8 СПЕЦИЈАЛЕН ДОДАТОК ПО
ПОВОД 100 ГОДИНИ ИЛИНДЕН
(t МЕЃУНАРОДНАТА СОРАБОТКА
НА БИБЛИОТЕКАТА
(t ГЛАВНАТА БИБЛИОТЕКА
ВО ВИЕНА
а ДОНАТОРСТВОТО И
РАКОПИСИТЕ
ВО МУБ "CR КЛИМЕНТ
ОХРИДСКИ"-БИТОЛА
(t ЦИП-ЗАПИС ВО МУБ
(t НА ЧИН И ПОСТАПКА ЗА
ЗАШТИТА НА КНИГАТА
(t БИБЛИОТЕЧНИОТ СИСТЕМ НА
УНИВЕРЗИТЕТОТ НА ТОРОНТО
(t НОВИНИ ВО ОДДЕЛОТ ЗА
ПОЗАЈМУВАЊЕ НА ВОЗРАени
(t РАЗГОВОР СО ЃОРЃИ ДИМОВСКИ
-ЦОЛЕВ
(t ИКОНОСТАСОТ НА ЦРКВАТА
"CR ПЕТКА" ВО СИДНЕЈ
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД
СПИСАНИЕ НА МУБ CR КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ
Издавач
Матична и универзитетска библиотека
"Св. Климент Охридски" Битола
ул. Ленинова 39
Главен и одговорен уредник: в.д. директор Јелена Петровска
Издавачки совет:
-претседател
Редакција:
д-р Николче Вељановски, библиотекар советник
Јоланда Бошевска, виш библиотекар
Ричард Иванишевиќ, виш библиотекар и критичар
Гордана Марковска
д-р Николче Вељановски, одговорен уредник
Ричард Иванишевиќ
Илче Стојановски
Лектура и коректура: д-р Николче Вељановски
Јоланда Бошевска
Фотографии: Трајан Чагорски
Дизајн на корица: Гордана Пешевска
Компјутерска обработка и печат: Херакли Комерц
Тираж: 300 примероци
исен -1409_9497
Според мислење на Министерството за култура на РМ
се плаќа повластена даночна стапка
содржина БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 3, 2003 СОДРЖ ИНА ПРОМОЦИЈА НА СПИСАНИЕТО "БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД"
БИБЛИОТЕКАТА - ОД ИДЕЈА ДО РЕАЛИЗАЦИЈА
1
2
3 БИБЛИОТЕКАТА ВО МЕЃУНАРОДНАТА СОРАБОТКА. .................................................. 3 ВИ ЈА ПРЕТСТАВУВАМЕ ГЛАВНАТА БИБЛИОТЕКА (НAUPTBUCНEREI) ВО ВИЕНА- Јеле1-tа Пешровска.............................................................. 3 ИЗРАБОТКА НА ЦИП- ЗАПИСОТ ВО МУБ "СВ. КЛИ МЕНТ ОХРИДСКИ" БИТОЛА- Малiожа�иа Мачковска ....................................................................... 6 НА ЧИН И ПОСТАПКА ЗА ЗАШТИТА НА КНИЖНИОТ ФОНД НА БИБЛИОТЕКАТА - Леl-lче А1-tдоl-lовска .......................................................................................... 7 ДОНАТОРСТВОТО И РАКОПИСИ ТЕ ВО МУБ "СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ" БИТОЛА - Цвеша!-/.lш Дамјаl-lовска ....................................................................... 8 БИБЛИОТЕЧНИОТ СИСТЕМ НА УНИВЕРЗИТЕТОТ НА ТОРОНТО - Николче Вељаl-lовски ............................................................................................ 12 HOBO ... COBISS/ ПОЗАЈМУВАЊЕ ВО ОДДЕЛОТ ЗА ИЗДАВАЊЕ НА ВОЗРАСНИ - Гордаl-lа Марковска ........................................................................................... 15
БИБЛИОТЕКАТА НИЗ ОДДЕЛИ И АКТИВНОСТИ ............................................................. 16
БИБЛИОТЕКАРИТЕ ВИ ПРЕП ОРА ЧУВААТ. ......................................................................... 16 КОГА СОНЦЕТО БЕШЕ БОГ-Приредила Гордаl-lа Марковска ........................................... 16 ГРЕШНИЦИ - Приредила Горда!-lа Марковска ............................................................................. 17 КОН ЗБИРКАТА РАСКАЗИ НА АЛЕКСАНДАР ПРОКОПИЕВ " ЧОВЕКОТ СО ЧЕТИРИ ЧАСОВНИЦИ" - Ричард Иванишевиќ. ........................................ 18 ОСВРТ КОН ДЕЛОТО "ЧОВЕК И ДЕТЕ" ОД ТОНИ ПАРСОНС - Приредuл Илче Ciuojal-loвcкu ................................................................... . . . . 19 НЕБЕСКА ТИМЈАНОВНА - Приредил Илче Сшојаl-lовски .................................................... 20
ПОПУЛАРИЗАЦИЈА НА КНИГАТА ИЗЛОЖБИ, ПРОМОЦИИ, ПРЕДАВАЊА - Драiи Кабровски ................................................ 21 IN МEMORIAM -..................................................................................................................................... 23 In Меmогiаш: ПОЕТСКИ ТЕ ТАЈНОПИСИ НА А НТЕ ПОПОВСКИ .................................... 24
КУЈПУР А ... БИБЛИОТЕКАТА ВО ПЕЧАТОТ. ........................................................................ 25 -� РАЗГОВОР СО ЃОРЃИ ДИМОВСКИ - ЦОЛЕВ
- Приредил Николче Вељаl-lовски ......................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
ОД ЖИВОТОТ НА БИБЛИОТЕКАРИТЕ ИКОНОСТАСОТ НА ЦРКВАТА "СВЕТА ПЕТКА" ВО СИДНЕЈ, АВСТРАЛИЈА - Приредил Николче Веља!-lовски ..................................................... 29 В О СТИ ЛОТ НА „ СФУМАТО - PuLtapд Ива!-lLаиевиќ .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
ЗАНИМЛИВОСТИ ОД СВЕТОТ НА КНИГАТА ...................................................................... 32
СПЕЦИЈАЛЕН ДОДАТОК ПО ПОВОД 100-ГОДИНИ ИЛИНДЕН-(Во средината на списанието)
1
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003
ПРОМОЦИЈА НА СПИСАНИЕТО
"БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД".
За првпат од своето постоење, во издание на МУБ "Св.
Климент Охридски"- Битола, во печат на 1 1 Херакли Комерц 11 , и во
целост спонзориран од Министерството за култура, излегува
тримесечникот "Библиотечен тренд 11 • За списанието, во име на
редакцијата, зборуваше претседателот на Издавачкиот совет и
одговорен уредник д-р Николче Велјановски. Тој истакна дека
/издавањето на едно вакво стручно и воедно популарно гласило има
за цел да ја информира јавноста за работата на библиотекарите во
Библиотеката и другите библиотеки во светот и нивната стручна и
.културно-просветна мисла во контакт со корисниците, кои пак од
друга страна ќе бидат информирани како најлесно и најбрзо да дој
дат до библиотечните материјали'. Д-р Вељановски, при излагање
то, прво ги објасни сите рубрики во списанието, а потоа им се
заблагодари на сите оние кои учествуваа во неговата подготовка и
на сите оние кои со своите текстови допринесоа да излезат првите
два броја на списанието.
2
,,
Билиошекаша -од идеја до реализација
БИБЛИОТЕКАТА ВО
МЕЃУНАРОДНАТА СОРАБОТКА
Јелена Пешровска
в.д. директор
Како значаен дел од работа
та на Библиотеката и нејзиното
вклучување во современите текови
на библиотечното работење е
меѓународната соработка. Во овој
период Библиотеката оствари
мошне важни контакти со уни
верзитетските библиотеки на
југозападна Европа: Марибор,
Нови Сад, Белград, Сараево, Тузла
и други. Во рамките на мани-
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 3) 2003
"Св. Климент Охридски" Скопје, г-дин
Борко Зафировски и Народната биб
лиотека на Србија во Белград, г-дин
Сретен Угричиќ.
Откако двајцата потпишаа мемо
рандум за соработка, ја посетија
Библиотеката со цел и наше вклучување
во истата како членки во програмата
COBISS. На средбата се разговараше за
формите на соработка на Библиотеката
со овие две универзитетски установи.
фестацијата "Денови на хрватска- .
"
Срешен Угричиќ (лево), Јелена Пешровска и
та култура во МакедониЈа , Борко Зафировски (десно)
Библиотеката оствари средба со прет-
ставниците од Градската библиотека
"Марко Марулиќ" - Сплит.
Исто така, на почетокот од
септември, на покана од домаќинот, со
еден свој претставник, Библиотеката
учествуваше на Билансната конференци
ја на австриските библиотеки во Виена.
На конференцијата беше презентирано и
списанието на нашата библиотека
"Библиотечен тренд".
При крајот на септември,
Библиотеката преку своЈ претставник
оствари еднонеделна посета
Универзитетската библиотека
Торонто при што создадовме поле за
понатамошна библиотечна соработка.
на
на
На крајот на август, остварена е
работна средба со директорите на
Народната и универзитетска библиотека 3 027.54(436.14) ВИ ЈА ПРЕТСТАВУВАМЕ ГЛАВНА ТА БИБЛИОТЕКА HAUPTBUECНEREI ВО ВИЕНА Приредила: Јелена Пешровска Библиотеките во Виена се високо рангирани институции во опшеството на Австрија како место на кое се обезбедуваат информации, образование,култура како и се вршат разновидни слободни активности. Тие се и важни места на средби и комуникации меѓу луѓето. Виенските библиотеки се различни видови на библиотеки со различна големина во скоро сите виенски квартови, болнички биб-
Билиошекаша- -од идеја до реализација
лиотеки, библиотеките за учениците од
стопанството и автобус- библиот·еки. Тие . .
му стоЈат на располагање на секоЈ
граѓанин на Австрија па дури и на оние
што немаат таков статус им е дозволено
да користат медии во просториите на
самата библиотека. Државата му дава
огромно значење на ширењето и попу
ларизирање на библиотеките и книгата
воопшто.
Една од ако не најголемите тогаш
со сигурност најмодерна и најнова биб
лиотека е главната библиотека во Виена
или популарно познатата Хауптбухерај
(Hauptbucherei) библиотеката. Самиот
збор бухерај (buecherei) доаѓа од
архаичниот назив за мала библиотека
што граѓаните на Виена со посебни сим
патии го изговараат. Изградена на
најпрометното место во Виена над
метрото отворена на 8-ми април 2003
година. Библиотекарите од ова библиоте
ка во шега велат дека се тие единствена
библиотека што во својот магацин имаат
метро (што е своевиден куриозитет со
обзир дека библиотеките обично се гра
дат на мирни места) со што се поврзани
Главнаша библиошека во Виена
4
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 3) 200_3
со секое делче на градот и букв_ално секој
читател од својот дом доаѓа·- право во
лифтот на библиотеката.
Во нејзината изградба учествувала
екипа на архитекти и стручни консултан
ти, а обезбедени биле 28 милиони евра
колку што чинеше нејзината изградба.
Компјутерската опрема коштала 6 мил
иони евра. Библиотеката располага со 50
клонови низ градот и можноста за
порачка на библиотечниот материјал
преку Интернет. Современиот ентериј�р
и максималната приспособеност на
корисниците ја ставаат оваа библиотека
во редот на н�функционалните биб
лиотечни простори. Пет информациски
пунктови, 4 апарати за самозапишување и
самоизнајмување на книга, 78 работни
компјутерски места, 250 работни места за
читање, пребарување, слушање, 40 аудио
и видео места и 40-тина компјутери за
пребарување на ОПАК ја праваат оваа
библиотека една од најмодерните биб-
лиотеки во Европа и пошироко. ·'
Во библиотеката функционираат 6 одд
ели. Библиотечните единици се класифи
цирани по области почнувајќи од литер
атура, преку уметност и култура, спорт,
психологија, педагогија езотерика, поли
тика, религија, техника, информатика и
подеталн9 класифицирани во секој оддел.
Посебно внимание привлекува одделот за
музика каде што корисниците
преслушаваат некои од бројните CD-a
или уживаат во DVD-приказите.
При едно зајмување корисникот може да
изнајми до 25 библиотечни материјали
кој ласерски се задолжуваат.
Потребно е да чека околу 1 час.
Библиотечен материјал може да се
задржи до 4 недели додека аудио-визуел
ните материјали до 2 недели. Лексикони и
речници не се издаваат надвор од биб
лиотеката. Тука се 6 најсовремени копир
апарати за потребите на корисниците.
Издавањето се обавува на еден ат од
порачката. Рокот на изнајмениот �штери
јал може да се продолжи два пати и тоа
Билиошекаша -од идеја до реализација
може да се направи лично, телефонски и
преку Интернет. Годишна членска карта
чини 18 евра, а членарината за студенти
до 27 год. и за лица со мали примања пот
помогнати од државата е само 3 евра.
Одделош за .млади
Д н е в н а
карта за
еднократно позајмување без можност за
продолжување е 2 евра. Деца и млади до
18 години се ослободени од плаќање но не
и од таксите КОЈ важат за сите и изнесу
ваат 1 евро за CD-POM, видео и DVD, а до
0,70 евра за другите библиотечни едини
ци.
На располагање е и големата кон-
5
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003
ференциска сала со подвижни ѕидови за
потребите на конференции или пак пома-'
ли презентации. Тука е и ресторанот кој
се наоѓа на покривот на
библиотеката со тераса
од 2000 м2 кој а кога
времето дозволува е така
направена да служи и
како место каде што исто
така може да се учи.
Истата функција ја имаат
и велелепните скали КОЈИ
се спуштат од покривот и
кои со СВОЈ ата
приспособеност, ширина
и атрактивност им овоз
можуваат на корисниците
да уживаат во прекрасна
та глетка на Виена, а во
исто време да уживаат и во читањето.
И на крајот од овој кус приказ на
Виенската Хуптбухер�
библиотека н�големиот
впечаток го оставаат биб
лиотекарите со нивната
стручност, извонредна
срдечност и подготвеност
да ви дадат информација
каква што посакувате.
Нивното време за работа
со странки е од 11 до 19
часот, а до 11 часот 100 -
ина библиотекари го сре
дуваат библиотечниот
материЈал.
Билиошекаша -од идеја до реализација 025 .321 +025 .45
ИЗРАБОТКА НА СIР-ЗАПИСОТ
ВО МУБ 11 СВ. КЛИМЕНТ
ОХРИДСКИ" ВО БИТОЛА Малzожаша Мачковска Во Матичната и универзитетска библиотека II Св. Климент Охридски II во Битола во одделот Обработка на монографски публикации - каталогизациј а се изготвува библиографски-каталошки опис на книги издадени на македонски и други словенски јазици. Библиографско -каталошкиот опис се врши според стандардот ISBD(M) - Меѓународен стандарден библиографски опис за монографски публикации. Се обработуваат новонабавени, подарени и книги добиени како задолжителен примерок. Записите на книгите се вршат во словенечката програмата COBISS (кооперативен он-лине библиографски информативен систем и сервиси), која засега е прифатена од неколку библиотеки во Македонија. Библиотеките поврзани во програмата COBISS (НУБ "Св. Климент Охридски 11 -Скопје, МАНУ - Скопје, МУБ "Св. Климент Охридски" - Битола, Природноматематички факултет - Скопје и др.) го сочинуваат единствениот Библиотечно информативен систем во Републиката со меѓусебна комуникациска врска преку заедничката база на податоци во НУБ, која пак овозможува слободен пристап до библиографските податоци и нивно преземање од страна на установите 6 БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003 вклучени во ОВОЈ систем. Во Одделот освен обработка на библиотечниот фонд се изработуваат СIРзаписи на новоиздадени книги од страна на издавачи од Битола и регионот. Веќе дваесет години успешно соработуваме со авторите и издавачите од Југозападниот регион на Македонија. СIР-записите на монографски публикации се изработуваат според меѓународниот стандард ISBD(M), и со запишување на меѓународен стандарден број на книгата (ISBN). Повеќе години работиме во програмата COBISS со постојана и И одлична меѓубиблиотечна соработка со НУБ и Рефералниот центар во Скопје. Годишно изработуваме над 150 CIP- записи на монографски публикации што се издаваат во Југозападниот регион на Македонија, вклучувајќи ги СIРзаписите и на изданиЈата на научните работници на Универзитетот II Св. Климент Охридски" Битола. Сите издавачи од Битола и регионот ни ги доставуваат своите изданија со што го збогатуваме нашиот книжен фонд, а посебно роднокрајната збирка. Треба да се нагласи дека оваа долгогодишна соработка со издавачите придонесе сите публикации да бидат отпечатени со задолжителен СIР-запис. Со тоа придонесуваме сите публикации да бидат издадени со стручно изработени СIРзаписи , што е во заеднички интерес и на издавачите и на библиотечното работење во југозападниот регион на Македонија. .cr� -:: §:iil;'rмsirв;,,�иja, во IIY�1,1�a.i;.J.Jja Каnrчиа II уииѕерзЈ11:Т<!!ТС1Са СЅИбпи9тев:а •са. к.nин.е:кт Охридс.хи�, !Јитоnа . 371 .. 124-:'05 Храстов,1'. КАРАUОСКИ, &lад]ПП[р сто го.1111в11 од. загвнува&ето па иахедоисх.иот учител· и реѕолуц:,tоuе,р тапе Христов : 1903-2003 Dладикир Караuоски, :Јорда.и Караџоски. - Прmrеп : Друwтво за наука Й ,У11етвост, 2003. - 55 стр. : IIJfYCTP• ; 21 ен Фусвоти кои техстот, - Gеле111:а, за авторите: с:тр. 49~53. - GибnиограФ•ија: стр. 41-42. - Регистар ISBN 9989-767-19-Х 1. КараuосЈ:и, Јордан а) Христоѕ, Тале (1880-1903) CODISS.ИК-ID 17009985
Библиошекаша0од идеја до реализација
НАЧИН И ПОСТАПКА
ЗА ЗАШТИТА НА ПОЗАЈМЕ
НИОТ КНИЖЕН ФОНД ОД БИБ
ЛИОТЕКАТА
Ленче Андоновска
Библиотеките денес се институции
кои помагаат во остварувањето на долго
рочна стратегиЈа во поглед на унапреду
вањето на културата, описменувањето,
образованието и информирањето во едно
општество. Со оглед на секојдневните
збиднувања во општеството, промените
кои постојано се случуваат, нашата
установа одигра значаЈна улога во поглед
на целокупниот живот во културата и
зачувувањето на непроценливото богат
ство кое го поседуваме.
МУБ II Св.Климент Охридски 11
Битола, е установа која моментално
располага со најсовремени информа
тивни средства преку кои на корисниците
им дава најразлични писмени и усни
информации за библиотечниот фонд со
пребарување по терминал, ОРАС,
Интернет, односно можат да пребаруваат
и во други библиотеки кои се членки на
системот COBISS во Р. Македонија,
При зачленувањето на корисниците им
се објаснува дека основно е позајмениот
библиотечен материјал да се враќа
навреме за да може тој да циркулира кај
што поголем број на корисници. Во
случаЈ пак кога книгите се задоцнети од
страна на читателите, веднаш реагираат
библиотечните работниците од издавање
со испраќање на покани (3) и јавување по
телефон. Но, сепак, и покрај опомените,
7
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003
некои од читателите не ги враќаат книг
ите.
Кога покрај нашите залагања со
претходно преземените постапки, доаѓа
до ситуација да одреден број на читатели
не ги вратат книгите. Имајќи го во пред
вид фактот дека ние постоиме за да ги
услужиме читателите,. да им помогниме
побрзо и полесно да дојдат до посакуван
иот библиотечен материјал, ја примену
ваме с;ледната постапка кор се покажа
доста ефикасна:
- Со доаѓањето на карто�ите на
читателите во одделот општи служби кај
секретарот - по разгледувањето на ствар
ната состојба (бројот на испратени
покани, обавени телефонски разговори),
на читателите им испраќаме известување
како последна опомена пред суд за
враќање на задоцнетите книги.
Со задоволство сакам да напоме
нам дека во изминатите години со при
менувањето на претходните мерки во
голем број книгите успеваме да си ги
прибериме, со што успеваме во многу
голем дел да го зачуваме книжниот фонд.
За еден мал дел од несовесните
читатели, кога се работи за некои книги
кои ни · се постари или од поголемо
значење, покраЈ сите напори сме при
морани да поднесеме тужба до
Основниот суд во Битола. Досега сите
тужбени барања ни се усвоени, книгите
вратени или надоместени.
Библиошекаша-од идеја до реализација
Оваа постапка ќе се реализира до
инсталирањето и отпочувањето со рабо
та на уште еден сегмент од софтверскиот
пакет од COBISS т.е
СОВIЅЅ/Позајмување. Со отпочнувањето
на рабоrа на претходно наведениот сег
мент, постапката за заштита на позајме-
Број им !tctp,'nH()'f __ ...,...,�····
Ол. Мат11<m:1та и упtmсrзитс.тска библ1-1отскn �св.К::�ш1е�п
Охр·и,1\\С'Ј(И'" • F,и·1·ол,1. но ................ l'ОД. L"fC ·tc11c Н!! "l(l)ЈIИС."ГСЊС l(ШiГfl • 11 со
(:.'Јс:-д1шt•т нnслоа - и и тоа:
11 11(1 1-1.:н;:ол.кугс- опомени .книr»та . Jt'Тt' не 1."1'<: nJ Rрат1.Јлс.
.Зарнди TO<I Bi:: a1.ACCI)'.IШMC 110 рок (IД ТЈ'НI ДCII;) но Ц(Јб.ИWЈЊСТО 1-Ш
ов.а H'JI\\CCТlfC к11иrата - и-r-с., 11,а rn 'АратЈ�тс или зn бил,1 која 11ромснn .11,1
11аста11а.:1а ла не нзrн::ститс mt•r.кo но Библнслската итt па се јавете_ ,н,
СЈrсшншт 'l'C.Ueфoнctat број 220-20&, 8(1 снротшrn,) �е по::rнесемс тужб�1 11r�л
Ос:ноn1шот суд RO Битола.
С Е К Р Б Т Л Р
/Л. Ан.дt1Нt1ВСХi1 /
ниот библиотечен материјал ќе Ја усо
гласиме според правилата и стандардите
на СОВIЅЅ/Позајмување.
До
Осноnск сул no Бито.1.1
Ту)l...,�тсл: МУБ�Св.Кл11мснт Охри;ц�.:.кп"
Б·нтоЈ1а
Ty·.t;:c1t: _______ _
ул. -· --- - - -
Gp._ ........ .................... --
Т У Ж Б i\\
, ПрсЈIМСТ: НI\\ДОМССТ на 11fГСТU
В�д110(:t: ___ _
Т�-жс.�n1от ··-·--------· ... .......................... кахо член н.а
МУБ„Св.Клн.м.сн·r Охр}tцск.н� - Би·rо..'нt, со •tленск.а кur,-11 бр._ ······-····
на Дt:Jt _____ 11озnјмнл нn корИ(Ј't.Њс 6н()Ј11ш·rс. 11е11 м.�·1·сријад •
1ШIIГ3 • 11 Н ТOt'I:
---------------· ····· ···············-
С() о6nрска 1к1ата • ,п-с сnнi:.сн.;, ла � 1.:op11t:111 и ла nf 'Araт1t во 011релсдсн.нат
рок _о;, 1Н llCK<I. ОД-Н(){:.Н(I н:а Дt:Н: ---- . . ..•. , '}З.f)llJtll Н11'0 tlO
Cllf't.Yl'llHHO °J:t секој И.'JMIIJl3T ;\\CII 11а :!31\\0ltllYB3ЊC ДОЛЖt:Н С Д.ii j..t. ,mа.11и
yтnp.'1C\\13Ti1 3aJt(H{Hml;J,
. ДОКАЗ: Kt1p'IY)11 на -читате.rtот
Mciy1·<m 'l')'ЖC1ш<rr 11 нс1);:р.1ј ксt,..<m.кутt шн:.мсни 11uх;1н11 не се ја»и.1 вn
Библ.нп,rекnта ниtу Гt) i!.ратил ттозајмсн)UУr биб..,нотсчсн ш1тсрнја...1 - к.11н1т.та -
IМ'С lr н� ј,1 R:IMIIJHJЛ �l,;IЦ(;I.UHIНilTil. �) urro IJ,1 :Бнб.,1}t0Т(>;К:"ЈТ3 М 11р11ч�н11t.'1
:1кн•ш·rt!1Нс1 м;tтс.р11ј(1.1"Јн.-1 нrп:.1,1.
Порад:н тоа нрс;џ1.агаме Суi\\от да 'Ј:Ј.Кзже rлRѕнз р:н.:нрсНЈа. 1'-11 w-� дс
нр�л, ... 1.ож.ен�пс-. лок.аз1r и т1отоа л.шrссс
11 1' !:: С У Д Л
Тужен.t1()Т _ _ _______ t;t; :1;1,10,'IЖ.yJta »о р(,1,; 1>JI
15 дснr� on 11рис�шт на 11rссулата 1 а му ја Rrn·пt t1a тужителот 11џ·ј1;1јмс,н;п{1
кн11r11 . 11. ЈН rшатв: �i<tJIOIU<IIJ(11пt ,:�н . . ден. ШЈ жиро '-�метка •
- ---- Jt;"Jlt ја IН\\.,'\\('IМССТН npC,f\\lf('IC'ТU 113 KllliПIT .. �1-fT� ()Д -- ,1ев:
1r _ј.1 11:tflTИ 1[llR�ftCH:1·ra. �1,;IIIШ,(Шlll;l 1r.::tK(1 И: да. Гlt tl:l)"(OMCCТИ С)'ПС"-ИТС Тf)()lll(tllИ H.t
'f1'ЖИTl!...'IOT.
Т У Ж И Т Е Л
MYБ•r.�.Km,t.tc14т- О1.:r11Ј\\с-.к11• • Uнто.11:1
Ј.;1.Д 11 р t:: К Т о р 8 БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003 821 .163.3-822(044) ДОНАТОРСТВОТО И РАКОПИСИТЕ ВО МУБ "КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ" БИТОЛА Цвешанка Да.мјановска Една од најзначајните и најодговорните дејности на секоја библиотека е набавката на библиотечниот материјал. Приливот на библиотечниот материјал може да се обезбеди преку: задолжителен примерок, со купување публикации, со размена на публикации и преку подароци легати, односно збирки на подароци( од поединци и институции) како и завештаниЈ а. Уште од самиот почеток во 1945 година кога била формирана Матичната и универзитетска библиотека, основа на нејзиниот книжен фонд се скромните 300 примероци кои, всушност, го претставувале подарените книги (голем дел на бугарски јазик) од поединци и институции. Во нејзиниот 50-годишен развој во комлетирањето на фондот на библиотеката учествувале одреден број на поединци чиј број не е задоволителен. Има појава . на подарувања на книги од одредени поединци од градот и на други институции од други градови во Македонија. Во повредните подароци што Библиотеката ги добила спаѓаат и ракописте на Филип Каваев со специј ална посвета на секој ракопис: На Матичната библиотека " Климент Охридски " во Битола за чување во катчето " Што дале битолчани " . Ракописите се подарени на 1 ноември 1966 година. Тоа се: Ракопис на насловна страна " Македонски народни гатанки" (собрал и приредил Филип Каваев). Народните гатанки биле собирани во текот на неговата долгогодишна учителска работа, а во предговорот стои 1952 година. Средени се азбучно и пишувани
.;
Библиошекаша-од идеја до реализа�(ија
се рачно, а на број ги има 543.
Вредно е да се истакне и ракописот
на големиот бележник (пишуван рачно)
кој содржи: "Речник на зборовите од сти
хозбирката на Константин Миладинов" ;
забележан на 8 јули 1957 година со наслов
" Македонските печалбарски народни
песни " ( со посочена користена литерату
ра) ; Вук Стефановиќ Караџиќ; потоа
текст со наслов "Народни пословици" чиј
број изнесува 4.415; Речник на непознати
и малку познати зборови чиј број изнесу
ва 256. Потоа ракописот пишуван со
машина, со предлог за печатење, со
наслов "Учебник од македонски јазик за
четврти клас гимназија " што тогашното
Министерство за просвета-Одделение за
школство со решение бр.4. 160 од 20
декември 1947 му го одбива да го печати.
Ракописот има 184 пагинирани страни.
Ракописот пишуван со машина во коав
торство со Трпе Велјановски со наслов
" Неколку мисли за новата Македонска
азбука и новиот Македонски правопис " ,
од 1 декември 1944 година.
Во 1969 година Ванчо Николески и
подарил на Библиотеката ракописи
пишувани претежно рачно во кои се
содржани: 8 тетратки од кои 4 со стихови
за деца; 1 свеска со наслов " Народни
песни од Дебарца " ; 1 свеска со наслов
" Звездени вечери 1 1 , приказни во стихови;
поемите " Јунак Јане " и " Во мајчините
стихови, пишувани на машина; романите
" Гоце Делчев " и II Приказни од моето
село" ( втора книга), пишувани на машина;
книга во стихови со налов "Чуден дедо" ,
ракопис пишуван на машина; писмо со
критички осврт за романот " Гоце
Делчев " , пишувано на српски јазик
латиница од 28 октомври 1963 година во
Сараево; преписки со одредени личности
од градот и 2 негови лични фотографии.
На 1 декември 1993 година позна
тиот битолски и македонски поет
Радован П. Цветковски на Библиотеката
и ги подари следните свои дела во
ракопис: " Дедо ми во балканските војни"
тоа е збирка песни пишувана рачно од 9 БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР.31 2003 1983 година како и работната верзија на истата пишувана на машина од 1992 година; " Меѓу камен и небо 1 1 -збирка песни, односно преработен ракопис за рецензиј а(1976) ; втор ракопис " Кругови од лузни " (стихозбирка) пишувана е на машина 1973 година; " Бели несоници" (стихозбирка) пишувана. на машина 1981 година; одделни песни; извадоци од Струшките вечери на поезијата од 1971 година прведени на англиски, руски и француски јазик; " Кога ѕвездите кон небото паѓат (стихозбирка) од 1990 година, пишувана на машина. Збирката на ракописи содржи и доста писма и преписки со познати македонски научни и Јавни личности како и 6 негови лични фотографии. На 21 декември 1993 година битолскиот новинар и поет Панде Манојлов н, 1 Библиотеката и ги подари своите ракописи. Тоа се голем број на хуморески и сатирично-хумористички текстови кои се објавувани во разни списанија и весници( " Остен " , " Битолски весник " , " Народен глас " -Прилеп, "Австралискомакедонски неделник " - Мелбурн од Австралија и др.) . Ракописите го опфаќаат периодот од втората половина на 1990 заклучно со 1992 година, како оргинал пишувани се на машина. Истите се потпиш ани со псевдонимите Пантелеј Чкембаро, Пантелеј или само буквите Пч. Како дел на оваа збирка се и двете лични фотографии на авторот. Во поново време најпознатиот битолски писател, Владимир Костов, кој спаѓа во редот на продуктивните и нагласено ангажирани современи македонски писатели, на Библиотеката и ги подари сите ракописи на своите дела. Тие се пишувани рачно, а само некои од нив се пишувани на машина и се сретнуваат во повеќе верзии како белешки, идеи и ел. Збирката на ракописи содржи и исечоци од весници и списани.1а во кои се пишувало за Владимир Костов, како и покани и списанија во кои се пишувало за Владимир Костов, како и покани и про-
Библиошекаша-од идеја до реализација моции на неговите дела. Во збирката ракописи влегуваат следните негови дела: · " Свадбата на Мара " (работна верзија, драматизацијата на истоимениот роман и отпечатената книга со забелешки од авторот) ; " Грешниот Захарија " - во две верзии; "Учителот " - ракопис и драматизација на истото дело; " Црквичето четириесет маченици " (работна верзија како и додатоци на истоименото дело) ; "Нов ум " ; р а к о п и с с о р а б о т е н н а с л о в " Платата на вернос-та " или " В е ц к а и л и В ерноста на Вецка " ( п и е с а ) ; " С м р т т а на гениј O т 1 1 ; " Ч у д о т о се случи " ; " Сениште во град Битола " -во две в е р з и и ; " Грешка " - во две в е р з и и ; " Басна " -д р а м а ; ц и к л у с БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 3, 2003 Трајан " ; "Битолски триод " (со поднаслов белешки и идеи и втора верзија со поднаслов ракопис) ; " Чума " ; " Пецо градоначалникот " (во првата верзиј а стои наслов " Градоначалникот " , а втората верзија со првобитниот наслов) ; "Умната побрканост на Ицо " - во пет верзии; " Ицо од Америка " ; " Стомачни растројства " ; " Каде си тргнал сине " ; "Вујко " - во две верзии; " Прикаска за човештилакот, магарштилакот и љубов-та или цената љубовта " или " М а г а р е ш к и веселби " п и е с а (пишувана на м а ш и н а ) ; " Споменик " во три работни в е р з и и ; " Ф и л о л о г к н иж е в н и к " ; " Ш у м а т а ечеше " . З б и р к а т а ракописи на познатиот лите р а т у р е н критичар и есеист Доне П а н о с к и содржи една папка со посвета " За Роднокрајниот оддел на МУБ " К л и м е н т О х р и д с к и " -раскази "Театарот на улица со поднаслов " Илија делија " ; Ракоииси од делаша на Владимир Косшов Битола. Тоа се голем број на огледи и кри-" Привидението на Марко " ; " Болеста и оздравувањето на Кирко " ; ТВ драма "Заговор " или (Ова дете го сакам и во него верувам) " Џишка " ; " Солза за Мито " ; " Келешот или Битолски сиџили " ; " Лица со маски " ; " Последно целивание " ( " Сатира " ) во две верзии; " Кутриот
10
тики, рецензии, предговори за одредени дела и ел. Во неговите огледи и критики опфатени се познатите македонски личности од областа на литературата како Димитар Митрев, Владимир Костов, Методија Фотев , Коле Неделковски , Кочо Рацин, Божин Павловски ,
Библиошекаша-од идеја до реализација
Вапцаров и др. Ракописите се пишувани
исклучиво на машина.
Во збирката ракописи што ги подариле
други автори спаѓаат следните: Ѓорѓи
Прчков ( " Големиот Климент
Охридски " ) ; Коста Мундушев- ( " Преспа
BQ пламен и чад " ) ; Вангелко Лозановски
( " Патна мрежа во СР Македонија " ) , 1988;
Јосиф Лозановски- " Компјутерска симу
лација " ) , 1986; Љубиша Станковиќ
( " Мостови " ) , 1986; Ристе Ристевски
( " Месната зедница во правниот промет" ).
Во 1986 година сопругата на починатиот
професор на Филолошкиот факултет
Божидар Настев, Оливера Јашар
Настева подари поголема библиотека
како завештание кој а содржи: монограф
ски публикации на македонси јазик (267) ;
на турски јазик (80) ; на албански јазик
(30); на романски јазик (29) ; на италијанс
ки јазик (22); на француски, англиски и
германски јазик (117) и одреден број пуб
ликации на руски, полски и бугарски
Јазик.
На крајот како заклучок би сакала
да напоменам дека и во иднина ќе и се
навраќаме на добрата и стара книга со
љубов, зошто личниот контакт со неа,
вртењето и шумолењето на листовите не
може да го замени екранот на КОЈ
безлично се движат пишаните страни.
Затоа местото на сите вредни дела сепак
е во храмовите на книгите-библиотеките
каде што се чуваат од наЈстари времиња.
Заради тоа сите битолчани а и други
граѓани на Македонија, своите сегашни и
идни остварувања било да е тоа на полето
од уметноста, поезијата, техниката и ел.
да ги подаруваат на сигурно и траЈНО
чување во билиотеките каде идните ген
ерации ќе се навраќаат на своите корени
и ќе ги проучуваат.
Трудот е објавен во Зборникот на
материЈали од научниот собир
" Библиотекарството во Битола и
Битолско" , одржан на 6 и 7 декември 1994
година.
1 1
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 3, 2003
Summary
There are several ways of collecting the library
book funds : obligatory publications, purchased
publications and donated publications - donated
collections by individuals and institutions, аѕ
well аѕ testament collections.
Among the authors who donated their handwrit
ings we can find : Filip Kavaev, Vanco
Nikoleski , Radovan Р. Cvetkovski , Pande
Manojlov, Vladimir Kostov and Done Panovski .
А remarkable is the testament collection of
Bozidar Nastev, containing monographic and
serial publications in foreign languages . Also,
there are many individual donations.
Библиошека�иа-од идеја до реализација 027.54(71)
БИБЛИОТЕЧИОТ СИСТЕМ НА УНИ
ВЕРЗИТЕТОТ ВО ТОРОНТО
Николче Вељановски
сис�ие.м библиошекар За време на мојата еднонеделна официјална посета (24-30.09.2003 год.) на главната библиотека Џон П. Робартс (John Р. Robaгts) на Универзитетот во Торонто, Канада имав можност да се запознаам со работата на повеќе оддели и да се сретнам со околу 20-тина библиотекари. Главниот библиотекар, како што го викаат директорот на главната библиотека Керол Мур (Cai·ole Мооге) ми излезе во пресрет и веднаш ми ги организира сите мои средби. Таа на нашата Библиотека и понуди библиотечна соработка која се надевам дека ќе ни биде од многу голема корист во понатамошната работа. Библиотекарите во одделите ми раскажуваа за нивната работа при што се запознав со она што е иднина на компЈутеризацијата на библиотечните процеси. Таа е библиотека која не страда за простор за складирање на библиотечниот материјал , кој е најголем проблем за многу универзитетски библиотеки во светот. Студентите учат на сите спратови покраЈ сталажите за книги, користат компјутери и копири итн. Библиотечниот систем на Универзитетот на Торонто е најголема академска библиотека во Канада. Рангирана е меѓу петте најголеми истражувачки библиотеки во Северна 12 БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003 Америка. Овој систем го сочинуваат над 30 библиотеки лоцирани во три универзитетски кампуси во градот: " Сент Библиошека Џон П. Робаршс ири Универзи�иешош на Тороншо Џорџ" (St. Geoгge), Мисисага (Mississagua) и Скарборо (Scaгboгough). Покрај 15-те милиони наслови, ОВОЈ систем овозможува пристап до 40.000 списанија, 17000 полн-текст електронски списанија и 2500 on-line весници. Исто така, аудиовизуелната колекциЈа во рамките на главната библиотека брои 8500 видео ленти, филмови, DVD, мултимедиски програми и други материЈали. Факултетот за билиотечни и информациски науки е залепен за главната библиотека. Тој ја поседува една од најголемите колекции во Северна Америка, 12.000 монографски и над 1000 сериски публикации кои ги покриваат сите аспекти на библиотечната и информациска наука. Библиотеката Џон П. Робартс е библиотека на социолошките науки и истражувањето во општествените науки. Како главна библиотека на
Билиошекаша -од идеја до реализација
Универзитетот на Торонто во неа се
сместени административните канцеларии
на централните. библиотеки, изложбен
ите галерии, итн. ,
Информативниот центар на шкот
ската банка, Истражувачкиот центар за
академска технологија, Библиотеката на
Томас Фишер за ретки библиотечни
материјали, колекции и архива, Источно
азиската библиотека, Peti-o Jacek ,
Централниот и Источноевропски
истражувачки центар итн.
Интересен податок е дека во библиотека
та Томас Фишер има околу 600.000 книги
и ракописи.
Дел · од библиотечните
материјали се купени, а најголем
дел се донирани. Голем е процен"'
тот на професори од
Универзитетот кои донираат.
Според зборовите на - биб
лиотекарката Луба Фрастацки
(Luba Frastacky) најголем проблем
била нивата заштита. Неколку
години се работело на тоа да се
најди оптимално најдобрата тем
пература за нив. Во рамки на биб
лиотечниот систем на
Универзитетот на Торонто е и биб
лиотеката на Образовниот институт на
Онтарио (OISE/UT) кој има водечка обра
зовна библиотека во Канада и една од нај
големите во светот специјализирани биб
лиотеки од областа на образованието во
13
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 3) 20.03
п с и -
Библиошека Томас Фишу.р
за решки книги
ХОЛОГИЈ ата, СОЦИОЛОГИЈата и
лингвистиката. Инженерската биб
лиотека содржи околу 150.000 моно
графск;и и 1700 сериски публикации
што исто така - ј а· сврстува 'меѓу
неколкуте најголеми специј ализирани
библиотеки во Северна Америка.
Аксr зборуваме за главната библиотека
Карла Хеzсшром ( средина лево)
Лара Окихиро ( средина десно)
авшорош на шексшош (десно)
Џон П. Робартс, според зборовите на
Билиошекаша -од идеја до реализација директорот за Информациски технолошки услуги Маршал (Питер) Клинтон (Marshall (Peter) Clinton) компјутерскиот систем со својата огромна база на податоци која брои 'не милиони туку билиони гигабајти (ГБ)' 'веќе две години служи како хост за цел Онтарио. Он-лине пристапот на студентите се одржува преку овој Оддел. Студентите можат да користат Интернет преку библиотеката и за сите проблеми се обраќаат до овој Оддел. Исто така, Одделот се грижи за набавката на електронските книги, списанија, весници, индекси итн. Библиотекарките Карла Хаrстром (Carla Hagstrom) и Лара Окихиро (Lara Okihiro), за најголеми добавувачи на списанија со полн текст, ги спомнуваат Проквест (ProQuest) и Гејл (Gale), од кои првиот може да се пребарува на СD-Ромови и он-лине со над 4100 списанија со полн текст, а вториот со 4613 списани3а со полн текст. Кога на сето ова му додадеме дека во Робартс постои колекција на мапи која содржи 224.805 мапи и 4034 снимки од воздух, 14.349 атласи и книги, 22,351 микроформи итн., тогаш нема да се чудиме што се случува на 15-те спрата од главната библиотека во кој а работат околу 600 луѓе. Раководителот на Одделот за издавање Лари Лангфорд (Lari Langford) ми спомна дека во библиотеката хонорарно помагаат 120 студенти. Постојат упатства на кој спрат да се бара литературата, а материјалите се враќаат преку отвори кои се назначени за секој спрат посебно. Ако го споредам она што го видов при мојот петмесечен престој во 1995 година на главната библиотека при Универзитетот на Илинои (University of Ill inois) во Урбана-Шампањ (UrbanaChampagne) во Охајо, Америка и она што го видов при посетата на Универзитетската библиотека на Универзитетот во Торонто, Џон П. Робартс тогаш можам да речам дека втората е гигант со на3модерна ком- 14 БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003 . . . п3утерска технолоrи3 а и на3совремеI,Iо искористен библиотечен простор за каков што може да сонува секоја библиотека во светот. Можам слободно да кажам дека немав ни доволно време да се запознаам со 1:1ногу други оддели во главната библиотека, а да не зборувам за целиот библиотечен систем на Универзитетот на Торонто. Во последните две години бев и чест посетител на инженерската библиотека и библиотеката на Институтот на Онтарио за образовни науки при Универзитетот. Ќе следат неколку написи, се надевам и предавања, поврзани со мојата посета, при што ќе ги користам видео снимките и фотографиите кои ми беа дозволени во текот на посетата. Морам да го додадам и тоа дека моето искуство со библиотечниот систем на Универзитетот на Торонто не е прво затоа што во периодот помеѓу 2001 и 2002 година неколку месеци ги користев услугите на истиот како привилегиран визитинr сколар на Одделот за филозофија. Summary The John Р. Robarts Library houses the social sciences and humanities research resources. The Robarts Library complex is also а home to the central libraries' offices, exhibition galleries, the Scotiabank Information Commons, the Resource Centre for Academic Technology, the Thomas Fisher Rare Book Library and University Archives, the Cheng Yu Tung East Asian Library, the Criminology Library and the Petro Jacyk Central and East European Resource Centre. An integral рагt of the Education Commons, the OISE/UТ Library is recgnized аѕ the leading education library in Canada and is among the largest in the world in this field. With more than 150.000 volumes, including approximately 1 .7000 current periodical titles, the Engineering and Computeг Science Library contains the major collections on campus in all fields of engineering and computer science. Collectively, the l ibrary system at the
Билиошекаша -од идеја до реализација
University of Toronto consisting of over 30
libraries including college libraries, special col
lections and specialized libraries, h о 1 d ѕ
moi-e than 1 5 million items and over 40,000
serial subscriptions. The librai-y system cuпent
ly pгovides ассеѕѕ to close to 17 ,000 full-text
electi-onic joumals. ново ... СОВIЅЅ / ПОЗАЈМУВАЊЕ
ВО ОДДЕЛОТ
ЗА ИЗДАВАЊЕ НА ВОЗРАСНИ Гордана Марковска
Одделот за позајмување и услуга
на возрасни како најфреквентно место по
однос на посета на корисници во биб
лиотеката е комплексно работно место
кое во интерес на читателите бара биб
лиотекарот зад пултот да поседува биб
лиотекарски, културни, интелектуални и
образовни вредности.
Ова го зборувам затоа што не е
лесно постоЈ ано да се одговара на
прашањата од корисниците во поглед на
промените што деновиве се случуваат
токму во овој Оддел.
Имено, токму деновиве стартува
. .
нова компЈутерска програма КОЈа ги
разбранува духовите на читателите со
многу прашања па и дилеми. Всушност за
што се работи? Зачленувањето се
намалува од 300 на 150 денари, а се вове
дува плаќање на амортизација за секоја
книга од 1 денар на ден сметајќи од денот
кога е книгата позајмена. Рокот на позај
мување на книгата останува 10 дена со
можност за пролонгирање уште 10 дена,
додека задоцнината е 5 денари од книга
15
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003
дневно. Воведен е лимит на позајмени
книги што дозволува најмногу две книги
кај читателот. Покрај другите новини
единствено плаќањето на амортизација
предизвика бурни и нервозни реакции кај
голем број читатели. Земајќи ја предвид
. .
е�ономската ситуациЈа во земЈава, стр-
пливо се објаснуваме со читателите (дека
тоа ќе превоспита голем број од читател
ската популација навреме да ги враќа
книгите, како и дека сите тие пари ќе
бидат наменети за купување на нови Пулшош за иозајмување
книги). После тоа најчесто наидуваме на
разбирање и читателите ги потпишуваат
изјавите дека ги прифаќаат новите прави
ла и 9бврски кон библиотеката.
Уште извесен период пред нас се
додека старата база на регистрирани
читатели со позајмените библиотечни
материјали не биде целосно пренесена во
новата програма, работата на пултот за
издавање за книги за возрасни ќе тече со
забавено темпо, што ќе рече читателите
мораат да чекаат подолго од досега
вообичаеното.
Библиошекаша низ оддели и акшовносши
Немам намера тука да ги објасну
вам техничките операции што треба да ги
изведе библиотекарот на компјутерот
или терминалот, освен можеби дека
амортизациЈата сеуште рачно се пресме
тува и внесува во компјутерот што уште •
повеќе ја забавува услугата.
Впрочем, искуствата со корисниците ќе
покажат како да ј а прилагодуваме про
грамата понатаму.
Во тек е и изработката на новиот
пулт за позајмување на книги што треба
да одговори, односно да биде адекватен
на новонастанатите промени со новата
автоматизирана програма за издавање.
Библиотеката " Св. Климент Охридски "
во Битола полека станува прва целосно
автоматизирана библиотека во
Републиката.
БИБЛИОТЕКАТА НИЗ ОДДЕЛИ И
АКТИВНОСТИ
ОД ОДДЕЛОТ ЗА ИЗДАВАЊЕ НА
ВОЗРАСНИ
СЕМЕЈСТВОТО - Марио Пузо
СКРШЕНИ КРИЛЈА - Калил Гибран
УМЕТНОСТА НА ЉУБОВТА- Ерих
Фром
ЖЕД ЗА ЖИВОТ - Е. Стоун
ЧОВЕКОТ И НЕГОВИТЕ СИМБОЛИ -
Карл Г. Јунг
ЖИВОТИНСКА ФАРМА - Џорџ Орвел
ФАТИ МЕ АКО МОЖЕШ - Ф. Абигејл
СКРШЕНА ЖЕНА - Симон де Бовоар
ЖЕНСКИ РОДОСЛОВ Л.
Хабрајановиг Гуровиг
МАНДОЛИНАТА НА КАПЕТАНОТ
КОРЕЛИ - Џ. Редфилд
ЕГИПЕТСКА СОНУВАЛКА - Божин
Павловски
МУЛЕН РУЖ - Пјер ла Мур
16
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003
БИБЛИОТЕКАРИТЕ
ЏРЕПОРАЧУВААТ
ОСВРТ КОН ДЕЛОТО "КОГА СОН
ЦЕТО БЕШЕ БОГ"
Приредила: Гордана Марковска
Зенон Косидовски е познат полски
писател, роден 1898 год. Неговите
книжевни почетоци се воглав:ао
вообичаени, поетски. Првата поетска
збирка ја објавил 1921 година, па преку
есејот и научната расправа како литер
атурни форми да се покаже како најпло
ден творец на научно - популарни дела.
Мошне вешто својата надареност за поез
ија ја имплементира во своите празни
дела. Неговите јунаци не се фиктивни
лица и фиктивни случувања, туку самиот
живот и неговиот историски аспект.
Инспирација добивал од археологијата,
библијата, религијата. Неговото богато
знаење е стекнато со долгогодишно сери
озно студирање во музеите во Северна и
Јужна Америка и сите податоци до кои
доаѓал за големите археолошки открити
ја. ( Кога сонцето беше бог ) 'е негово
прво дело од тој вид, напишано во 1956
година.
Овој пат чисто информативно .за
нашите читатели ќе се осврнеме врз
содржината на ова научно - популарно
дело. Книгата ја отвор·а историјата на
откритието на клинестото писмо и фан
тастичната историја на првите
месопотамиски држави, општества и цив
илизации. Како во бајка пред нас се отво
ра чудесниот свет на Сумерите и
Акадете, Вавилонците и Асирците.
Почестени сме да присуствуваме на
ископувањето на најстарите библиотеки
на глинени таблици испишани со
клинесто писмо, на реконструкциЈата на
епот за Гилгамеш, најстариот еп во
историјата на човештвото. Не помалку е
интересна и историјата на дешифрирање-
Библиошекаша низ оддели и акшовносши
то на хиероглифското писмо, како и
бескрајно интересните податоци за
древната цивилизациЈа на стариот
Египет, неговата слава и минливост.
Со откривањето на древната крит
ска цивилизација, мошне вешто преку
н'f учен мост ќе ве префрли во Блада, ќе
ве прошета низ откопаните рушевини на
Херкуланум и Помпеја.
Искусното перо на Косидовски ќе
ги покаже своите особини преку нависти
на тажната приказна за освоЈувањето и
уништувањето на големите кралства и
цивилизации на Ацтеките и Маите.
Импресионираат со свој ата страотност и
сликовитост убаво раскажаните делови
од книгата како што е сумерскиот кралс
ки погреб или обичајот на фрлање невес
та на богот на дождовите во езерото
Чечен - Итса.
Ако успеавме да ја разбудиме
љубопитноста на читателот за ова научно
- популарно дело, тогаш повелете во
Библиотеката за подобро да го запоз
наете времето кога сонцето беше Бог.
ОСВРТ КОН ДЕЛОТО "ГРЕШНИЦИ"
НА САЊА МУЧКАЈЕВА -
ВИДАНОСКА Приредила: Гордана Марковска
Делото 1 1 Грешници 1 1 опфаќа тема која се
провлекува низ историјата и за која
колку и да се зборува не е доволно,
бидејќи таа постојано избувнува во сите
делови на светот насилството кон
послабиот. Насилството поттикнато од
повеќе комплексни фактори од кои
наЈвпечатлив е алкохолизмот. Во
конкретниот случаЈ насилството кон
жената, а со тоа посредно и кон децата,
ОДНОСНО целото семеЈСТВО.
И покрај тоа што романот патува од
рурална кон урбана средина и тоа во
период од дваесеттина години, се менува
само амбиентот. Другото е исто.
Главниот лик Јана, беспомошна и без
17
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 3, 2003
видливо решение, Ја отсликува жената
КОЈа многу вешто е скриена зад затворен
ите врати на своето семеЈство кое за жал
. му припаѓа на нашето општество. Иако
низ делото се провлекува алкохолот како
главен поттикнувач на насилството над
жената, причинителот , може да се
рефлектира и во нејзината индивидуална
определба, како и во колективното созре
вање на едно општество, опфаќајќи
широка социЈална структура на марги
ните на дваесет и првиот век. Затоа во
рецензијата на делото се среќава и след
ното:
" На една страна љубов, на друга патрија
хални стеги, материјални слабости и
неочекувани пресвртни настани.
Надвисната над човековата судбина ја
туркаат од една во друга краЈност од
неминлива среќа во безизлезна несреќа.
Иако во последно време многу се зборува
за насилството во семејството, без разли
ка дали станува збор за физичко, или
психичко насилство иако веќе гласно се
размислува и предлага сепак остануваат
многу дилеми и прашања. Често сме
затекнати при спроведувањето на
конкретните решенија кога станува збор
за една ваква комплексна социолошко
општествена девијација. Делото, преку
повеќе главни ликови, не носи на два кон
тиненти, во различни периоди на дваесет
тиот век, но секогаш со сенка надвисната
при созревањето на самите ликови од
почетокот па се до краЈот на книгата.
Затоа, на истиот начин и крајот на
11 Грешници II не остава со дилемата, кој е
виновен, грешен, жртва, или пак нешто
трето.
Библиошека�иа низ оддели и акшовносши
КОН ЗБИРКАТА РАСКАЗИ НА
АЛЕКСАНДАР ПРОКОПИЕВ
" ЧОВЕКОТ СО ЧЕТИРИ
ЧАСОВНИЦИ"
Ричард Иванишевиќ Во книгата " Човекот со четири часовници " авторот од страница до страница, а и меѓу редовите, книжевно не запленува во сопствената волшебна авантура на животот, и самата напоена од претходните авантури на лозата Прокопиеви, што се паметат од прапредокот Прокопиј. Почетниот расказ му е посветен токму на ТОЈ немирен тврдоглав предок, а " гарниран " е со неколку стари фотографии, што го илустрираат шармот на прекрасниот фото-албум, во кој секоја од приложените фотографии ни го доловуваат " духот на тоа време " - стилот на живеењето, модата, амбиентот, декорираните ентериери .. . За тие индивидуални животописи Прокопиев пишува со љубов, но и со непристрастност, како наследник на вдлабочениот афинитет кон убавите нешта: литературата, патувањата, кон орфејството на индивидуалниот непокор. Во досегашниот книжевен опус на овој автор, преведуван и читан на повеќе странски Јазици, во неговата проза, есеистика, хаику, доминираат лични, од длабочината на искуството, книжевно обликувани автобиографски импресии, асоцијации и реминисценции. И во " Човекот со четири часовници" силно го доживуваме палавото, пргаво и немирно дете Сашо, со детското што го следи во
18
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003 животот и литературата. Љубопитен и како автор и како човек, кого што не го напушта потребата за вечно учење, постоЈано да сознава, запознава, открива и разоткрива, скита и талка по нови содржини во Скопје, Балканот, Европа и светот, за коишто пишува отворено и духовно, за себе и за другите. Во расказите (како и во животот, Александар не сака исти улоги. Тој дебитира, полемизира, но пред се раскажува стилски суптилно, но расприкажано, задоволно со леснотија, вовлекувајќи ги читателите во приказните, иако по прочитаното, повторно и повторно се изненадуваме колку таа едноставност е префинета и рафинирана. 1 1 Човекот со четири часовници" е и автобиографска книга, но таа е и своевидно емотивна сложувалка, каде се криЈат енигматични идеали, магични идоли, но и волшебностите на секојдневното, навидум банално, што под книжевното маЈсторство на писателот стануваат настани. Во литературната историја на Александар Прокопиев трајно и бескрајно се врежани културата и катарзата на рок-ен-рол-от на Џенис Џоплин и Џими Хендрикс, на поетската проза на Висоцки, Гинзберг и Керуак, на Че Гевара и бесмртната "Imagine" на Ленон. " Човекот со четири часовници 1 1 може да се чита и како збир на бизарни балади за вонвременото во времемто,
Библиошека�иа низ оддели и акшов1-tосши
кога одот на часовниците го потсетува
писателот на вонвремените мигови и го
поттикнува да не запира во својот арс
вивенди, joie de vivre , зашто нештата
стануваат бесмислени ако не се осмислат,
замислат, или измислат. Читателот е пот
ти�нат да патува, да фантазира да се пре
сели во загадочното ѓаволче под елката,
да се прошета по оксфордските градини,
или по II мој ата приватна Европа 1 1 , да се
обиде во колумната, да ги вкуси случките
на анонимната футрола или на познатиот
актер Хорацио Цвикало, да ја почувству
ва нежноста на чеизот, опивната украс
ност на сомотот, да биде заведен од
шармот на патината на фото-албумот.
11 Човекот со четири часовници II на
Александар Прокопиев е книга во која,
благодарение на раскажувачкото мајс
торство на авторот, постмодернизмот
станува класика.
19
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003
ОСВРТ КОН ДЕЛОТО " ЧОВЕК
И ДЕТЕ'' ОД ТОНИ ПАРСОН
Приредил Илче Сшојановски
Приказната во романот се одвива
во англиско семеЈство, во стилот на
релистичната приказна (Крамер против
Крамер) . Се работи за една брачна заед
ница на дваЈца сопружници и едно дете.
Сопругот влегува во интимна врска со
друга жена. Бракот се разнишува.
Тие го раскинуваат бракот, а
мајката го зема синот кај себе. Наоѓајќи
работа како известувач за економски
теми и проблеми заминува за Јапонија.
Таа знае дека ќе биде презафатена и дека
не ќе може да го земе детето со себе и да
му обрне соодветно внимание и нега, да
му понуди родителска грижа и воспи
тание. Така што решава да го остави со
таткото во Англија.
Таткото го одгледува и воспитува
своето дете како што знае и умее. Минува
подолг период во нивно непосредно
запознавање и душевно зближување со
психолошки моменти, што прераснува во
цврста нераскинлива врска. Природата и
родителската љубов го прави своето но и
мотивот и упорноста на таткото кој се
присеќава на своето детство и своите
родители.Семејството во кое растел и
воспитувал. Тие психолошки моменти
бурно се одразуваат и во неговите секојд
невни контакти и односи со синот (дете
то), што придонесува уште повеќе да се
развие родителската страст кон него.
Во меѓувреме тој се врзува за една
жена која има своја ќерка и стапуваат во
Библиошек:тиа низ одд.ели и ак:�иовносши брак. Исто така и мајката на детето наоѓа своја нова љубов која се претвора во брак. Во меѓувреме по сплет на околности на мајката и завршува работата во Јапонија и кога се враќа во Англија посакува да си го земе кај себе својот син. Таткото, и посрај сите свои психолошки резонирања и искуства во животот се решава да и го отстапи детето на неговата маЈка. Ваква болна човечка судбина, на . . ОВОЈ или на ОНОЈ начин им се случува на повеќе луѓе- не е ретка во животот на човекот. Себичноста треба да ја надминуваме заради доброто на сопствените деца. Пораката на авторот се однесува на мудрото, несебично донесување на судбинските одлуки кои му се и те како потребни на човекот - татко КОЈ , исто така, некогаш бил дете.
НЕБЕСКА ТИМЈАНОВНА
на Петре М. Андреевски
' Приредил Илче Сшојановски Книгата е само една вистина и во таа (една) вистина, како што вели авторот, ј а следиме сета возр.удлива драма на Небеска Тимј ановна од истоимениот роман на Петре М. Андреевски. Напишана е во оригинален само нему
. . препознатлив стил и Ј азик КОЈ коре-спондира со читателот од почетокот до краЈОТ на романот. Исконското и народното со сите свои карактеристики и богатство на говор и други етнолошки карактеристики испреплетени низ дејствието преку ликот на Небеска Тимјановна која е , всушност борец, која по · граѓанската војна во Грција, ќе биде принудена да го напушти и боштето во Егејска Македонија и да ги помине сите злогласни затвори во Албанија и Москва, се до сибирските концентрациони логори на смртта. Несекојдневна животна приказна кој а никого не може да го остави рамнодушен,
20
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003 туку напротив да се поистоветп со судбината на животот, со деЈ ствието во романот, да навлезе длабоко во неговите пори и да се " бори " низ психолошките трауми и ситуации на кои ќе наиде читајќи ги страниците на оваа книга. Но, сепак, верижното страдање на Небеска Тимјановна ќе продуцира некој а животворна сила и љубов поголеми и од смиот живот: да сака и да биде сакана и во невозможното, да верува и кога вербата е речиси изгубена. Иако ни раскажува, главно за себеси, таа низ своето лично сведочење ќе ни открие уште безброј човечки трауми и судбини , жртви на своите идеали, но и на своите идеолошки заблуди. Напишан на еден едноставен но многу
' . слоевит Јазик КОЈ вешто ги артикулира сите карактеристики и п р о т о ч н о ст н а раскажувањето, овој роман се чита и како историЈа на една изнапатена македонска жена и како историЈ а на еден прогонет народ од кого таа и произлегува. Романот " Небеска Тимјановна " од Петре М . Андреевски е посветен на Ураниј Јурукова со напомена дека : " Ова е само една вистина , зошти вистини има стопати по толку, којзнае колкупати по толку. Вистини има колку што има и луѓе. И живи и мртви . " Логото или мотото на романот навистина е оправдано и вистинито воедно и силно животно и творечко искуство. Вистинско соочување со животот и смртта, со реалноста.
Библиошека�иа низ оддели и акшовносши
ПОПУЛАРИЗАЦИЈА НА КНИГАТА
ИЗЛОЖБИ, ПРОМОЦИИ,
ПРЕДАВАЊА
Приредил Драги Кабровски
Матичната и универзитетска биб
лиотека "Св. Климент Охридски" -
Битола во периодот од јули до
спептември оваа година ги организираше
следните изложби и предавања:
05.07.2003 Денови на мак�донскоQхрватско друштво.
Во соработка со Македонско-хрватското
друштво " Марко Марулиќ " - Битола, во
1 8.30 часот свечено ја отвориЈ а
изложбата на сликарката Блага Петревски - Рожман со есеистичкиот
осврт на нашиот колега Ричард
Иванишевиќ. Пред голем број на гости на
свеченоста, на Библиотеката и беа доде
лени книги.
21
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003
03-12.07
Во рамките на Битолското културно. лето
Библиотеката ги организира с�едн�те
изложби на книги: " Битола и Хераклеа низ хрониката на вековите II комбинирана со стари
фотографии од Битола и фотографии од
мозаиците на Хераклеа позајмени од
Заводот за заштита на спомениците и
културата.
14-26.07 11 Македонски иселенички паноптикум 11
бројни публикации и списанија
од фондот на Библиотеката што обрабо
туваат тема за печалбарството и исе
леништвото. Исто така беа изложени
публикации на наши автори кои се
наоѓаат во странство во издание на
" Матицата на иселениците на
Македонија ". Изложбата побуди голем
интерес воопшто а посебно кај нашите од
странство кои за време на летото беа дој
дени на одмор во родниот краЈ.
28.07-09.08 11 Фолклорот македонско национално и културно достоинство •• Изложбата ја
сочинуваа над 1 10 монографски пуб
ликации кои содржински ја обработуваа
фолклористиката во Македонија а исто
така и публикации издадени од
Институтот за фолклор " Марко
Цепенков " - Скопје. По повод 100 години II Илинден 11 беа организирани следните предавања:
09.07.2003 во 12 часот
Предавање "Македонската литература во илинденскиот период 11 со
посебен ос:�зрт кон македонската
драма. За темата говореше Проф. д-р Јордан Стојановски од
Педагошкиот факултет во Битола.
Библиошекаша низ оддели и ак�иовносши
16.07 .2003 во 12 часот.
Промоција на романот " Опшрнати
души " од писателот Петко Шипинкаровс
ки од Струга. Промотори на романот беа:
м-р Разме Кумбароски и Видое
Видически.
23.07.2003 во i2 часот.
Предавање на тема "Илинден во маке
донската литература од ХХ век" од
проф. д-р Васил Тоциновски од
Институтот за македонска литература,
Скопје
25.07 .2003 во 12 часот
Тематската изложба на книги под име
" Во чест и слава на Илинденската
епопеја 1903 - 2003 " . Изложбата ј а
сочинувааа над 1 3 0 публикации и
фотографии на борци-илинденци.
04.08.2003 во 12 часот
ПРОМОЦИЈА НА
СТИХОЗБИРКИТЕ
" Копча " ·и " Цвеќе_ жена " од
авторот м-р Душан Ристевсќи кој живее и
работи во Сиднеј , Австралија. Промотор
на стихозбирките беше проф. д-р Стојан
Ристески од Охрид, а извадок од поезија
та читаа: Весна Момировска и Марија
Пешовска.
М-р Душан Ристевски е роден на 22
22
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003
фебруари 1954 година во Битола. Од 1973
година живее и работи во Сиднеј
Австралија, завршил Виша социјална
школа во 1985 година дипломирал на
Факултетот по Социологија и хуманисти
ка. Тој е еден од наЈактивните и
наЈценетите македонски опшествени
дејци во Австралија. На крајот од про
моцијата зеде збор писателот и поет
Панде Манојлов, како негов познаник
кој истакна дека Душан Ристевски , е
најдобриот поет кој живее надвор од
Македонија'.
НАКРАТКО ЗА
М-Р ДУШАН РИСТЕВСКИ
На само пет години престој во
Австралија, со цел за зближување и
обединување _ на македонските
интелектуални сили на 31 .03. 1978 год
ина активно се залага за формирање .м-р Душан Рисшевски на иро.моцијаша на книzише "Цвеќе жена " и "Коича " во МУБ
на Македонското литературно друштво
1 1 Григор Прличев I I и е еден од основопо
ложниците на ова друштво. Денес е и
негов претседател. Член е на Друштвото
на писатели на Македонија од 1988 год. и
на Друштвото на новинарите на
Македонија од 1989 година.
Интересот на Душан Ристевски
кон литературата е од неговата рана мла
дост. Објавил статии и рецензии во
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003
повеtе периодични гласила во
Македонија и Австралија. Автор е на сти
хозбирките: " Полутици" (1984) во 1989
година издадена двојазично на англиски и
македонски јазик, " Страдалници на
сонот " (1992) и "Копча " (2001). Потоа
сл�дуваат монодрамите: " Мајка " изведе
на · во Сиднеј и Прилеп на Театарските
игри " Војдан Чернидрински " (1990) и
" Неда " - изведена во Сиднеј (1996).
Застапен е и со поезија во Зборниците:
" Видици" (Сиднеј , 1984 и во Скопје, 1988),
"Коти на копнеж и страст " (Сиднеј , 2003) ;
во Американска поетска антологија
(Санта Круз, 1990) ; Антологија на маке
донската поезија во Австралија (Сиднеј,
1996) ; Антологија на австралиската поез
ија (Бризбан, 1998) ; Поетски иселенички
меридијани (Скопје, 1996) и Антологија
на македонската модерна поезиЈ а
(Сиднеј, 1990).
Октомври 2003
ln Memo riam
IN MEMORIAM - ИЗЛО)Ј(бА по повод
смртта на двајцата великани во македон
ската книжевност Димитар Солев и
Анте Поповски.
Деновиве почина македонскиот проза
ист, драмски писател, есеист, критичар,
публицист, општественик Димитар
Солев. Солев бил претседател на ДПМ,
директор на Македонската телевизија, и
на Народната и универзитетска биб
лиотека " Св. Климент Охридски " , уред
ник на "Разгледи.'.' и други литературни
СПИСаНИЈ а.
Гане Тодоровски:
" Димитар Солев
остави богати, трајни
и неповторливи траги
во нашата литература
и култура, во сес
траната изгра�'ба на
модерното општест
во. Тоа беше звучно
име на македонската литература во 20
век " .
Последната објавена песна на Анте
Поповски во "Утрински Весник" на 26
Јули годинава :
Цел живот ги гледам своите другари,
соседи, приЈатели,
Исправени и горди,
како шетаат со своите соништа
низ времето.
И туку оддеднаш ќе забележиш
тие спокојни и чесни луѓе
како клапнале, овенале,
се смалиле . . .
Помислуваш туку така се случило тоа,
ОД НИШТО.
Доцна ќе осознаеш
Дека тоа животот нив
безмилосно ги свиткал . . .
23
In Memoriam БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 3) 2003
IIU.hT-t;f\\ИT.h ТАЈПОПИLИ НА
АНТЕ ПОПОВСI\\.И Посветувањето па поезијата како вечен чин, свечен душевен сон и вишнеењето кон поетсниот Т -рон, кон круната на поетската плејада I<аде ИЈ\\Iа место само за тие кои создаваат ре1'1ек -дела, во духот на АРС-ВИВЕНДИ и АРС-ПОЕТИКА, таму е втемелено поетското творештво на АНТЕ ПОПОВСКИ. Стиховите, поеЈ\\'1ите, епиката и лириката, исконите и иконите 1ia севкупните ПО{,'Тосозна:а:ија од ве1шнити поетозданија - тоа е орфејскиот талент) дарбата на поетската МУЗА, про�rетејството да се истрае и трАf во она што се соз/�;ава: Со си.зи:фонс1,а убеденост и увереност во моr<та и беб1ртпоста на поетската креација - тоа е судбинска определба, поетот да е самиот тајна, пророк, предодреден да создава тајпописи, посветени и дарувани на ро;дот, · народот, совре111еничите, пото�1ството!Ш Во Битола, градот на детството и раната Ј\\'надост АНТЕ ПОПОВСКИ го посетуваrпе б�,полскнот Xpall-1 на Книгата 1,аде се опседна и опои од l\\:iarиjaтa на книгата , литературата - посебно поезијата� ТАА го освои волrпебно и страсно, за да потоа воден и предводен од сопствената надареност, почнува /1:а ги открива :и подарува споите поетски тајни ПIИРУМ МАКЕДОНИЈА И СВЕТОТ овенчани: пи::1 славата на ТАЈНОПИСИТЕ . . . Тие раскоппш и кон.шарпи �1етафор:и на п о е т о н а т а , l\\I и с л а , N е ч т а , с о о ч е н и с о непредвидливоста па уl\\1етниконите .КАТ.!-\\Р3И го со:цадоа ПОЕТСКИОТ 3ЛМОК НА АНТЕ ПОПОВСКИ!! ! !
П.С. Поетсkата палата - дворецот kаде nоетсkи
господарат стиховите од nленителното дело "СВЕТА
ПЕСНА\\ преставува посветување на небесноста во
поезијата, koja поетот АНТЕ ПОПОВСКИ ја посветува kako
Поетиkум Маkедониум Мунди ...
Ричард Иванишевик 24
Ѕиблиошекаша во иечашош БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003
КУЈПУРА ... БИБЛИОТЕКАТА ВО ПЕЧАТОТ
25
"m◊ ц,1igl�di1t!p Spllta I Wtrt м
PrkfФ!i!! $џ. im $U 1 cшnovi мm�e
pmw:.IФitto c-rkvou11 op,t!nft
Иншер вју
РАЗГОВОР СО
ЃОРЃИ ДИМОВСКИ - ЦОЛЕВ Скромен, на моменти избувлив , одличен раскажувач КОЈ потполно се внесува во она што го зборува - не ни останува ништо друго освен со интерес да го слушаме тоа богато животно искуство проткаено со голем опус на статии и книги. Целокупното негово творештво е врзано за Битола - неговата голема љубов . 'Секој битолчанец кога би напишал по некој збор за своето искуство во Битола, тоа би било по некое камче повеќе и така би настанал голем мозаик во која би била отсликана Битола'. Таков впечаток оддава МОЈ ОТ соговорник, сограѓанин, научен работник и професор во пензиј а, 74-годишниот Ѓорѓи Димовски - Цолев.
Кога започнавте со објавување на
своите дела? -Уште како наставник во Гимназијата (така ја нарекува гимназијата која сега го носи името " Јосип БрозТито " ) започнав со пишување на статии за " Просветен работник " , " Битолски Весник" , " Развиток " , а по основањето на Друштвото за наука и уметност - Битола и во неговите "Прилози " . Потоа, објаву- 26 БИБЛ�ОТЕЧЕН ТРЕНД БР. '3) 2003 вав статии во " Гласник " на Институтот за национална историја . Списанието " Историја " итн . Сигурно имам над 100-ина статии. Вие сте еден од првите автори на учебници? -Паралелно со наставата влегов во групата од четворица автори кои од 1963 година наваму подготвивме учебник за VII одделение, како и Историска читанка за истото одделение. Четворицата, Јаван Кочанковски, Ѓорѓи Танковски, Ристо Динев и ј ас, наскоро го издадовме и учебник за II клас средно образование со Историска читанка. Тие со текот на годините доживеаа повеќе изданија кои претрпуваа промени. За таа учебникарска дејност ја добивме наградата " 4-ти Ноември " -Битола и републичката награда "Климент Охридски " награда и награда. Сепак Вие пишувавте за училиштата и Гимназијата во Битола. Имате учествувано на повеќе научни собири во Републиката? -Мој от прв поголем труд е од областа на образованието " Училиштата во Битола " , со посебен осврт на Гимназијата до 1945 год. , за првпат објавен во прва од ваков тип објавени теми, во Зборникот " Гимназијално образование во Битола " , кој за првпат прави обичен преглед на училиштата во Битола. Натаму следеа моите учества на повеќе симпозиуми и научни собири во земјата (Прилеп, Скопје, Штип, Охрид, Крушево итн. Кои се Вашите поголеми дела? -Да почнам прво како ко-автор со Јован Кочанковски. Го објавивме делото "Хроника на Ѓавато " (1964) . Заедно со Јаван Кочанковски и Ѓорѓи Танковски беше објавена книгата " Илинден и Илинден ските традици " , додека со Борис Павлов ски обемната хроника "Непокорени " (1982) . Со Ѓорѓи Грамосли ј а објавив " Филателијата во Битола " (1972) врзана за моето хоби -филателијата. Следеа биографските
.. Иншер вју БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003 повисоки идеали. Исто така, посебно сум среќен како учесник на Трибината " Битола низ вековите" .
Дали има нешто што не сте
го постигнале во поглед на
пишувањето и дали моментал
но работите на нешто? -Мислам дека дури отповеќе сум направил отколку што беше можно, затоа што основната работа ми беше наставата, дестина години предавав на вишата Педагошка академија, додека пишувањето и истражувањето ми беше додат-
Од иромоцијаша на "Бишолскише Евреи "
ен труд. За мене доволна сатисфакција е кога ме цитираат други во своите трудови. Можеби и времето си го прави своето, ама да барам дела: " Стеван Наумов - Стив"(1971), "Ѓорѓи Сугарев - живот и дело" (1988) и "Трајан Белев - Гоце " (1987). Потоа беа објавени "Спомен обележјата на Битола и Битолско" (1987) и " Битолските Евреи" (1993), па библиографските дела: , " Библиографија на издавачката дејност во Битола" (1976) и " Библиографија на ДНУ" (1990).
Кое дело ви е најдраго, дали
можете да издвоите посебно некое дело? -Ова е многу незгодно прашање. Мене ми е посебно мило кога пишувам за Битола и Битолско. Посебно бев среќен кога го пронајдов документот пишуван на пергамент на грчки ј азик, всушност записник од Народното собрание на 5. Мај - Ѓурѓовден, 1969 год. кој кажува кога за првпат е формирана Битолската Општина кога се излачи од грчката општина, во своја посебна. Документот, покрај потписи содржи и печати од битолски села и еснафи. На еден симпозиум за македонската преродба настапив и со тој документ. Драга ми е и статијата за средновековното име на Битола, каде за прв пат се споменува со своето народно име. Драги ми се и биографските дела за Стив Наумов, Ѓорѓи Сугарев и Трајан Белев - Гоце, затоа што тие се навистина херои кои го жртвувале својот живот за 27 финансиски средства за печарење на моите трудови, не држи место. Не се чувствувам добро ни да го помислам, а не да го направам тоа. Сега ги подарувам своите најнови трудови. Такви се "50-години печатарска дејност на печатницата Киро Дандаро", Списоци на учениците - Евреи кои учеле во Гимазијата од 1918-1943, кои им ги подарив на Еврејската заедница - Белград, од која добив благодарница. Сите мои ракописи и ги подарив на Библиотеката " Св. Климент Охридски" - Битола. Сега работам уште на два труда кои ги собирав над дваесеттина години. Едниот е при крај. Има околу 250 страни, но не сакам да зборувам за какви подароци се работи. Да не заборавам учествував и во трите монографии за Битола. Кажете ни нешто повеќе за настанувањето на " Битолските Евреи 1 1 ? -Една вечер гледав еден филм во кое едно мало девојче ме потсети на Стела. Тоа беше моја соученичка -Еврејче од 3-то, 4-то одделение. Потоа се сетив на уште еден соученик Јусе кој беше две · години постар од мене , а истовремено му помагаше на татко ми на пазар, бидејќи тој беше зарзаватчија.
Ин ш ер вју
Размислував што се случи со нив. Нешто
"Ризичнаша zpyua "
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003
Библиотеката стана поинтензивца
откако во Гимназијата станав
библиотекар. Гимназијата
имаше голем фонд на вредни
ретки книги исто и лектири за
учениците. Барајќи совети од
Градската библиотека т.е. од
Живко Богданов, по истиот
принцип Ја средив и гим
назиската библиотека.
Направив картотека, влезни
книги, печати, класификација,
списанија итн. Библиотекftр
бев подолго време, над 10 годи
ни. Би сакал да нагласам дека
меѓу учениците кои ми помагаа
за средувањето на библиотека
во која членува авшорош (вшор од десно) та беше и Трајан Чагорски, кого
љубовта кон книгата го доведе
и до вашата установа. Меѓутоа, да се
пофалам, по некоја година добив репуб
личко признание (парична награда).
Второто ,.. .прашање е поврзано со
тогашниот директор Методиј а
Размовски. Честопати ќе ме прашаше
што мислам за ова или за она и некои мои
идеи ги прифаќаше и спроведуваше.
Еднаш ме замоли за моето мислење за
име на Библиотеката, бидејќи
Работничкиот совет се состанал и дал
некои предлози. Му образложив дека мој
патрон е Климент Охридски и како
просветител писменоста Ја ширел преку
црквите и манастирите, а такви манас
тири во Битола имало, тогаш тој на тој
начин е поврзан и со книгата и со Битола.
Размо, како што популарно го нарекуваа,
МОЈОТ предлог го изнесол пред
Работничкиот совет, а овој го прифатил
тоа име, па така на тој начин и " кумувам "
на Библиотеката.
ме влечеше да истражувам по турските
сиџили во битолскиот Архив. Тие се и
огромен извор за животот на Евреите во
Битола. Така по неколку години книгата
излезе на видело и мошне убаво е приме
на не само кај нас туку и во светот
(Париз, Изреал, САД и други) .
Имате ли нешто што не Ве
прашав, а сакате да го кажете самиот?
-Имам. Јас сум член на "Ризичната
група" , составена од 10-тина возрасни со
над 60 години, кој болен од ова кој болен
од она, љубители на природата и плани
ната.
Истовремено сме и екологисти. Каде што
минуваме поправаме и по некор чешма,
да течи подобро, чистиме отпадоци итн.
Тоа е моето второ хоби покрај филатели
јата. Напишав и околу 100-ина страници
од нашите доживувања и шеги. Некои
места ги имаме именувано со свои имиња:
" На Џоџа-мовзолејот " , " Мовче на
седумте сираци " , " Тајната вечера " ,
" Иван " , " На Јане спалните " и др. , а овој
материЈал го имам доставено, подарено
во Музејот; Архивот и Библиотеката.
Да 11и кажете нешто за Вашата
соработка со библиотеката и како
станавте нејзин 11 кум 1 1 ?
-Мојата соработка со
Приредил Николче Вељановски
28
Од живошо�и на библиошекарише
ОД ЖИВОТОТ НА
БИБЛИОТЕКАРИТЕ
ПОСТАВЕН ИКОНОСТАСОТ НА
ЦРКВАТА "СВ. ПЕТКА" ВО
СИДНЕЈ, АВСТРАЛИЈА
МИРКО Г АШПАРЕЦ
Нашиот колега Мирко Гашпарец
повеќе години, -работи во библиотеката 11 Св. Климент Охридски" -Битола на
работно место Заштита на книгата. Ја
користиме оваа прилика да дознаеме
нешто за неговата работа на поле на
копаничарството.
-Јас многу подобро се чувствувам и
повеќе го чувствувам копаничарството
преку поимот резбарство. Некако ми
звучи попрефинето. Работам околу 25
години на полето на резбарството во
своето слободно време. Еден сум од осно
вачите на Здружението на копаничари на
Македонија (ЗКМАК) во 1993 година. Не
можам ·да кажам колкав е вкупниот број
на изработени резби, иконостаси ,
ентериери, намештаи и друго. Имам
изложувано на 32 изложби во Македонија
и странство. Учествував во резбарски
колонии во црквите " Св. Јован
Бигорски " , " Св. Јован Осоговски " , " Св.
29
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003
Горѓи " во Прилеп и други.
Споменавте дека работите на
иконостаси за црквите. Пред два месеци
го поставивте и иконостасот на црквата
" Св. Петка 11 во познатиот "Рогдеал 1 1 , во
Сиднеј. Кажете ни нешто за текот на
работата на ова Ваше прекрасно дело?
Имам работено на црквите ;, Св.
Петка " во село Цапари, " Св . Спас " во
Добрушево, католичката црква " Св .
Климент Охридски " во Охрид, а најдолго
работев на иконостасот на црквата " Св.
Петка " во Сиднеј , Австралиј а .
Иконостасот почнав да го подготвувам
уште во 2000 година откако договорот со
некои претставници од Црквата беше
склучен. Веднаш почнав со набавка на
квалитетен материјал, со изработката на
Иконостасот на црквата
"Света Петка" во Сиднеј
цртежите. Ја оформив екипата од 5-мина
и ја поделивме работата.
Од живо�иош на библиошекарише
Самата работа траеше година и пол.
Потребно беше да се мисли на многу еле
менти при работата. Иконостасот
требаше да биде со ширина 9 .70 метри со
висина од 5 .50 метри, со десет резбани
столбови.
На малите табли (китабина)
изрезбани се претстави од Новиот Завет
како што се раѓањето и крштевање
то Христово , Света Богородица,
Света Петка и други. Исто така, отс
ликани се и царските двери и ел.
Откако иконостасот беше под
готвен неколку месеци траеше под
готвувањето на документациЈ ата за
транспортот на елементите за
Австралија и вадењето визи за нас
двајцата кои требаше на лице место
да го монтираме иконостасот во
црквата " Св. Петка " .
Ова лето Вие бевте во Сиднеј .
Кажете ни нешто повеќе околу
поставувањето на иконостасот.
-Во Сиднеј престојував во јули и
август годинава со уште еден помошник
КОЈ ми помагаше во поставувањето и мон
тирањето на иконстасот. Секако дека
многу ни помагаа и луѓе од Црквата.
Откако се направи скелето и се уком-
30
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003
понираа сите 263 елементи се доби права-. .
та слика на иконостасот КОЈ со своЈата
убавина, блескотност и живост дури и
мене ме изненади, затоа што целиот
период кога го работев, постоеше само во . .
МОЈата имагинациЈа, или го гледав само
составен на компјутер. Целата наша раб
ота околу иконостасот беше завршена
неколку дена пред Илинден 2003 год .
Морам да нагласам дека овој иконостас
во " Св. Петка " во Сиднеј е прв иконостас
изработен комплетно во резба по сите . .
канони на нашата црква и наЈуспешно Ј а
претставува македонската уметност и
култура на австралискиот простор.
На I{рајот да ни кажете нешто за
Вашиот престој во Сиднеј.
-Не се ова само зборови, туку
сакам да кажам дека целокупната органи
зација од страна на нашите домаќини
беше беспрекорна, како во поглед на раб
отата околу Црквата така и во поглед на
престојот. Домаќинот ни овозможи да го
видиме Сиднеј од сите страни, да ги
видиме знаменитостите, парковите, поз
натите зданија како Сидни Опера Хаус
(Sidney Opera House ), Сидни харбор бриџ
(Sidney Harbour Bridge) и ел . Она што
посебно ми остави впечаток беше една од
поголемите библиотеки во Сиднеј . Тоа
големо здание кое ме привлече да влезам
внатре. Ни беше дозволено, да влеземе, и
да ј а разгледаме, па и да се сликаме во
неа.
Приредил Николче Вељановски
Од живо�ио�и на библиошекарише
Во рамките на манифестацијата Денови
на македонско-хрватско друштво од
Битола, на 05.07. 2003 год. При отварање
то на изложбата на Блага Петревска
Рожман во МУБ, ви го претставуваме
есеистичкиот приказ
ВО СТИЛОТ НА ... . СФУМАТО
Ричард Ивани�иевиќ
Визуелниот модерен витраж на
сликарските креации, изложени во
битолскиот храм на книгата, претставу
ваат сложени сликовни синтези на умет
ник, чија уметност вовлекува, меѓу
апстрактни, маестетични
ликовни мотиви, низ мистери
озни сликописни теми на
интими, вкомпонирани во хар
мониите од харизмите на
личните артовизии, понесени
од хипнотичноста на глетките,
пределите, емотивните
доживувања и оживувања на
магијата - море. Волшебноста
и страста, уметнички да се
крстосува по бреговите на
таЈните пристаништа на
инвентивните мореузи, архи
пелази, кои само пиктурално
то, пикторескното, умеат
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003
кон светот на авантури, сознаниЈ а и
искуства најчесто е во фокусот на фан
тазиското, имагинативното и видовито
то- тие уметнички вечни духопловидби и
душекорабења во уметников ата
чувствителност, мечтателност на ликов
на личност која се изразува себе, безбро
јните светови!
Во сликарскиот опус доминира
колоритниот раскош и кошмар, неизвес
носта, непредвидливоста - одрази на
моќта и немоќта, а се допира до мирот и
немирот на брановите кои слично како и
психата се тивки, воздржани, па
шармантно романтични и суптилни, но и
страшни и ужасни, милостиви и
безмилосни, милосрдни и немилосрдни,
радосни и очајни, налик на бескрајните
судбини, бесконечните тајни што
исчезнуваат, или остануваат сеќавања
што бледнеат. А, само во уметничкото
создавање, спомените на миговите,
моментите на ламентата, мементата. . .
векуваат.
преку уметноста да се Од средбаша uo.л,,ieiy МУБ и библиошекаша искажат, прикажат, изразат "М м „ е- -
духовните и душевните делти.
Блага Петреска · - Рожман
потекнува од Македонија живее и работи
во Хрватска-Сплит. Ако Македонија ја
красат езера, Хрватска ја краси
Ј адранското Море. Магиката и мистиката
на водата како извор на животот, излез 31 арко арулик - илиш Стилот е мотивиран од живописноста на исконските убавини на водата и копното, а тоа е: уметниковото копнеење да се посвети на сликање смиреност и брановитост, пејзажност-естетска молит-
БИБЛИОТЕЧЕН ТРЕНД БР. 31 2003 ва за празнување на апсолутните благодети-земни и небесни. Апстрахиран и метафизичен , поетичен и лиричен сликосветот на Блага Петревска -Рожман е тоналитетно - палетен фриз од зрачни и прозрачни, небосводни, лазурни , аквамаринести нијанси во кои се сознава нежност, трпеливост, шепот ливост и тажност. Наспроти овој циклус, уметникот слика сликарски дела во кои се карактеристични густи , загасити, свечени и мистично луминозно-илуминирани имажирања, апстрактни реминисценции од: светло сини прелевања, разиграни виножитни, лилави , алови, пурпурна-до ноќносини , сивомодри асоциј ации . Модерна (ре)интерпретација на исконското , класичното античко, ренесансно, но сепак, современо сликарство . Низ нејзините слики присуство на лебедовото сфумато.
ЗАНИМЛИВОСТИ ОД СВЕТОТ НА
КНИГАТА
Првише енциклоиедии се ио1авиле
yшute во времешо на Римјанише. За
ирва енциклоиедија се смеша
Плиниевошо дело "Исшорија на
ириродаша " која имала 37 шомови и
2493 глави.
Најiолемаша енциклоиедија е
сосшавена во Кина во 1 721 година.
Оваа енциклоиедија има 5020
шомови.
Првиош илусшриран буквар на све
шош иечашен е во Англија 1484 год.
Таа исишвремено била и ирва илус
шрирана книга во оваа земЈа.
)Кива енциклоиедија
Ишалијанскиош научник Нико де ла
Мирандола (1463-1494) е смешан за
жива енциклоиедија. Тој ушше како 32 Занимливосши од свешош на книzаша десешгодишник иокажал голема сиособносш за иамшење. Се шшо ќе слушнел, или ирочишал заиамшувал од збор до збор. Најдолiиош шесшаменш За кој се знае 20 осшавила американкаша Фредерика Кук во иочешкош на минашиош век. Тесшамениtош се сосшоел од чeutupu книги со вкуино 95. 940 зборови. Најсшарише иечашени весници на свешош се смеша дека се германскише. На ир. Веќе во 1609 година во градош Волфенишел се иојавиле весници. Н ешшо иодоцна весници се иојавувааш и во други градови на Германија. За шоа време, некои весници биле со зачудувачки шираж. "Франкфуршскиош журнал " излегувал во 2000 иримеро�(и. Првише весници во Евроиа кога за ирв иаш се иојавиле во јавносша, не се иродавале, шуку се чишале гласно ио улицише и од оние кои слушале се собирал ирилог. Газеша За слушање на новосшише од весницише во Венеција се наилашувале од секој ирисушен ио една иаричка наречена газеша. Ошшогаш зборош газеша иосшанал синоним за весници и во шоа значење се задржала и денес на многу јазици. Заииркаша во кириличнише ракоииси иочнала да се уиошребува дури во 14 век. Дошогаш нашише иисашели се служеле само со шочка. Приредила Александра Раиф
Салон за 1енига
ХЕРАКЛЕА
ПЕЧАТЕЊЕ:
Монографии
Книги
Кашалози
Сиисанија
Прос1lекши
Покани
Визиш карши
Ешикеши
Сише видови
канцелариски
обрасци
УСЛУГИ:
Фошокоиирање
школски
11рибор
Канцелариски
- .
машериЈали
Албуми
Паики
Секаков вид
на укоричување
Издавачка дејносШ
Продавање и изнајмување на книiи
Комисиона Uродажба на сШари книiи
Т Н Ј:
С А :"-. T г. ll B l R Y ТЛ L Е .
\\ 1 1 Н 1 1 , 1