� �':'f(!/111•

;с11·:::111 ,,,�pyi-1 с;-,.,-,101, ;а лн:>�• ,0- c,,�,,:;ti�.::.tli. Т�,;-јз�t r�,,�.

Ј,:1<...:Ј, f" ,;,; r,;') \\1<1'1> ::',;>:,�''.' "'-'
IJ<o"- (},'} ,.;;Ц1;' ,!:\\'1I ,: (;f; ;.;;,:,�,,'

J:,;:

M;,��::<'1t:r1j� · r:.> �и:\\t: i;��;i,,:

нr.r, t.!:ѕ>:ц;.;:;•�.:\\ �=«1\\: .О::'!!:� ,е,

►•�i:,-�,,1r� ,';;f•:.1�:1

!"1�_,--t/m>» np<,r�:: :,�,,-��­
�·. !';<:. • ..:� ,...,,-т t"' ... :k�'<." .. ,'!:
Н ::;�•- ,., ·4'" -·� · ,'!'$�·-;•",' \\Ѕ,

\\'.,: 10(:с;, и��,:1 н;:ж„11< :у:� :v,)

к�ч: i<.;.1-< t:111ц ;�µ}'1"1< !.t\\ ••у:·,:·.н,-;•

е:«11 •- <&�.-> v;.._,з �- )'Ш'�.' ,...,_
. .... 0,1�.

.,.... !'!7-ге ='",�::•мf."-': """' r:..,1„ 1:н,;1 ..

(,� 1:�:,(�:�:��;::
«
1;;�,�

П;,Н1<1'f>'1Ј Р.,: /,.!И/;, ,·,�;��,. -i.:-

1>11>',Y медиумите и печатот се огласија многу европски и Романо Проди: Сакајте ја Европа како што ја сакаше тој светски имиња на политичари: "Загубивме чесен човек", рече бившиот 23 Посмршношо слово за Прешседашелош од ilремиерош Бранко Црвенковски

Б и блио шекаша в о ие ча ш ош БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 51 20 04

КУЛТУРА ... БИБЛИОТЕКАТА ВО ПЕЧАТОТ

24

'Ji;,1,- - ' ....., . Ф' ·�

�··
,t\\\\'3- \\�\\

�

\\,"!'."t·'\\01. 0 � '
._

(\\'1\\ ... ':\\
1

\\:
fi

,�'� � .. � tJ\\�\\

f\\.:i-1� .1t1.�\\\\,;(, \\��-. i\\'ll, ._ ',),' il \\\\; 'o\\'lr•l\\'i'

c,;i\\':l_rn,1Y1J.'l\\� .. ,-1'1� .. "
0
� .. •·11<V С<-' , 1 �\\'"'

. , �­""

Икшер вју

РАЗГОВОР

СО ВЕРА АНТИЌ

Кога сте родени и кога заминавте во
Скопје?

-Родена сум во 1939 година во Битола.
По Матурирањето во Битолската гимназија,
откако се омажив, една година живеев во
Охрид, а потоа целиот свој работен век го
поминав во Скопје со сопругот. Битола ми
остана секогаш во душата и срцето.

Вие сте родени во Битола, а живеете во
Скопје. Во колкава мера се чувствувате
битолчанка?

-И покрај тоа што толку години живеам
во Скопје , одговорот е јасен, прецизен и деци­
ден - " секогаш се чувствувам битолчанка. "
Најубавите спомени ми се од Битола. После
толку минати години и убави моменти
доживеани во Скопје и други градови, секогаш
се враќам во моето родно место кое неизмерна
го сакам, а особено мојата генерација која е
прекрасна и со која ден денес се состануваме, се
сакаме и соработуваме. Затоа, сега и отсекогаш
се чувствувам само битолчанка.

Од кога работите како професор?
-По дипломирањето на Филозофскиот

факултет во Скопје работев како новинар за
" Културни вести " во Дневникот на ТВ . Во 1968
година бев избрана за асистент на катедрата
каде што дипломирав Историја на книжевнос­
тите на СФРЈ, а сега е поделена на македонска
и јужнословенска книжевност. Во 1974 година
докторирав на тема од предметот за кој се
определив Средновековна македонска
книжевност. Докторирав на Тиквешкиот
ракопис или Зборник кој што денес се чува во
Народната библиотека во Софија. Наскоро бев
избрана за доцент и вонреден професор. Сега ја
вршам должноста на редовен професор на

25

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 51 2004

Филолошкиот факултет " Блаже Конески" во
Скопје.

Зошто се определивте баш за сред­
новековната книжевност?

-Не сум размислувала околу тоа и
покрај тоа што имав многу висок просек при

дипломирањето. Ја сакав новинарската дејност,
но кога ми беше понудено од катедрата да
бидам асистент, прифатив, бидејќи го сакав
предметот што го студирав. Не се колебав
многу. Тогаш имаше потреба од предмет сред­
новековна книжевност. Го прифатив тој пред­
мет и имав една среќна околност во животот да
не морам да ја променам таа струка, бидејќи
средновековната книжевност бара дополнител­
ни истражувања и учење на повеќе јазици што
мислам дека е многу потешко отколку учење
само на Современа македонска книжевност,
Хрватска книжевност и ел. Благодарение на
тоа што не зедов друг предмет се задлабочив во
широките и длабоките води на средновековна­
та книжевност и останав до денес.

Да ни кажете нешто околу Вашиот
опус. Дали би можеле да го поделите на перио­
ди?

-Средновековната книжевност кај нас
има специфичен белег. Трае од IX век кога се
појавува словенската книжевност и писменост,
па некаде до XIV век како класично се зема
периодизацијата на средновековната
книжевност. Кај нас, заради петвековното
турско владеење кога сите народни и
општествени културни тенденции биле на некој
начин сопирани се продолжува ТОЈ сред­
новековен период, благодарение на дејноста на
одредени лица во осамените наши манастирски
центри. Таму единствено можела да се негува
писменоста и книжевноста, затоа што немало
можност за развој на посебни школи, центри.
Затоа пак постоела таа средновековна традици­
ја на препишување на текстови од првиот пери­
од. Некаде има проширување, некаде се оди до

Ин шер вју

стагнирање, запоставување на содржината, но
во тие манастирски центри низ цела
Македонија, продолжува средновековната
традиција што не било случај во порано осло­
бодените земји или земјите под туѓо влијание.
Може да се каже дека дури во XIX век се
препишуваат некои текстови. Таквото влијание
е неоспорно видливо кај Јоаким Крчовски,
Кирил Пејчиновиќ и целата плејада на порани
просветители или преродбеници кои се јавиле
во Македонија.

Вашите мотиви во истражувачка работа
најчесто се христијански: библијата, светците и
апостолите, просветителите и ел. Дали тоа е
случајно или го налага средновековната
книжевност?

-Тоа се наложи како нужност од
проучувањето на средновековната книжевност.
За неа се вели дека е црковна книжевност во

мало. Што значи, канонските црковни дела се
основите на средновековната книжевност. Без
Библијата, псалтирот и канонот не може да се
замисли средновековна книжевност особено во
првиот период, а подоцна од XIV век натаму се
развиваат одредени книжевни родови кои што
земаат поголем замав со тенденција кон светов­
ната литература. Така кога ќе дојдеме до сред­
новековните раскази и романи, тие се наполно
одделени од каноните во црковната литерату­
ра. Светителите кои јас ги проучувам, притоа
правам компарации со словенски народи, со
балкански народи, се една неминовност во
моите истражувања во врска со средновековна­
та книжевност.

Во колкава .мера истражувањата вли­
јаеле врз јакнеењето на Вашата верба во Бога?

-Сакате да прашате дали сум верник. Ќе
Ви кажам отворено дека " сум " и тоа не под вли­
јание на предметот што го предавам -
Македонска црковна литература. Фамилијата,
поточно да кажам од мајка ми која уште од
мали нозе ме воспитуваше како христиЈански
верник, невообичаено дури и строго.

26

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 51 2004

Црковната историја ја знам преку мајка ми,
преку приказните што ми ги кажуваше, а потоа
преку црковните служби на кои редовно сум
присуствувала со неа и со татко ми, посебно во
црквата " Св. Димитрија " во Битола. Дури и во
комунистичкиот период во нашата куќа се
празнувале и славеле христијанските празници.
Евангелијата и Библиј ата биле постојано
присутни, така што не би можела да кажам дека
тоа влијание кај мене е од предметот. Кога се
појави предметот, јас бев веќе верзирана, се
разбира не толку нашироко. На почетокот не ја
изучувавме Библијата, изучувавме црковна
литература во пошироки размери. Кога
почувствував потреба од неа стапив во контакт
со МПЦ. Покојниот Архиепископ Михаил ми
беше еден од учителите во навлегувањето во
црковната литература. Постојано разменував и
добивав литература од него. Исто така, ми
помагаше и Владиката Кирил кој имаше поз­
навање од руската средновековна книжевност.
Од нив ги користев житијата на Ростовски.
Самата чувствував потреба да се поврзувам со
историЈ ата на македонската црковна литерату-

. .
ра и воопшто со христирнската религиЈа .

Можете ли да издвоите нешто посебно
од Вашето истражување, нешто кое посебно ве
преокупира?

-Во последните години посебно сум
насочена кон изучувањето на развојот на хрис­
тијанството во
М а к е д о н иј а .
Македонија е
поносна земр
во поглед на
континуитетот
и развоЈОТ на
х р и с а т и ј а н ­
ските патеки во
неа. Може да се
каже дека во
најново објаве­
ната моја книга
" Култот на
Богородица во
М а к е д о н иј а "
започнувам со
една македонс-
ка народна легенда коЈа говори дека
Богородица по смртта на својот син Исус
Христос, заедно со Јован Богослав престоју­
вала во Македонија, на Халкидики. Таму ја
изградила и првата христијанска црква. Луѓето
кои биле паганци, откако ј а слушнале нејзина­
та проповед, се покрстиле и станале христијани.
Тоа е една многу важна македонска легенда

Иншер вју

која што ја потврдува и Библијата. Со текот на
вековите таа се проширувала. Да завршам со
една ситуација која денес е многу значајна.
Постојат над педесет цркви кои се посветени на
Богородица регистрирани само на подрачјето
на Преспа. Кога почнав на картата да ги
одбележувам црквите со сини точки, целата се
претвори во сина боја затоа што беа премногу,
така што се откажав од правење на картата за
да го претставам култот на Св. Богородица во
Македнија. Тоа јасно говори дека христијан­
скиот православен живот е засведочен низ
вековите и тоа право на една вера нема право
никоЈ да ни го одземе.

Дали тоа значи дека македонскиот
народ е посебен народ во поглед на неговата
историја и културно богатство?

-Со традицијата што ја имаме сметам
дека и да не сме посебен народ, ние сме народ со
една длабока и вистинска традиција која и ден
денес е засведочена. Тоа е многу важно. Ако
сме имале прекини на државност, континуите­
тот на црквата не бил прекинат. Тоа го засве­
дочила преку примерите што ги давам во моите
книги.

Познато е дека Вие сте координатор за
научна соработка меѓу САД и Македонија.
Контактирате со македонците иселеници во
САД и Канада.

-Да точно е. Уште од 1989 година сум
координатор на научната славистичка соработ­
ка меѓу САД и Македонија . На овој план
редовно одржуваме македонско-американски
конференции, наизменично, еднаш во
Америка, еднаш во Македонија. Тие се многу
плодни. Учесниците се многу задоволни и одвај
ја чекаат наредната конференција. Има многу
интересни теми. Има и стари и млади американ­
ски слависти кои го изучуваат македонскиот
јазик. Создаден е еден континуитет на кој се
радувам, кој не може да биде прекинат, бидејќи
се наметнуваат разни теми. Постојано контак­
тирам со оние градови во кои се одржуваат уни­
верзитетските, славистички средби.
Контактирам со македонските православни
цркви, дури и ги вклучувам во дискусиите на
универзитетите во нивните градови. Во
црквите одржувам предавања со делегациите
што ги водам . . Имаме одржано повеќе пре­
давања во Торонто, Детроит и Њујорк.

Имате долги години на истражувачка
работа. Дали имате направено синтеза на
Вашиот живот во смисол на тоа колкав е
Вашиот придонес во македонското творештво
и Македонија воопшто?

-Имам околу триесет и три години на

27

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 51 2004

истражувачки период, што се однесува до моја­
та научно-истражувачка работа, кон која секо­
гаш сум се однесувала со афинитет и со љубов,

Д-р Вера Аншu1( ири иримањешо на
илакеша за исшакнаш научен рабошник

од Македонскошо научно дру�ишво - Бишола

така што не сум размислувала колкав е МОЈОТ
придонес во неа.

Дали има нешто што ви останало неза­
вршено во Вашето творештво, а сте сакале да
го завршите?

-Ова прашање е многу интересно,
зашто ми се наметнува во последните години
бидејќи многу работи остануваат недовршени.
Мислам дека со целото мое изучување и
истражување на средновековната книжевност
од утре би почнала нови теми, нови бескрајни
патишта и жалам што еден животен век не
значи ништо за да може човек да ги заврши
задачите што науката ги остава пред нас или
самите си ги поставуваме.

Вие покажувате голема скромност во
одговорите на последните две прашања.

-Сметам дека не е тоа скромност. Во
науката, полето на истражување е широко и
бескрајно . Теми за истражување има многу и
кога би можел човечкиот живот да се
продолжи би започнала уште од утре со нови
проекти, теми, бидејќи науката не завршува.
Дури и сега после толку години истражување и
научна работа, мислам, би знаела што треба да
работам, каде да почнам и каде би продолжила.

Раз'iоворош 20 водеше
Николче Вељановски

По в о д з а ср е д ба

ПОВОД ЗА СРЕДБА - НАГРАДАТА
"БАЛКАНИКА 2001"

ВЕНКО АНДОНОВСКИ

Венко Андоновски - раскажувач,
романсиер, драмски автор, поет, есеист,
критичар книжевен теоретичар. Роден е на
30 мај 1964 година. Завршил Филолошки
факултет во Скопје. Доктор по филолошки
науки. Професор на Филолошки факултет
" Блаже Конески" . Член на македонскиот
ПЕН центар. Член на ДПМ од 1990 година.
Автор е на книгите: 1 1Нежното срце на вар­
варот'' (поезија, 1986), "Квартот на
лиричарите " (раскази, 1989), 1 1 Фрески и
гротески" (раскази, 1993), "Текстовни проце­
си" (есеи, 1996), " Своната на Матош 1 1 (студи­
ја, 1996), " Структура на македонскиот реал­
истичен роман" (студија, 1997), "Три драми 1 1

- " Словенски ковчег 1 1 , 1 1 Бунт во домот за
старци " , "Адска машина 11 (1998),
"Дешифрирања" (2000), "Азбука за
непослушните " (2000) и 1 1 Папокот на све­
тот " . Добитник на наградите "Рациново
признание ", прва награда за роман на изда­
вачот Зумпрес - Скопје, награда за најдобар
драмски текст 1 1 на македонските театарски
игри "Војдан Чернодрински" - Прилеп.

Кажете ни нешто за Вашата работа
како професор?

-Предавам на Филолошкиот факултет
Блаже Конески во Скопје. Предавам предмет
кој се вика Нова хрватска книжевност.
Предавам уште еден предмет на постдиплом­
ски студии, Теорија на прозата и на
Факултетот за драмски уметности,
Семиотика на театарот и драмата и

28

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 5} 2004

озвучување во театарот. Тие предмети ги
предавам на начин на којшто мислам дека
треба да се предава литература, а тоа е да се
испровоцираат студентите максимално што
значи испитот кај мене е чиста формалност
на крајот од годината. Јас се трудам во текот
на годината за секоЈ студент да стекнам соз­
наниЈа, наЈпрво да го видам неговиот интерес
за предметот, а потоа да го видам неговиот
интерес да соработува и што е најважно
самиот да ги стекнува знаењата, а не да
стекнува знаење екс катедра. Држам и пре­
давања, се разбира. Постојат и студенти кои
не ги интересира некој поавангарден пристап
па тие предавања даваат резултати.

-Кажете ни нешто повеќе за Вашите
книжевни почетоци и понатамошниот
книжевен опус.

-Како писател стартував во литерату­
рата со една збирка поезија уште како сту­
дент и обично велат дека така се почнува се
додека човек не ги дефинира своите

афинитети, а кај мене тоа се покажа точно.
Јас сум целосно посветен на прозата, сега
засега, иако имам и пет драмски текстови кои
се изведувани на нашите сцени. Не сум имал
некој посебен успех, меѓутоа сепак се сметам
за прозаист, затоа што пред се, пишувам
раскази и романи. Од расказите ја имам кни­
гата Фрески и Гротески која ја напишав на
мои 27 години и за чудо добив награда,
Рациново признание. Чудо затоа што се
сметаше дека како многу млад автор нема да
успеам. Најверојатно за тоа помогна и фак­
тот што се занимавам и со критика при што
сум критикувал одредени луѓе кои за жал беа
во тоа жири. Треба отворено да се каже дека
некои од нив и не дозволуваат да се напреду­
ва преку овој терк во оваа мала Македонија.
Потоа драга награда ми беше наградата за

По в о д за ср ед ба

романот " Азбука на непослушните " зашто
никој не ја знаеше шифрата. Потоа дојдоа
раскази кои добија награди под шифра од
ЗУМ Прес, исто така и под шифра на Нова
Македонија. Така дојдов до она што е
најважно за мене, романот " Папокот на све­
тот " .

Зошто е најважно баш ова дело?
-Најважно е затоа што јас за прв пат

сфатив дека можам да пишувам роман.
Романот „Азбука за непослушните" кој
имаше деведесетина страници моногумина
приЈатели и литературни критичари сметаа
дека тоа е само проширен расказ и дека
вистинскиот предизвик Јас го до)кивеав со
" Папокот на светот " . Тоа дело е такво какво
што е. Но тоа не е некакво заокружување на . .
ОВОЈ циклус зашто МОЈ идеал за роман отсеко-
гаш бил Странецот од Албер Ками. Тоа
значи стотина страници, а заокружено дело.

Вашето дело по содржината наликува
на Алхемичарот во потрага по сопственото
јас. Ако според некои имиња во делото
навидум изгледа дека користите библиски
мотиви, повеќе ми изгледа дека Вашите дела
се со мотив од источната филозофија - адваи­
та филозофија, или филозофија на недво­
јност. Тоа зборува за потрагата по сопствено­
то јас или потрага по нашето потекло преку
вечното прашање: 1 1 Кој сум јас? 1 1

-Тука сте во право и централната тема
не случајно ја одбрав со еден од најинтимните
делови на женското тело. Прашањето е " Кој
сум јас? " , или " Дали сум јас, јас? " Тоа е
прашањето на идентитетот, или филозофија
на субјективитетот. Јас многу го сакам
Берѓаев како филозоф и во позадината на
ова дело стои неговата филозофија, која
кратко ќе ја сумирам во една или две
реченици. Ако човек не знае кој е и ако не се
најде себе си тешко дека ќе може да владее со
други, односно со толпата. Со овие реченици
е кажан генералниот конфликт во овој
роман. Најпрво човек треба да ги знае своите
моќи и способности со сета скромност и
смерност која ја нуди христијанската
провиниенција, за да би можел да помага, а не
за да може да владее со другите. Контролата
подразбира моќ, а помошта подразбира несе­
бично делење на знаењето.

Во која смисла моќ? Дали се мисли на
политичка моќ преку која се добива власт
над другите?

-Моќта е најчесто истакнување на 29 БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 51 2004 сопствените големини за сметка над другите. Тоа е една од најнепопуларните, но една од најчестите дефиниции за М?ќта. Моќта е иде­олошка категорија и не случајно таа бара покритие во идеолошки ггуттации кои не се само партиски, туку можат да бидат и кланови, тајни здруженија, може да бидат и легализирани здружениЈа кои можат да вршат терор врз другите луѓе. Да речеме дека постојат форми на здружување, наводно на авангардни уметници на Запад кои фактички тероризираат една класична струка во умет­носта така што секое групирање е сомнител­но од аспект на таа филозофија на Берѓаев, која вели дека се што има човекот се наоѓа во него самиот, а не во други кои што треба да ја создаваат сликата за нас. Ако ја гледаме контролата врз масите тогаш преминуваме на другата страна, но Вие сте во потрага по светлината. Во потрага по белата убава жена, мајка. -Да, точно. Мислам дека не постои друг начин човек да биде среќен, освен да се сврти кон себеси. Тоа носи низа на трауми во почетокот затоа што човек прво треба да се соочи со сопствените маани и ограничувања. Во моментот кога ќе ги сфати, Вие тука направивте алузија што е апсолутно точно, своите мани и недостатоци тогаш ќе дојдете до првиот степен-степенот на осознавање. Кога го читаме романот, според длабочината на Вашата мисла, односно според мудроста на главните јунаци во дело­то се добива впечаток дека тоа е книга 1 1 пишувана со крв 1 1 •

По в о д з а ср е д ба

-Да, ако крвта ја сфатиме како
метафора за највисока припадност на себе си.
Како највисока метафора на индивидуалитет.
Тоа е точно. Тоа е роман кој наводно се
случува во ИЏ век. Во првиот дел има доста
автобиографски елементи. Во него е и моето
школување.

Покрај Берѓаев, кој друг Ве инспири­
рал?

-Ме инспирираше книгата на изреки
на Милентие Хилендарецот. Тоа се изреки

собрани од многу светители кои што тој ги
собрал и ги објавил. Исто така, овде ја ставам
и мојата лична перцепција и мојот пат на
образование кој што е така направен, во кој
што учителот никогаш не ги открива таЈните
на своите ученици затоа што се плашел дека
ќе ги злоупотребат. Затоа, има многу
несреќни ученици и многу несреќни учители.

Тоа значи дека тие учители не биле на
многу високо ниво за да ги видат лошите
ученици!?

-Апсолутно. Вистинска филозофија е
да се произведе ученик кој ќе го надмине
учителот.

Во делото имате една главна личност
која е библиотекар. Гледано во контекст на
пајажината - постојат многу библиотеки,
многу библиотекари и многу книги. Но сепак,
дали може да се најде една единствена книга
која ќе ни ја открие тајната на животот без
симболика каква што е во Библијата.

-Тоа е вечниот сон на секој читател
дека во животот ќе наиде на една книга во
која ќе ги најде одговорите на сите прашања.
Изгледа таква книга не постои. Тоа не значи
дека ја исклучувам секоја можност, но затоа
тоа ме упатува на мислата дека секоја книга
дава по едно парче, една нитка од таа
пајажина, од таа вистина. Таа една книга која
постојано ја бараме, фактички, ние ја соз- 30 БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 51 2004 даваме. Јас многу често сакам да им кажам на моите студенти дека нема да прашам што сакал писателот да каже туку ќе прашам што ќе каже читателот за неа, затоа што читателот е тој кој што постојано ги надополнува и видоизменува книгите. За мене книгите се отворени партитури, посеб­но книгите од модернизмот. Кај вас духовното е истакнато како и во Алхемичарот и другите дела на Паоло Куелјо, Скот Пек и други, но разликата е во тоа што Вие го надополнувате социјалното живеење со духовното и осмислувањето на животот на поединецот во потрагата по себе­си. Сметам дека, според значењето, '' Папокот на светот" ги надминува овие дела. -Камо да е така. Но во секој случај, нема да бидам лажно скромен, ако речам дека мене ми е необично драго што при неколку потпишувања на моите книги во книжарницата, за жал до пред некое време само во Скопје, доаѓаа до мене читатели за да ми кажат каде сум згрешил. Тоа е работа која кажува до каде и колку навлегла оваа книга во нивните домови, како што може да навлезе, да речеме, еден фудбалски натпре­вар. Важно е дека за книгата се дискутира и воопшто не е важно дали тоа ќе го усвојам. Секој има право на своја критика, па дури и таа да не биде секогаш поволна за авторот. Денес, се покажува дека книгата не е воопшто така затворена и херметичка работа како што изгледа. Во текот на Вашиот живот се обиду­вате преку контрола на сопственото јас да стигнете до средиштето, па го опишувате преку жената, преку белата убава жена, а подоцна и преку Луција, во вториот дел. Зошто токму преку жената? -Затоа што синоним за писмо, барем според мое мислење, е жената. Таа е невиде-

По в о д з а ср е д ба

на архива на кодови, нејзиното суштество, е
една огромна библиотека која ниеден маж не
успеал да ја прочита. Има многу убави
примери од кои може да се види што е
жената, но навистина мислам дека доколку
овој денешен свет, навистина, малку повеќе
се потпираше на таа женска интуиција и на
тој како би рекол женски архив, бидејќи сите
атавизми се положени во жената, бидејќи таа
раѓа и се сеќава на сите породилни болки на
човештвото, мислам дека светот ќе изгле­
даше далеку подобар.

Тогаш ќе немаше такви мажи какви

што се денес со сила да се однесуваат кон

жената!?

-Да, тие ќе беа многу поинтелигентни
и многу брзо ќе стигнувале до она што е
сепак нивна задача, а тоа е да ја заштитат
жената. Интересно е како младите ген­
ерации, а тоа го знам од дискусиите на моите
студенти кои од време навреме сакаат да се
из1аснат на оваа тема, расправаат зошто
подоцна се склучуваат бракови меѓу младите.
Жените заклучуваат дека тоа е затоа што тие
губат од својата женственост, односно ги
заштитуваат, односно се помалку ги ценат.
Мажите имаат контра пример, дека жените
во денешните генерации се повеќе ги губат
своите атрибути, а тоа се атрибутцте на
послушност и покорност. Ако би ја при­
фатиле тезата дека жените се сепак тајно
писмо - тоа е фактички и во „Папокот на све­
тот", тогаш ние многу лесно би дошле до иде­
Јата дека жената е синоним за книгата и дека
таа е нешто што постојано се чита и посто­
Ј аНО на различен начин.

Го приземјивте делото, но Вие во

суштина користите длабока симболика, кои

само оние поупатените во духовното ја

знаат?

-Јас многу се имам занимавано со сим­
болика, па дури и едно кратко време пре­

давав во Загреб. Но сепак, како жената влезе

во овој круг? Кога Христос се раѓа, тој се

раѓа преку една жена, која е одбрана жена.

Таа ви е на некој начин медиум затоа што со

31

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 5} 2004
него се раѓа и Словото. Синоним за Христос
е Словото. Словото е родено од женска
матка преку духовна врска. Всушност,
излегува дека жената е родител на словото и
покраЈ тоа што е само преносник на една
повисока воља. Затоа жената не смееме да ја
сведеме на еден гинеколоµ.rки феномен.

Колку од гинеколошкото или сексуал­

ното има во делото?

-Во вториот дел, како контрапункт за

да се види како на жената се гледало порано
и како се гледа сега. Денес, на жената се
гледа како на некОЈ пристапен сексуален
објект, па уште и политизиран. Луција е со
плитки идеи при што таа магија околу
водителката на словото се изгуби. Наместо

жената да биде "света мастилница во која
мажот ја става својата перодршка " сега таа
се сведува на една целосно потрошувачка
логика.

Вие лично, до . која мера сте постиг­

нале да ја разберете таа жена?

-Во приватниот живот не го надмину­
вам просекот на обичниот Македонец. Се
трудам да верувам во она што сум го напишал
и дека тоа може така да биде.

Што работите во моментот, или

планирате да работите?

Новиот роман "Вештерки" - посветен
на темата на жената, односно големиот
нивни прогон и нивно спалување во Средниот
век, па се до Ренесансата. Тоа е најголемиот

геноцид на човештвото за кој многу малку се
говори. Мажите преку инквизицијата ги
осудуваа жените, обвинувајќи ги дека сексу­
ално општат со ѓаволот, а всушност станува
збор за една нереализирана еротска врска­
потполна врска на мажот со жената.

Посветувајќи ја и оваа книга на

жената дали тоа значи дека сакате да ја

привлечете таа светлина?

-Најверојатно е тоа, мојата идеја и на

секој човек, дека до колку човек стане свесен

за тоа до толку ќе биде посреќен.

По в о д з а ср е д ба

ВЛАДИМИР КОСТОВ: Како иријашел

во оваа ириiода, имам чесш да Ве срет­
нам и да стоиме еден сироши друi.

Откако io ирочишав Вашиот
ро.џан имам една забелешка:

Бидејќи овде се работи за едно
исклучително дело, за едно дело
совршено наиишано, би рекол
iенијално дело, си io иосшавив
ирашањешо: Дали откако ќе се
наиише едно вакво совршено дело
во· лишерашурна смисла, во умет­
ничка смисла, заслужува да оди со
еден додаток како zишо io имаше
во вшорошо издание, дали
заслужува една самокритика на
aвiiiopoiii .. . . Сиоред мене, на едно шакво

совршен.о дело не iiipeбa н.иши н.ешшо да
му се додаде н.uiiiu нешшо да му се
одземе ... "

32

БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 5) 2004

ВЕРА . АНТИЌ: "Последната
реченица од мо·ешо излаiањ е ја

оставив сиецијалн.о за на крајот . .

Во минашонеделнаша колумн.а . на

Венко Андон.овски, кришикјiвајќи

некои современи иојави, кажа дека

zu нема нашите месии и дека

можеби се шие и скриен.и во н.екои

кошеви, но н.а сцен.аша zu н.ема.

Чиiиајќи ја шаа . колумна,. јас бев

убеден.а дека еден. од шие месии шшо

шреба да се iiojaвu на сцен.аша, дури

му иророкувам еве, дека еден· од нив

ќе биде шок.му Венко Андонов ски ".

Разzоворош zo водеше

Николче Вељановски

Крајош на мудросша е слободаша,
к,рајош на образованиешо е каракшерош.
Крајош на кулшураша е совршенсшвошо,

крајош на знаењешо е љубовша.

Ако иосшои исиравносш во срцеиш,

ќе има убавина во карак�иерош.

Ако иосшои убавина во к,арак,шероиt,

ќе има хармонија дома.
Ак,о иосшои хармонија дома,

ќе има ред во народош.

Ак,о има ред во народош,
ќе има мир во свешо�и.

Посшои една религија - шоа е религијаша на љубовша

Посшои еден јазик - шоа е јазик,ош на срцешо

Посшои една раса - шоа е човечк,аша раса
Посшои еден зак,он - шоа е зак,онош на должносша

Посшои еден Бог - Тој е насек,аде ирисушен

Живо�иош е иесна - иејше ја.

Живошош е игра - иzрајше ја.
Живошош е иредизвик - иробајше 20.

Живошош е сон - осшвареше 20.

Живошош е љубов - иск,усеше ја.

Љубеше ги сише. Служеше ги сише.

Ceк,ozaiu служеше. Ник,огаш не иовредувајше.

Мисли на божесшвениош дијаманш - Саи Баба