ЗНАЧАЈНИ ЛИЧНОСТИ ЗА БИТОЛА
DISTINGUISHED PEOPLE FOR BITOLA

БИТОЛА – BITOLA
2007

Издавачи:
НУУБ „Св. Климент Охридски“ – Битола

Општина Битола

ЗНАЧАЈНИ ЛИЧНОСТИ ЗА БИТОЛА

Составувачи:
Андоновска, Ленче
Ѓоргиевски, Науме

Николов, Благој
Огненовски, Трајко
Пешевска, Гордана

Стефановска, Анета
Талеска, Светлана

Рецензенти:
Жоглев, Златко

Кочанковски, Јован
Ѓоревски, Владо

Соработници:
Димовски – Цолев, Ѓорѓи

Миновски, Димче
Бојаџиевски, Петар
Христова, Лилјана

Котевска, Милка

Published by:
NUUB “St. Clement Ohridski” – Bitola
Municipality of Bitola

DISTINGUISHED PEOPLE FOR BITOLA

Authors:
Andonovska, Lence
Gorgievski, Naume
Nikolov, Blagoj
Ognenovski, Trajko
Pesevska, Gordana
Stefanovska, Aneta
Taleska, Svetlana

Publisher's readers:
Zoglev, Zlatko
Kocankovski, Jovan
Gorevski, Vlado

Associate cooperatives:
Dimovski – Colev, Gorgi
Minovski, Dimce
Bojadzievski, Petar
Hristova, Liljana
Kotevska, Milka

ЗНАЧАЈНИ ЛИЧНОСТИ ЗА БИТОЛА

НУУБ „Св. Климент Oхридски“ – Битола
Општина Битола

NUUB “St. Clement Ohridski” – Bitola
Municipality of Bitola

DISTINGUISHED PEOPLE FOR BITOLA

БИТОЛА – BITOLA
2007

CIP - Каталогизација во публикација
Национална установа Универзитетска библиотека
„Св. Климент Охридски“, Битола

929-056.45(497.774)

ЗНАЧАЈНИ личности за Битола / [составувачи
Ленче Андоновска, Науме Ѓоргиевски, Благој
Николов, Трајко Огненовски, Гордана Пешевска,
Анета Стефановска, Светлана Талеска; превод на
англиски Весна Милевска] = Distinguished people
for Bitola / [authors Lence Andonovska, Naume
Gorgievski, Blagoj Nikolov, Trajko Ognenovski,
Gordana Pesevska, Aneta Stefanovska, Svetlana
Taleska ; translation in english Vesna Milevska].
- Битола = Bitola : NIUL "St. Clement Ohridski" :
Municipality of Bitola, 2007 - 290 стр. :
илустр. ; 24 см

Напореден текст на англ. јазик. - Предговор /
Науме Ѓоргиевски ; Preface / Naume Gorgievski :
стр. 5-8. - Битола и битолчани низ вековите /
Ѓорѓи Димовски - Цолев: стр. 9-16. - Тираж 1000
- Слики на составувачите на пресвитокот на предната
корица. - Библиографија : стр. 275-278. - Регистар

ISBN 978-9989-2783-0-3
1. Насп. ств. насл. 2. Андоновска Ленче [собирач]
a) Познати личности - Битола
COBISS.MK.ID 18100289

5

ПРЕДГОВОР

Секој град, било да е голем или
мал, има своја историја, култура со
свои карактеристични обележја и
претставува нераскинлив дел од тра-
дицијата на своите жители.

Во текот на милениумското живе-
ење на Битола - светиот и древен ма-
кедонски град, се родиле и живе еле
личности кои оставиле дела од траен
и севкупен карактер за да се паметат,
да остават белег на градот и да зрачат
до денешен ден и натаму, до векот на
вековите.

Во големата расеаност на истори-
јата, кога одделни случувања за и во
градот се исклучени, заборавени, се
појавуваат луѓе надарени и спо собни
да го следат и да го регис трираат пул-
сот на животот, да го забележат не-
познатото, на најдобар можен начин
да му обезбедат пос покоен, побогат
и поздрав живот, да му понудат не-
броени научно-технички откритија
и откритија за поголема удобност,
да создадат литература за пријатни
моменти, да се нурнат во минатото,
да го про најдат традиционалното, а
потоа со посебно внимание да го за-
бележат најбитното и да го предочат
во дело што ќе остане и по нив, сè со
една цел, да остават печат, обележу-
вајќи го кодот за својот сакан град.

Во оваа книга, приредена според
биографскиот и сознајниот систем
на творење, се застапени сто шеесет
и една личност кои живееле и тво-

PREFACE

Each city whether it is big or small,
has its own history and culture with its
unique traits and represents an insepa-
rable part of the tradition of its citizens.

During the millennium existence
of Bitola – the holly and ancient Mace-
donian city, people who were born and
lived there, left their works of permanent
and overall character, so that they could
be remembered, leaving their character-
istic features and making the city glow
to this very day and further through the
centuries.

In the huge distraction of the history,
when certain events for and in the city
are excluded and forgotten, there were
people who were gift ed and capable of
following and recording the pulse of
life, to notice the unknown in their best
possible way, to secure calm, richer and
healthier life, to off er numerous scien-
tifi c and technical inventions and inven-
tions for larger comfortability, to create
literature for more pleasant moments, to
dive into the past, to fi nd the traditional
and then with special care to record the
most crucial events and to put it on pa-
per that will stay aft er them with only
one aim to leave a seal, marking the code
of their loved city.In this book, arranged
according to biographical and cognitive
system of creation, a hundred and sixty
people are presented who lived and cre-
ated and who with their talent, labor and
works represented leading power in the
social, scientifi c educational, cultural,

6

реле и кои со својот талент, труд и
дела претставувале носечка сила во
општествениот, научно-образов ниот,
кул турниот, уметничкиот и севку-
пен раз вој на Битола. Од плејадата
на многубројни личности низ исто-
ријата на Битола извлечени се од гру-
пации на револуционери и бор ци за
слобода, државници и воени лидери,
научници, реформатори, преподоб-
ни и великомаченици, верски пог-
лавари и мисионери, преродбеници
и учебникари, док тори, академици,
уметници (музи чки, ликовни, драм-
ски, оперски, балерини и танчери),
композитори и режисери, филозофи,
истражу вачи, писатели, поети, драма-
тисти, пронаоѓачи, спортисти), лич-
ности од најразлични професии, кои
се издигнале како феникс со својот
труд и научно-уметничко творење,
тие кои храбро се бореле и гинеле за
слободата на овој град, истрајни, ху-
мани кои им помагале на граѓа ните
од Битола да ги преживеат пустоши-
те, ропствата, сиромаш тијата, гладот,
болестите, едно ставно исполнети со
благородие, личности кои претставу-
ваат свое видни неимари на градот и
поши роко, одржувајќи го и подигајќи
го овој град, творци кои, без разлика
на верска, геополитичка и идеоло шка
определба го поврзувале овој наш
омилен град со културното рамниш-
те на другите градови на Балканот, во
Европа и пошироко во светот. Сите
застапени личности, се разбира, спо-
ред вредносен суд на Редакцискиот
одбор, изграден врз добиени созна-

artistic and the overall development of
Bitola. From the pleiad of numerous
people throughout the history of Bitola,
groups of revolutionaries and freedom
fi ghters, public fi gures and military lead-
ers, scientifi c reformers, great martyrs,
heads of church and missioners, re-
formers and authors of textbooks, doc-
tors and academic artists (music, art,
drama, opera, ballerinas and dancers)
composers and directors, philosophers,
researchers, writers, poets, play writers,
inventors, sportsman), people of miscel-
laneous professions who distinguished
themselves as phoenix with their labor
and scientifi c artistic creation, those
who fought heroically and died for the
freedom of their city, persistent and hu-
man people who helped Bitola’s citi-
zens to survive the devastation, slavery,
poverty, the hunger, and deseases, sim-
ply people full of mercy who represent
peculiar rescuers of the city and wider,
maintaining and raising this city, cre-
ators who regardless of their religious,
geopolitical and ideological determina-
tion connected this favourite city of ours
with the cultural level of the other cities
on the Balkans, in Europe and wider in
the world. All people mentioned in this
book are certainly, according to the valu-
able judgment of the Editorship board,
based on the obtained information of
the consulted numerous literature, of
encyclopedia historic and other avail-
able sources, as well as the inevitable
advises of Bitola’s scientists and histori-
ans, well-known experts and authorities,
fi lled with good will and noble causes,

7

нија од консултирана многубројна
литература од енци клопедиски, исто-
риски и друг изворен карактер, како
и од неод минливите совети на битол-
ски научници и историчари, познати
експерти и авторитети, исполнети
се со добра волја и благородни цели,
следбеници на севкупниот развој на
градот низ времињата што минале и
во последниот век. Прелими нарниот
список од проектот содр жеше по-
веќе од 350 личности. Напорите на
Редакцијата, на соста вувачите на тек-
стовите, со помош на мислењата од
рецензентите и др. беа големи при
селектирањето, гле дајќи пред сè сеоп-
фатност на сите области од животот и
дејностите. Воедно, при селектирање-
то се има ше предвид и фактот на сеоп-
фатност од сите видови научни и дру-
ги области: општествено-поли тички,
верски, природно-матема тички, ме-
ди цин ско-биолошки, кни жевно-уме-
тнич ки, историско-фило зофски и
дру ги видови научни области. Исто
така, Редакцијата го имаше предвид
и фактот на застапеноста на ликови
од времен ска дистанца, скоро од де-
сет века, а тоа значи да се дојде до
конечното обликување на овој прв од
ваков вид проект на НУУБ „Св. Кли-
мент Охридски“ - Битола, не беше ни
лесно, ни едноставно. За сите заста-
пени личности дадени се најосновни
информации за живо тот, творечкиот
пат, делата како и резултатите од нив-
ната примена. Во оваа импресивна
галерија на ликови секако ненамерно
некои граѓани не се застапени, иако

followers of the overall city development
through years that passed and in the last
century. Th e preliminary list of the proj-
ect contained more than 350 people. Th e
eff ort of the Editorship, the text writers,
helped by the publisher readers’ opin-
ions and others, was great at the selec-
tion, taking into consideration primarily
the comprehensiveness of all life areas
and activities. Namely, when selecting
the names of the distinguished people,
we took into consideration the compre-
hensiveness of all types of scientifi c and
other fi elds: social, political, religious,
natural, mathematical, medical, bio-
logical, literature-artistic, history- phil-
osophical and other types of scientifi c
fi elds. Also, the Editorship had in mind
the fact of comprehensiveness of time
distance characters, almost of ten centu-
ries and that means to achieve the fi nal
formation of this fi rst project of its kind
at NUUB “St Clement Ohridski” Bitola -
was neither easy nor simple. For all pre-
sented people, the basic information of
their life, creational path, works, as well
as the results of their appliance is given.
Certainly, in this imperative gallery of
people, some fi gures are not mentioned
willingly or unwillingly, although they
proved distinguished for Bitola, but we
are sure that they will be mentioned in
some other edition that will follow.

People, ordered alphabetically are
marked at the end of the register with
data for their activities through time and
the basic scientifi c or artistic member-
ship.

8

претставуваат значајност за Битола,
но сигурно ќе ги има во некое наше
издание што ќе следува. Лично стите,
средени азбучно, забележани се на
крајот во регистарот со пода тоци за
временското делување и основната
научна или уметничка припадност.

Вработените од НУУБ „Св. Кли-
мент Охридски“ од Битола, посебно
Редакцискиот одбор и составу вачите,
преку проекцијата на 161 значајна
личност за градот Бито ла, поаѓајќи од
пораката за да помогне за меѓусебно
запознавање, за соработка и зближу-
вање на граѓаните, за оддавање почит
кон градителите на историјата, на-
уката, уметноста, културата и општо
авто ритетот на Битола низ вековите
и во XXI век, за развој на македон-
ската култура и цивилизација и за
тоа дека човекот и пишаниот збор се
подеднакво вечни, сакавме да им по-
дигнеме најубав и најтраен спо меник
со една единствена желба да не се за-
борават, да не згаснат нив ните имиња
затоа што преку нив ните дела градот
Битола добил мемориска вечност и
бесмртност.

На сите ним, за сè што направија
и на овој начин им ја искажуваме на-
шата почит и благодарност.

Главен и одговорен уредник,
Науме Ѓоргиевски

Th e employed at NUUB “St Clem-
ent Ohridski” from Bitola especially the
Editorship and the writer through the
project of 161 important people for the
city of Bitola starting by the message for
assistance in the mutual introduction,
cooperation and bringing citizens clos-
er, for showing respect to the construc-
ters of history, science, art culture and
generally the authority of Bitola through
centuries and in XXI century, for the
development of Macedonian culture and
civilization and for the fact that man
and written word are equally eternal, we
wanted to erect the most beautiful and
the everlasting monument with unique
desire for their names neither to be for-
gotten nor to be extinguished, because
through their works the city of Bitola
gained memorable eternity and immor-
tality.

To all them for everything they did
we want to express our respect and grati-
tude.

Editor in chief
Naume Gorgievski

9

БИТОЛА И БИТОЛЧАНИ НИЗ
ВЕКОВИТЕ

Масовното преселување и насе-
лу вање на Славјаните станало, глав-
но, во VII век н.е. Погодните услови
за живот, клима, почва, вода и сл. го
привлекло племето Брсјаци да засед-
не во подрачјето од денешните Велес
- Охрид, односно и во Пелагонија.
Населбата која во времевладеењето
на Самуил била и царска резиденција
со своја тврди на, првично се споме-
нува кога била нападната и во неа
изгорени цар ските дворци на Гаврил
Радомир, но не со своето народно
име. Веројатно тогаш била делумно и
срушена тврдината поради што царот
Јован Владислав ја обновил во спомен
на тој настан, на видно место поста-
вил голем мермерен блок со текст со
славјанско кири лично писмо. На тоа
спомен обеле жје во 1016 г. за првпат се
среќава народното име на населбата.

Градот Битола во средновеко вието
е напаѓан и освојуван од разни феу-
дални завојувачи - Латини, Крстонос-
ци, Eпирци, Бугари. Експанзијата на
српската држава кон југ ја зафаќа и
Битола. Меѓутоа, за разлика од дру-
ги средновековни градови - Охрид,
Штип, до доаѓањето на Османлии-
те (XIV век), името не се споменува.
Турците Османлии, навлегувајќи во
Македонија лесно освоиле повеќе
градови, но кај Битола сретнале же-
сток отпор, поради кое за казна на

BITOLA AND ITS CITIZENS
THROUGHOUT THE CENTURIES

Th e mass movement and settlement
of the Slavic occured mainly in VII cen-
tury A.D. Th e suitable living conditions,
climate, soil, water and etc attracted the
tribe Brsjaci to settle in the area of the
present Veles, Ohrid - as well as Pelag-
onija. Th e settlement which in the reign
of Samuil was a czar residence with its
fortress is mentioned, for the fi rst time
when it was attacked and the Czars cas-
tles of Gavril Radomir were burnt, but it
was not by its original national name. It
was probable that the fortress was partly
pulled down, as czar Vladislav renewed
it in the memory of that event and on a
very noticeable place, he put a marble
plate engraved with the Slavic Cyril let-
ters. Th e settlement’s national name was
fi rst met on that memory monument in
1016.

Th e city of Bitola in the medieaval
time was attacked and invaded by dif-
ferent feudal conquerors such as: Latin,
Crusaders, Epir, Bulgarian. Th e expan-
sion of the Serbian state to south aff ect-
ed Bitola as well. But, opposite the other
medieaval cities- Ohrid Stip, until the
arrival of Ottoman Turks (XIV century)
the name is not mentioned.

When entering Macedonia, the Ot-
toman Turks easily conquered many cit-
ies, but in Bitola they come accros a se-
vere resistance and as a punishment they

10

градот му ја срушиле тврдината до те-
мел. Османлиите градот го именува-
ле со свое име т.е. Мана стир, а потоа
тоа име го преземаат и европските
држави. По освоју вањето од Турците,
во градот се изменил етничкиот со-
став, така што мнозинско население
станале освојувачите - муслимани, но
пос тоело и христијанско население.
Со натамошните турски освојувања
на Балканот и во Европа, Битола ста-
нувала за државата важен стра тешки
центар.

Во XV век градот добил нов ет-
нички елемент - Евреите. Разви ените
занаети, со доаѓањето на Евреите
уште повеќе напреднале, а со нив и
трговијата. Во еден период Битола
повеќе бил муслиманско-мојсеев ски
отколку христијански град. Други
околности давале во XVIII век да се
населат во Битола помасовно Власи
со што занает чиството и трговија-
та знатно напреднале, а со тоа пос-
тепено се оформила чаршијата и за
неа неопходниот градски часовник,
дуќани од тврд материјал т.н. маази,
безистенот, со свои опреде лени мес-
та т.н. пазари за добиток (овчи пазар,
ат-пазар) - дрвен пазар, пекмез пазар,
ленски пазар итн. Особено Битола ќе
земе видно место во државата и по-
широко на Балканот когa ќе стане се-
диште на Румелискиот Вилает. Тогаш
ќе процутат нови занаети, трговија-
та ќе излезе од рамките на државата.
Деветнаесеттиот век за битолското
занаетчиство претставува еден вид
„златен век“. Така тоа со своите 2000

pulled down the fortress. Th e Ottoman
Turks named the city “Manastir” and
that name was accepted by the European
states. Aft er the Turks invasion the city
ethnical content changed, so the major-
ity became the invaders – the Muslims,
but there was Christian population ex-
isting as well. In the sequential Turkish
invasions on Balkans and in Europe, Bi-
tola became important strategic center
for the state.

In XV century a new ethnical ele-
ment appeared - the Jews. With the ar-
rival of the Jews, diff erent craft s as well
as the trade were developed even more.
In one period, Bitola was more Mus-
lim than Orthodox city. Other circum-
stances caused mass Vlachs settlement
in Bitola in XVIII, so the craft s and trade
greatly improved and then the Old Ba-
zaar was gradually developed together
with City clock – the symbol of the city,
shops of solid material called “maazi”,
the covered market with its designated
places, called cattle markets (sheep mar-
ket, horse market) - wooden market, jam
market, fl ax market etc. Bitola especially
got important place in the state and
wider on the Balkans, when it became
residence of the Rumelia’s vilayet. Th en,
new craft s fl ourished, the trade passed
country borders. Th e ninetieth century
for Bitola’s craft represented a kind of a
golden age. So with its 2000shops and
around140 craft s and over 70gilds, it
experienced its economic culmination
which certainly positively refl ected to
the society. At that time in the city, build-

11

дуќани и околу 140 занаети и над 70
еснафи доживеало свое видна сто-
панска кулминација, што позитивно
се одразило и во општес твото. Тоа е
време кога во градот се изградуваат
стамбени објекти со мошне убави фа-
сади на Широк Сокак и во центарот
на градот, тоа е време кога големите
држави ги испраќаат своите дипло-
матски претставници - конзули, кога
се користи модерна облека, нов стил
на живот, хигиена, раскошни банкети
и други разоноди. Меѓутоа, тоа е вре-
ме кога реславјанизацијата на Битола
ќе кулминира. Имено, сè поголеми-
от прилив на Славјанско население
од селата, кое бега од разбојничките
банди во градот наоѓа и работа и си-
гурност. Ова придојдено население
брзо се адаптирало во новата средина
(Јени Маале, Баирот) и неоптоварено,
но загрозено од елинизацијата, вед-
наш го крева гласот за своја црква и
училишта на мајчин јазик. Во таквата
преродбенска активност се вклучиле и
ја раководеле д-р Конс тан тин Мишај-
ков, браќата Никола и Димитар Робе-
ви, Димко Радев и др. градски првен-
ци. Со упорна борба славјанското
население се одделило од патријарши-
ската всу шност, грчката доминација
и формирало во 1869 г. своја посебна
општина. Исто така населението ги
изградило црквите Св. Недела и Св.
Богородица, како и основно (подо цна
класно) училиште каде доминирал
народниот јазик и славјан ската бого-
служба и пеење. Народниот подем во
преодот од XIX во XX в. се преточува

ings were built with impressive outlook
at Sirok Sokak and that was the period
when the big states sent their diplomatic
representatives - the Consuls, the time
when modern clothes were worn, and a
new lifestyle was experienced, as well as
the time of hygiene, luxurious banquets
and other entertainment. However, it
was also the time when the reslavinisa-
tion of Bitola reached its culmination.
Namely, larger infl ux of Slavic popula-
tion from the villages who ran away
from the gangs in the city, found work
and security in the city. Th is newly ar-
rived population soon adjusted to the
new environment (Jeni neighbourhood,
Bair) and unburdened, but endangered
by the elimination, immediately raised
its voice for own churches and schools in
their mother tongue. In such reforming
activity dr Konstantin Misajkov, broth-
ers Nikola and Dimitar Robevi, Dimko
Radev and other city leaders were in-
volved and with the persistent fi ght of
the Slavic population, they managed to
seperate their people from the patriarch,
which means, the Greek domination,
and in 1869 their struggle resulted in
establishing a separate municipality of
the Slavic population. So, the popula-
tion built the churches “St Nedela” and
“St Virgin Mary"s Church” as well as pri-
mary (later class) school where the na-
tive language, Slavic service and singing
dominated. People’s progress at the turn-
over of the IX and XX century merged
into TMORO, which in its program had
the fi ght for Macedonian autonomy. At

12

во ТМОРО, кое во својата програма ја
имала борбата за автономија за Маке-
донија. Тогаш Битола со сво ите околни
села Смилево, Ѓавато, Цапари и др. прет-
ставува главен бастион за МРО која на
Илинден 1903 г. го кренала население-
то на востание. Битолскиот револуци-
онерен округ станал големо попри ште
на борба против османли ската власт.
Во вителот на востанието биле ослобо-
дени Невеска, Кру шево, Клисура, Сми-
лево и др. во кои места населението на
демок ратски начин изградило свои ор-
гани на власт. Од градот во востанието
излегле многу борци, а некои биле и во
врвот на Органи зацијата - А. Лозанчев,
Ѓ. Сугарев.

Востанието не успеало. Сурови
мер ки биле преземени во задушу ва-
њето. Биле запалени цели села, многу
луѓе останале без покрив над гла вата,
останале многу сираци. Во ублажу-
вањето на поразот на населението,
многу помогнале хуманистите Заха-
рија Шумлјанска, Х. Брејлсфорд, сес-
тра Виолè и др.

Не минало многу време Битола ја
зафатиле нови катастрофи, однос-
но Балканските војни 1912-1913 г.
со што потпаднала под српска оку-
пација и Првата светска војна 1914 -
1918 во која од есента 1915 до есента
1916 г. била под бугарска окупација, а
од 1916 до 1918 под српска реокупа-
ција. За време на реокупацијата Би-
тола секојдневно била бомбардирана,
од што градот бил разрушен, населе-
нието разбе гано - иселено, заболено
од епиде мии. Со мировниот договор

that period, Bitola with its surround-
ing villages Smilevo, Gavato, Capari
and others represented main bastion for
MRO which on Ilinden 1903 raised the
population on a rebellion.

Bitola revolutionary region became a
large fi ghting location against the Otto-
man power. In the rebellion maelstorm
Neveska, Krusevo, Klisura, Smilevo and
other places were liberated, where the
population built their own bodies of au-
thority. Th ere were a lot of city fi ghters
and some of them were on leading po-
sitions of the organization A.Lozancev,
G. Sugarev

Th e rebellion was not successful.
Cruel measures were taken for its suf-
focation. Whole villages were burnt,
many people were left without their
roofs and many of the children were
made orphans. As an alleviation of the
defeat the humanists Zahrija Sumljan-
ska, H.Brailsford, Sister Viole and others
helped the population.

It did not pass much time and Bitola
was caught by new disasters such as: the
Balkan wars 1912-1913, when it was un-
der Serbian invasion and the First World
War 1914-1918, when from the autumn
1915 until 1916 it was under Bulgarian
invasion and from 1916 to 1918 under
Serbian reinvasion. During the reinva-
sion Bitola was under 24-hour constant
bombing and it resulted in destroying
the whole city, forcing the population af-
fected by epidemic deseases, run away.
With the Peace agreement Bitola was
under Serbian authority. Next to the city,

13

Битола потпаднала под српска власт.
Непосредно до градот била повле чена
вештачка државна граница, со што му
бил отсечен неговиот хитерленд. Нас-
тапил мирен период и невидена де-
национализација - преку училишта,
цркви, админи страција. На таквото
насилство битолчани не потклекна-
ле - не го изгубиле духот. Наспроти
национа лниот притисок битолчани
го негувале својот народен јазик, при-
казни, песни, посебно оние во кои се
опеани борбите и борците од Илин-
ден 1903 г. Настапувала мла дата гене-
рација која неоптоварена од минатото
со Егзархијата и бугарското име, јас-
но го иста кнувала својот македонски
иден титет преку движењето МАНА-
ПО. Немало излет, именден или пома-
совна средба, а да не се рецитираат
националните поети В. Марковски, К.
Рацин и да се пеат народни песни и
играат народни ора. Во младинските
национални манифес тации особено
водечка улога имале учениците од би-
толската Гиманзија кои се истакнале
против големо српскиот режим Борка
Талески, Кузман Јосифовски, Мирче
Ацев, Стив Наумов, Трифун Пановс-
ки. Националната определба на Маке-
донците не ја прифаќале тогашните
легални политички партии. Неа ја
прифатила илегалната КП. Затоа по-
литички младите се приклучиле кон
КПЈ, која истовремено била и анти-
фашистички ориентирана. Нас танала
1940 г. Во март градот бил бомбарди-
ран од италијански авиони божем на
грешка. Се очекувала војна. Истата

an artifi cial state border was drawn and
its hiterland was cut out. Th ere was a
peaceful period and huge denationaliza-
tion-through schools churches, admini-
startion. Even though being exposed to
such violence, Bitola’s citizens neither
collapsed, nor lost their spirit. Opposite
the national pressure, they took care of
their langauge, stories songs, especially
when Ilinden1903 battles and fi ghters
were sang.

Th en, the young generation un-
burdened by the past, which included
the Egzarhy and the Bulgarian name,
clearly emphasized its macedonian
identity through MANAPO movement.
Th ere was no picnic or name’s day or
mass meeting when the national poets
V.Markovski K.Racin were not quated or
folk songs sang or danced folk dances.
On the youth national manifestations,
the students from Bitola’s high school
had a leading role in promoting them-
selves against the Great Serbian regime.
Th ose prominent names were: Borka
Taleski, Kuzman Josifovski, Mirce Acev,
Stiv Naumov, Trifun Panovski. Th e
Macedonian national determination
was not accepted by the former legal po-
litical parties. It was only accepeted by
the illegal KP.Th at is why young people
joined KPJ, which in fact was antifascist
oriented. Th en 1940 came. In March the
city was bombed allegedly, by mistake by
Italian planes. Th e war was expected and
it strated and fi nished in April. In 1941
the kingdom Yugolavia which was force-
fully united, fell apart. In place of the

14

започнала и завршила во април. Во
1941 г., Кралството Југославија, на-
силно создадено - веднаш се сруши-
ло. На местото од српските окупато-
ри во Битола дошле нови - бугарски,
со своја војска, учители, свештеници,
полиција, исто како во времето на
српската окупација. Настапила нова
агитација, пропаганда дека јазикот
е само дијалект на бугарскиот, дека
нема посебна македонска нација и
слично. Младото поколение задо ено
во борба против србизмот, со својот
македонизам продолжило да се бори
сега против бугарскиот окупатор -
овој пат и со оружје. Партијата која ја
организира антифашистичката војна
за Маке донците претставува и борба за
национална слобода. Тогаш од Битола
и битолско биле формирани партизан-
ските одреди „Пелистер“, „Даме Груев“,
„Гоце Делчев“, „Јане Сандански“ – кои
подоцна прерас нале во Ма ке донска
народна војска - Седма би толска бри-
гада. Во борбата Битола дала многу
жртви меѓу кои и најголемата - битол-
ските Евреи кои биле депортирани и
уништени. Натчовечките напори низ
четиригодишната вооружена борба
вродиле плод. Антифаши с тичките си-
ли ги разбиле силите на Оската. На 4.
ноември 1944 г. Битола ги пречекала
своите народ ни борци, а тој ден го
има за свој голем празник.

Паралелно со сите етнички и еко-
номски промени во Битола се одвивал
и духовен живот, манифе стиран на
разни начини. Така, уште во древни
времиња со приемот на христијан-

Serbian invaders there came new ones
the Bulgarians, with their own army
teachers, priests, police the same as in
the time of the Serbian invasion. Th ere
was a new agiatition propaganda such
as: the language is only a dialect of the
Bulgarian, there was no separate Mace-
donian nation and the like. Th e young
population, weaned on the fi ght against
the Serbs with their Macedonism con-
tinued to fi ght against the Bulgarian in-
vader- but this time with weapon. Th e
party which organized antifascist war for
the Macedonians represented a battle for
national freedom. Namely, from Bitola
and Bitola surroundings the Partisans
units “Pelister”, “Dame Gruev”, “Goce
Delcev”, “Jane Sandanski” were formed
and they later grew into Macedonian na-
tional army-Th e seventh Bitola’s brigade.
In the battle Bitola gave many victims,
but mostly aff ected of all were the Jews
who were deported and destroyed. Th e
extreme human eff orts throughout the
four-year armed fi ght gave results. Th e
antifascist power broke the power of Ax-
le. On 4 November 1944 Bitola saluted
its fi ghters and since then, that day has
been nationally celebrated.

Parallel with all ethnical and eco-
nomic changes there was a social life
manifested in diff erent ways. So, even
since the ancient time, infl uenced by the
spreading of the christianity, the popu-
lation built its churches and monasteries
in which there was a rich literature life
with writing, which was more exactly, a
translation of religious books.

15

ството, населението гра дело свои
храмови - цркви и манс тири, во кои
се одвивал богат книжевен живот
во пишување, поточно во преводи
на богослу жбени книги. Еден од тие
манас тири бил посветен на Светите
- Бесребреници, односно на Светите
Врачи - Кузман и Дамјан, чиј култ и
денес битолчани го негуваат. Број-
ните сочувани црковни книги - Би-
толски триод, минеи, службе ници,
евангелија и слично сведочат за богат
книжевен живот. Исто така и другите
етнички заедници имале свои храмо-
ви Турците - џамии, а Евреите - си-
нагоги. И кај нив буел религиозниот
живот како и лица кои пишувале,
преведувале т.е. твореле. Во поново
време ХIХ и XX век во градот Бито-
ла постоеле повеќе средни училишта
- гимназии на кои иако првична цел
им била националната пропаганда,
сепак давале сознанија од науките и
убавото однесување, особено во ши-
рење на светските јазици. За потре-
бите на граѓаните било регулирано
коритото на реката Драгор, изградена
канализација, театарска зграда, пар-
кови и сл. Покрај писатели во Бито-
ла работеле и други уметници како
сликари, копаничари, композитори...
Таков, градот Битола по 4. ноември
1944 г. ја доживува својата ренесан-
са. Имено, со свои луѓе, ненаметнати
дојденци, започна нов живот. Градот
преку Малиот битолски Монмартр се
афирмира низ целиот свет, исто така
и преку фестивалот Браќа Манаки,
како и Камера 300. МНД преку сво-

One of those monastiries was dedi-
cated to the Holly “bezsrebrenici” that is
the Holly miracle workers “Kuzman and
Damjan” whose cult, even today Bitola’s
citizens take care of. Th e numerous pre-
served books, - Bitola triode, minei, ser-
vices, gospels and the like, testify for the
rich literature life. Also the other ethni-
cal communities had their own temples,
Turks–mosques and Jews sinagogues.
Th ey also had rich religious life as well as
people who wrote, translated and created.

In the recent XIX and XX century
there were many secondary school-high
schools in the city, whose primary aim
was the national propaganda. However,
they provided scientifi c information and
knowledge of proper behaviour, especially
in the spreading of the world languages.
For citizens’ needs, a riverbed drainage of
the river Dragor was built, as well as the
theatre building and the park.

Besides writers, other artists such as
painters, wood carvers and composers
worked in Bitola too.

…..Aft er 4th November 1944, Bitola
started living its Renaissance. Namely,
with unobstrusive newcomers a new
life began.Th e city’s reputation dramati-
cally started to increased throughout
the world through Th e Small Bitola
Monmartre, “Brothers Manaki”-festival,
“Camera 300” and its magazine “Prilozi”
the scientifi c thought of Bitola is spread
all around the world. It gained profes-
sional theatre assembly, Museum, His-
torical Archive, Library and numerous

16

ето списание „Прилози“ ја афирмира
битолската научна мисла низ целиот
свет. Битола се здоби со професио-
нален театарски ансамбл, Музеј, Ис-
ториски архив, Библи отека и бројни
средни училишта, за во поново време
да стане и Универзитетски центар.

Ѓорѓи Димовски – Цолев

secondary schools in order to be able to
develop itself as a University center in
the recent years of this century.

Gorgi Dimovski – Colev

ЗНАЧАЈНИ ЛИЧНОСТИ ЗА БИТОЛА
DISTINGUISHED PEOPLE FOR BITOLA

19

Алексова, Рајна (1883–1959), првата
жена фармацевт во Маке донија. Родена
1883 г. во Битола. Гимназија завршила во
Солун, а потоа се запишала на фармацев-
тскиот факултет во Лозана (Швај царија).
Дипломирала во 1906 г. Веднаш по дип-
ломирањето требало да отвори сопстве-
на аптека, со што се судрила со турските
закони кои не дозволувале „жените да
обаву ваат аптекарска професија“. Додека
чекала одобрение од турските вла сти, таа
се вработила како милос рдна сестра во
држав ната болница во Ќустендил (Буга-
рија). Во јуни 1907 г. таа била преместена
во бугарската болница „Евл. Геор гиев“
во Цариград, каде ра бо тела до февруари
1908 г. Потоа ја напуштила болницата
и работела како учителка во женската
гимна зија во Едрене. Р. Алексова сепак
добила дозвола за работа како аптекарка.
Така, во 1909 г. веќе работела во Битола,
во аптеката на својот брат Ристо Алексов,
трговец. Алек сова подоцна ја откупила
аптеката од својот брат и работела во неа
до нејзиното пензионирање во 1944 г. Во
нејзината аптека ординирале и препишу-
вале лекови познатите лекари Александар
Дума, Илија Аждари и Анастас Христиди,
и тоа било најдобрата реклама за аптека-
та. Рајна Алексова починала од насилна
смрт 1959 година.

АЛЕКСОВА
РАЈНА

– фармацевт –

ALEKSOVA
RAJNA
– pharmacist –

Aleksova, Rajna (1883-1959), the first
female pharmacist in Macedonia. She was
born in Bitola, in 1883. She finished high
school in Solun, and after that she enrolled
at the Faculty of Pharmacy in Lozana (Swit-
zerland). She graduated in 1906. Immediate-
ly after her graduation she was supposed to
start her own pharmacy, but she confronted
the Turkish laws which did not allow” wom-
en to perform pharmacy profession”. While
she was waiting the approval from the Turk-
ish authorities she was employed as a Sister
of Mercy at the State hospital in Kustendil
(Bulgaria). In June 1907 she was transferred
to the Bulgarian hospital “Evl. Georgiev’ in
Carigrad, where she worked until February
1908. Rajna Aleksova eventually gained her
working permit- as a pharmacist.

So, in 1909 she already worked in Bitola
in the pharmacy of her brother Risto Aleks-
ov, a trader. Rajna later bought the pharma-
cy and she remained there until her retire-
ment. In her pharmacy famous doctors like
Aleksandar Duma, Ilija Azdari and Anastas
Hristidi had medical practice and prescribed
medicines and that was the best reputation
for the pharmacy. Rajna died from violent
death in 1959.

20

Алушевски, Илија (1928–2004), фол-
клорист, етнолог, просве тен деец, публи-
цист, кореограф и запишувач на усната
литература во битолскиот крај и поширо-
ко, пот тикнувач и орга низатор на јавни
манифестации испо лнети со фолклорен
жанр, уче сник во развојот на аматериз-
мот во РМ, меѓу македонските иселе ници
во Германија, Шведска и на др. места.
Роден 1928 г. во с. Ѓавато Битол ско. Дип-
ломирал на Филозофскиот факултет во
Скопје. Најпрво работел како среднош-
колски професор во учителската школа
во Штип, во гимназијата во Кочани и на
крајот во Електро машинскиот учили-
шен центар во Битола. Извесен период
бил и научен советник во Институтот за
фолклор во Скопје. Собирал песни на
панаѓурите, повеќе од половина век за-
почнувајќи веднаш по педесеттите годи-
ни на ХХ век, па сè со крајот на животот,
најпрво во свој ство на организатор на
тие манифестации во Битола и Битол ско.
Црпел од неисцрпните изво ришта на
непресушните фолклорни врутоци, бе-
лежел делови од душата на народот, да
не исчезне од македонското помнење,
само и само да не останеме фиданка без
корен. Несебично се ангажирал во ама-
терските самодејности и сесрдно пома-
гал во работата на следните КУД: „Стив
Наумов“, „Илинден“, „А. Турунџев“,
„Гоце Делчев“. Еден е од иницијаторите

АЛУШЕВСКИ
ИЛИЈА

– фолклорист –

ALUSEVSKI
ILIJA
– folklorist –

Alusevski, Ilija (1928-2004), folklorist,
ethnologist, educational activist, publicist,
choreograph and collector of the oral lit-
erature in Bitola‘s region and even wider,
supporter and organizer of public manifes-
tations, filled with folklore genre, participant
in the development of the amateurism in
RM among the Macedonian immigrants in
Germany, Sweden and other places; he was
born in 1928 in v.Gavato, Bitola. He gradu-
ated at the Faculty of Philosophy in Skopje.
Firstly, he worked as a high school teacher
at the Teacher’s school in Stip, at the high
school in Kocani and finally at the Electro
Mechanical School Center in Bitola. For a
period of time he was a scientific adviser at
the Folklore Institute ”Marko Cepenkov”-
Skopje. He collected songs at fairs and for
more than a half of a century, since the fif-
ties of the XX century until the end of his
life. He was one of the first organizers of
those manifestations in Bitola and its sur-
roundings. He absorbed from the inexhaust-
ible sources of everlasting folklore springs,
recording events from people’s soul, in order
to prevent them from fading away, from the
Macedonian memory and mostly to prevent
us from becoming a rootless sapling. He un-
selfishly engaged himself in amateur activi-
ties and wholeheartdly helped the cultural-
artistic band such as: KUD “Stiv Naumov”,
”Ilinden”, ”Aleksandar Turundzev”, ”Goce
Delcev”, ”Dame Gruev” and “Stiv Naumov”

21

за формирање на Фестивалот за наро дни
песни и игри „Илинденски денови“. Го-
дини на ред своите макотрпни собирани
записи ги објавувал во списанија и книги.
Бил редовен уредник на Радио Битола на
„Фолклорната плетеница“. Во 1982 г. ја
обелоденил неговата прва збирка собрани
народни стихови под наслов „Залуде лудо
полуде“ - вкупно 224 македонски народни
песни речиси од секој вид - епски, лирски,
лирско-епски (балади и романси). Втора-
та збирка „Цвилит коњче во гора зелена“
(1997), содржи вкупно 715 песни. Почина
во 2004 г. на својата 72 годишна возраст.
Добитник е на низа признанија и награ-
ди: награда на КПЗ по повод месецот на
книгата, „Особено истакнат педагошки
работник“, „Ѓуро Салај“, републичката
награда за истакнат просветен работник
„Кирил и Методиј“, општинската на-
града „4-ти Ноември“, Орден за труд со
сребрен венец од Претседателот на пора-
нешната СФРЈ, сребрена пла кета на ДНУ
- Битола и други.

from v.Logovardi. He was one of the“Ilinden
Days”. He continuously published his hard-
working collected records in Macedonian
printed letters and books. He was regular
editor of Radio Bitola of “Folklore plait”. In
1982 he revealed his collection of folk songs
titled “Dreamly crushed my beloved ”- total
of 224 Macedonian folk songs almost of any
type-epic, lyric, lyric-epic (ballads and ro-
mances). The second collection ” The horse
weept in the green forest” (1997) with total
of 715 songs. He is one of the initiators for
establishing the foundation of the Festival
of national songs and dances called “Ili-
nden days”. He passed away in 2004 at the
age of 72. He was recepient of a great range
of awards and recognitions; the KPZ award
on the occasion of the month of the book
“Extremely promoted pedagogical worker”,
“Guro Salaj”, the republic award for pro-
moted educational worker, “Cyril and
Methodius”, the municipal award ”4th No-
vember” ,Order of labour with silver wreath
by the President of the former SFRY, silver
testimonial of DNU Bitola and many others.

22

Ангелевски, Тодор – Тошо Даскалот
(1910-1943), роден на 4. I 1910 г. во би-
толското село Лавци. Потекнува од сел-
ско занаетчиско семејство. Основното
четиригоди шно училиште го завршил во
Лавци. Како на одличен ученик му било
дозволено во една година да заврши две
одделенија, па со тоа тој основното учи-
лиште, наместо за четири, го завршил за
три години. Потоа се запишал во Држав-
ната мешовита реална гимназија во Бито-
ла, а во учебната 1925/26г., во Учителска-
та школа во Прилеп. Уште како ученик во
Учителската школа, веќе се оформил како
напреден, прогресивен младинец, иден
прогресивен учител и рево луционерен
деец. Во услови на прогони и казнувања
на сè што било напредно и револуци-
онерно, со мака ја гледал и доживувал
социјалната беда на работните луѓе од
една страна и корупцијата и пљачкањето
по пат на оданочување и други давачки
на сиромашните, од друга страна. Тоа
во него уште повеќе го оживувало отпо-
рот и спремноста за организирано спро-
тивставување. Тој бил во првите редови
на напредното учителско движење во бур-
жоаска Југославија и член на КПЈ од пред
војната. Во Народноослободителната
борба и Социјалистичката револуција се
вклучил уште во 1941 г. Бил орга низатор
и активен учесник во сите значајни на-
стани од НОВ и Социјалистичката рево-

АНГЕЛЕВСКИ
ТОДОР – ТОШО ДАСКАЛО

– револуционер –

ANGELЕVSKI
TODOR – TOSO DASKALO
– revolutionary –

Angelevski, Todor-Toso Daskalot (1910-
1943), was born in 1910 in Bitolas’s village
Lavci. He comes from a peasant craft fam-
ily. He finished his primary education in
v.Lavci. As he proved himself as an excellent
student, he was allowed to finish two grades
in one year, so he completed his primary
school for three instead for four years. Then,
he enrolled in the Public Mixed Real High
School in Bitola and in 1925/26. Toso Ange-
levski started the Teacher’s School in Prilep.
Even since his teenage years he grew as an
advanced progressive young man, a future
progressive teacher and a revolutionary ac-
tivist.In a situation of persecutions and pun-
ishments of everything that was progressive
and revolutionary, he painfuly watched and
experienced the social misery of the work-
ing people on one side, and the corruption
and robbing the poor by taxing and other
burdens on the other side. That is why he
felt even more resistant and prepared for or-
ganized confrontment. He was in the front
lines of the progressive teacher movement
in bourgeois Yugoslavia and member of KPJ
before the war. He joined the National lib-
eration war and the Socialist revolution in
1941.Todor Angelevski was the organizer
and active participant in all more important
events from NOV and the Socialist revolu-
tion in Bitola and its surrounding until June
1943. He was given the credits for the foun-
dation of Bitola’s national liberation parti-

23

луција во Битола и битолско од 1941 до
јуни 1943 г. Имал голема заслуга за созда-
вањето на битолските НОПО „Пелистер“,
„Даме Груев“, „Јане Сандански“ и „Гоце
Делчев“. Бил командант на здружениот
одред „Даме Груев“ во 1943 г., командант
на здру жените одреди „Даме Груев“ и
„Вичо“, член на Окруж ниот оперативен
штаб и командант на Штабот на Втора-
та опера тивна зона. За револуционерната
антифа шистичка активност, Т. Ангелевс-
ки од фашистичкиот окупаторски суд бил
осу ден на смрт во отсуство. Неговата гла-
ва била уценета со тогашни 200 000 лева.

Загинал на 23. VI 1943 г. Опколен од
бугарската војска и полиција, која ја за-
палила плевната во која се криел, за да не
падне жив во рацете на окупаторите, тој
го употребил својот последен адут - соп-
ственото оружје. Херојски загинал и изго-
рел во пламените јазици на опколената и
запалена плевна во селото Лавци.

san units “Pelister”, ”Dame Gruev”, “Jane
Sandanski” and “Goce Delcev”.He was com-
mandant of the joint unit “Dame Gruev” in
1943, a commandant of the joint units “Dame
Gruev” and “Vico”, a member of the District
operative headquarter and a commandant of
the headquarter of the Second operative zone.
For his revolutionary antifascist activity Todor
Angelevski was condemned to death by the
fascist invader’s court in his absence. His head
was blackmailed with 200 000 leva. He died on
23 June 1943 surrounded by the Bulgarian ar-
my and police, which burnt the barn where he
was hiding, in order not to be caught alive in the
hand of the invaders, he used his final card-his
own weapon. He died heroically and burnt in
the flames of the surrounded and burning barn
in village Lavci.

24

Ангеловски, Петар - (1931–2003), сце-
но граф кој секогаш настојуваше да навлезе
во суштината на драмското дело, покажу-
вајќи одредена стручност, вкус и одлич-
но познавање на законитоста на сцената,
сценографскиот простор го исполнуваше
со динамика и природни состојби со што
делото сценографски го оживува.

Со неговото доаѓање во 1960 г., би тол-
скиот театар се здобива со првиот постојан
сценограф. Со сво ите зафати во областа на
театар ската сценографија, покажа осведо-
чени креативни способности во посовре-
мениот сцен ски израз. Од посебно значење
е фактот дека од претстава во претстава
открива нови творечки потенцијали. Тој
никогаш од сцената не правеше изложба,
сценографијата сама за себе да биде убава,
туку го назна чуваше битното, функционал-
ното. Со својата неуморна и само прегорна
работа ги забрза проце сите во развојот на
сценографијата. Неговиот творечки опус,
претста вува една мошне голема збирка од
над 200 сценографии во кои се застапени
домашната, современата југословенска и
светска драматур гија: „Печалбари“ од А.
Панов, „Чекор до есента“ од Т. Арсовски,
„Окрвавен камен“ В. Иљоски, „Цар Едип“
од Софокле, „Хамлет“ од В. Шекспир, „Се-
вилски бербер“ од Бомарше и др.

Во рамките на тетарските игри „Војдан
Чернодрински“ (1983), отворена е изложба
на негови макети и сценографски скици.

АНГЕЛОВСКИ
ПЕТАР

– сценограф –

ANGELOVSKI
PETAR
– screen writer –

Angelovski, Petar (1931-2000), screen-
writer who was always persistent in dipping
profoundly and seriously into the core of the
play, showing necessary professionalism,
exquisite taste and excellent knowledge of
the stage rules, the scenographic space filled
with dynamic- natural situations which gave
life to the play.

With his arrival in 1960, Bitola National
Theatre gained the first constant screenwrit-
er. With his attempts in the area of theatre
scengraphy he showed proved creative capa-
bilities in modern scene expression. We find
it important to mention, that in every subse-
quent performance, he revealed new creative
potentials. He never made an exhibition out
of the scene, the scenography to be beauti-
ful for itself, but he always emphasized the
essential, the functional. With his tireless
and determined work he fastens the proc-
esses in the development of the scenography.
His creational opus represents a very large
collection of over 200 scenographies where
home, modern, Yugoslav and world play are
present. “Migrant Workers” by A.

Panov, “A step to the autumn” by
T.Arsovski, “Bloody stone” V.Iljoski, “Czar
Edip”Sofokle, “Hamlet” W.Shakespeare,
”Seville’s barber” by Bomarche and etc.
Within the framework of the Theatre plays
“Vojdan Cernodrinski” (1983) there was
opened an exhibition of his models and sce-
nographical maps.

25

Андреевски, Петре (1934–2006) -
истакнат македонски поет, роман сиер,
раскажувач, драмски автор кој повеќе од
четири децении е меѓу челниците во сов-
ремената македонска литература, акаде-
мик. Пишувал поезија, раскази, романи,
драми, филмски сценарија и др. вид на
дела. Роден 1934 г. во с. Слоештица, Де-
михисарско, дипломирал на Филозофски
факултет во Скопје. Извесно време бил
учител по демирхисарските села, а потоа
се преселил во Скопје, каде што му се
посветил на нови нарството. Долги годи-
ни бил уредник на Редакцијата за народна
музика, а потоа и на Драм ската програма
во РТВ - Скопје. За член на ДПМ из-
бран 1964 г., а редовен член на МАНУ од
2000 г. Бил претседател на ДПМ. Смртта
го затекна во 2006 г. како секретар на Од-
делението за литература и уметност при
МАНУ. Бил член на Македонскиот ПЕН
центар, член на голем број здруженија во
РМ. Во литературата П. Андреевски деби-
тираше во 1960 г. со стихозбирката „Јаз-
ли“, а потоа континуирано се јавуваше со
нови книги и избори на поезија, раскази,
романи и драми. П. Андреевски редо-
следно ги има објавено книгите поезија:
„Јазли“ (поезија, 1960), „Ни на небо ни
на земја“ (поезија, 1962), „Дениција“ (по-
езија, 1968), „Дални наковални“ (поезија,
1971), ,„Пофалби и поплаки“ (поезија,
1975), „Вечна куќа“ (поезија, 1987), „Лак-

АНДРЕЕВСКИ
ПЕТРЕ

– писател –

ANDREEVSKI
PETRЕ
– writer –

Andreevski, Petre (1934-2006), pro-
moted Macedonian poet, novelist,narrator,
play writer who was for more than four dec-
ades among the leading figures of the mod-
ern Macedonian literature, academician.
He wrote poetry, stories, novels, plays, film
scripts and other kinds of works. He was
born in 1934 in v.Sloestica , Demir Hisar.
He graduated at the Faculty of Philosophy
in Skopje. For a short time he was a teacher
at Demir Hisar villages and then he moved
to Skopje where he dedicated himself to the
journalism. For many years he used to be the
editor of the folk music editorship and the
Drama program at RTV Skopje. He became
a member of DPM in 1964 and a member of
MANU in 2000. He was a president of DPM.
At the moment of his death in 2006 he was a
secretary at the Department of literature and
art at MANU.

He was a member of the Macedonian
PEN center, member of a large number of
associations in RM. In the literature P. An-
dreevski had his debut in 1960 with his po-
em collection” Knots’ and then subsequently
new books and elected poetry, stories, novels
and plays appeared. P.Andreevski published
the following books of poetry in the follow-
ing order:” Knots” (poetry 1960) “Nor on
heaven nor on earth” (poetry1962) “Denicia”
(poetry 1968) “Distant anvils” (poetry 1971)
“Rewards and complaints” (poetry 1975),
”Eternal house” (poetry 1987), “Lakrimarij”

26

римариј“ (поезија, 1999); книги раскази:
„Седмиот ден“ (раскази, 1964), „Неверни
години“ (раскази (1974), и „Сите лица на
смртта“ (раскази, 1994); романи: „Пиреј“
(роман, 1980), „Скакулци (роман, 1983),
„Небеска Тимјановна“ (1988), „Послед-
ните селани“ (1987) и „Тунел“ (роман,
2003); книгата „Драми“ (1984), во која
влегуваат „Време за пеење“ и „Богунеми-
ли“. Има објавено и две збирки поезија
за деца под наслови: „Шарам барам“ и
„Касни порасни“. Од неговиот опус до-
сега му се печатени повеќе избори, а во
1984 г, му беа отпечатени „Избрани дела“
во пет тома. Книгите на Петре М. Андре-
евски имаат доживеано повеќе изданија,
особено романот „Пиреј“, кој со десетина
изданија станува една од ретките книги
во Македонија. Застапуван е во сите ан-
тологии на македонската поезија објаву-
вани кај нас (на македонски јазик) и во
светот (на странски јазик). Преведуван е
на голем број јазици во светот (српски,
словенечки, германски, француски, анг-
лиски и др.). Неговите драми и драмати-
зираните романи („Пиреј“ и „Селани“) се
поставувани и изве дувани во Битолскиот
народен театар. Голем број дела му се мо-
тивирани од животни судбини поврзани
со битолските граѓани.

Добитник е на наградата „11 Октом-
ври“, „Браќа Миладиновци“ (двапати),
„Рациново признание“, „Стале Попов“
како и на наградата „Книжевно жезло“ на
Друштвото на писателите на Македонија.
Во 2007 г. постхумно е одликуван со Ор-
ден за заслуги за народ.

(poetry 1999) book of stories: “The seventh
day (stories1964), “Unfaithful years”(stories
1974) “All faces of the death” (stories 1994 )
novels: ”Wheat grass” (novel 1980), “Grass-
hopper” (novel 1983), “Heaven Tijanovna”
(1988), “The Last Peasants”(1987) and
“Tunnel”(novel 2003), the book ”Plays” 1984
where “Time for singing” and “Unwanted by
God”are enclosed. He published two collec-
tions of children poetry titled “Roll and Look
around and ”Eat and grow up”

Several selected works from his opus have
been printed so far and in 1984 the “Selected
works” had been printed in 5 volumes. The
books of Petre M Andreevski had many edi-
tions especially the novel “Wheat- grass” which
with its ten editions has become one of the rare
books in Macedonia. He was present in all anal-
ogies of Macedonian poetry published in our
country (in Macedonian language) and abroad
(in foreign language). His work has been trans-
lated in many languages in the world (Serbian,
Slovenian, French, English and other). His
plays and dramatized novels (“Wheat grass”
and “Peasants”) are set on and played by the
Bitola national theatre. Large number of his
works is motivated by life stories related to
Bitola’s citizens.

He was recipient of the awards “11th
October” “Brothers Miladinovci” (twice),
“Racin recognition”, “Stale Popov”, as well
as the award ”Literature scepter” by the
Writers Associations of Macedonia. In 2007
posthumously, he was awarded with Order
for people’s credits.

27

Балабан, Аврам - Балаланоглу (1865–
1913), способен хирург и гинеколог кој
извршувал многу тешки хирушки интер-
венции. Исто така важел и за добар лекар
и хуманист бидејќи работел и во болни-
цата за сиромаси „Гураба Хаста Ханести“.
Роден бил 1865 г. во Ендурљук (Кесарија,
Турција). Во 1890 г. завршил Меди цински
факултет во Цариград и станал „доктор
по медицина и хирургија“. После дипло-
мирањето работел во Созопол (Бугарија).
За брзо време бил поставен за општински
доктор во Охрид. Од Охрид ја продол-
жил својата успешна лека рска кариера
во Струга, Приштина и Елбасан. Секаде
уживал големи симпатии од населението
и турските власти. Потоа дошол на ра-
бота во Битола од 1899 (или 1901 г.). Во
Битола, во посебна зграда во дворот на
својата куќа, тој отворил приватно прифа-
тилиште со неколку болнички соби, ор-
динација и опера циона сала. Исто така
отворил и своја аптека во близината на
Јени аман (кај Дрвен пазар). За време на
Балканските војни активно учествувал во
сузби вањето на една од катастрофалните
епидемии во тоа време, пегавиот тифус.
Но, лесно префатливата болест му го од-
зела животот во 1913 г., со што Битола
останала без еден од најискусните лекари.

БАЛАБАН
АВРАМ

– лекар –

BALABAN
AVRAM
– doctor –

Balaban, Avram - Balalanoglu (1865-
1913), skilled surgeon and gynaecologist,
who performed very difficult surgeon inter-
ventions. He was also considered to be a very
good doctor and a humanist, having in mind
the fact, that he worked in the hospital for the
poor “Guraba Hasta Hanesti”. He was born in
Endurljuk in 1865 (Kesarija, Turkey). In 1890
he graduated at the Faculty of Medicine in
Carigrad and got the title “doctor of medicine
and surgery”. After, his graduation he worked
in Sozopol (Bulgaria). For a very short period
of time he was assigned a municipal doctor
in Ohrid. From Ohrid he continued his bril-
liant doctor’s career in Struga, Pristine and
Elbasan. Everywhere he went he gained the
affections from the local population and the
Turkish authorities. Then, he came to work
in Bitola from (1899 or 1901), and there in
a special building in the garden of his own
house, he opened a private shelter with sev-
eral hospital rooms, where he was running a
private practice and an operation hall. He also
opened his own pharmacy nearby Jeni Am-
man (at the wooden market). During the Bal-
kan wars, he actively participated in destroy-
ing one of the disastrous epidemic of the time,
spotty typhus.But, an easily infectious disease
took his life in 1913 and Bitola lost one of its
most experienced doctors.

28

Божиновски, Мишко (1923), борец
за слобода, општественик, историчар,
хроничар, автор на голем број трудови
од поблиската нацио нална историја, ро-
ден 1923 г. во Битола. Основно и средно
образо вание завршил во Битола. Се вклу-
чил во напредната КПЈ во 1940 г. и во
Илинденската демонстрација од 1941, а
во септември 1941 г. зами нал во борбе-
ните редови на партизанското движење.
Бил член на МК на СКОЈ, а потоа член
на МК на КПМ. Во 1943 г. од бугар ската
и германската власт бил осуден на 10 г.
строг затвор, од каде, заедно со други-
те затворе ни ци побегнал. Носител е на
парти занска споменица од 1941 г. Заедно
со ослободителите, на 4 ноември 1944 г.
дошол во Битола. По осло бодувањето ги
имал функциите: претседател на Месниот
синди кален совет, организациски секре-
тар на МК, а потоа: секретар на Сојузот
на синдикатите на Македонија, народен
пратеник во собранието на НРМ, пре-
тседател на Градскиот народен одбор на
Битола (декември 1952 - октомври 1954
г.) и веднаш потоа минал на разни ре-
публички функции. Потоа минал во бан-
карските - претседател на Здужението на
банките на РМ, потоа избран за генерален
директор на КИБ. Во воените состојби и
по војната Мишко Божиновски секо гаш
бил активно поврзан со Битола, т.е. со
неговите жители. Во 1966 г., на барање на

БОЖИНОВСКИ
МИШКО

– револуционер –

BOZINOVSKI
MISKO
– revolutionary –

Bozinovski, Misko (1923), freedom
fighter, public figure historian, chronolo-
gist, author of large number of articles from
the recent national history, born in 1923 in
Bitola. He finished his primary and sec-
ondary education in Bitola. He joined the
progressive KPJ in 1940 and Ilinden dem-
onstration in 1941, so in September 1941
he left to joined the fighting lines of parti-
san movement. He was a member of MK of
SKOJ, after that a member of MK of KPM.
In 1943 he was convicted on 10 years severe
imprisonment by the Bulgarian and Ger-
man authorities, but he managed to escape
together with other prisoners. He is a holder
of partisan certificate of service from 1941.
Together with the liberators on 4th Novem-
ber 1944, he came to Bitola.

After the liberation, he was occupying
the following posts: President of the Local
Union Counsel, Organizational Secretary
of MK and after that Secretary of Union
Association of Macedonia, member of the
parliament in the Assembly of NRM, presi-
dent of the City National Board of Bitola
(December 1952-October 1954) and imme-
diately after that he was appointed on dif-
ferent republic posts. He was also on bank
posts- president of the Bank Association of
RM, then he was elected for general man-
ager of KIB. In the military situations after
the war Misko Bozinovski was actively con-
nected to Bitola and its inhabitants. In 1966

29

Владата на СФРЈ, извел студиски престој
во Русија со цел да се запознае со руското
општествено уредување. За усовр шување
во банкарството има остварено студиски
престои во САД, Канада, Мексико и со-
седните балкански земји. Повремено се
бавел и со спортска активност. Се пензи-
онирал во 1987 г. Започнал со творечка
дејност уште во млади години, творејќи
од областа на економските науки. Пуб-
ликувал околу 100 трудови од областа на
економијата, финансиите и банкар ството
и од македонската повоена национална
историја. Во 1944 г. Божиновски, заед-
но со тројца други борци го основаат сп.
„Наш пат“, во битолските затвори. Пов-
ремено предавал „Стопански систем и
еко номика на стопанските органи зации“.
Тој е еден од основачите на проектот и
план за „Меѓународната корпорација на
инвестиции во Југославија“ (1969), по-
тоа: „Маке донско францускиот коорди-
на тивен одбор за стопанска соработка“
(1970). Ја вршел функцијата поли ти чки
секретар на ЦК СКМ. Автор е на пет по-
себни изданија од областа на македонска-
та нацио нална историја. Живее и твори
во Скопје.

on the request of the government of SFRY
he attended a study visit in Russia in order
to get acquainted with the Russian social
management. For improvement in the bank
systems, he has performed study research in
USA, Canada, Mexico and the neighboring
countries on the Balkans. He temporarily
participated in sport events. He got retired
in 1987. He started with his creative activ-
ity since he was young, creating on the field
of economics. He has published around 100
articles on the field of economics, finances
and banking and Macedonian post-war na-
tional history. In 1944 Bozinovski together
with other three companions founded the
magazine “Nas Pat” in Bitola’s prisons. He
temporally taught Economic systems and
Economy of business organizations. He is
one of the project and plan establishers of
the International Investments Corporation
of Yugoslavia (1969), then Macedonian
French Coordination Board for Economic
Cooperation (1970). He was also on the post
political secretary of CK SKM. He is the au-
thor of five separate editions on the field of
the Macedonian national history. Presently,
he lives and creates in Skopje.

30

Божиновски, Петар – Пецо (Кочо)
(1920–1970), македонски револуционер
и партизан, наро ден херој. По завршува-
њето на основ ното училиште се запишал
во Битолската гимназија. Но, поради го-
лемата немаштија на неговото семејство,
принуден бил да ја напу шти Гимназијата
и да се вработи. Добил работа во Монопо-
лот, каде станал свесен за тешкиот живот
на работниците. Затоа, уште како многу
млад стапил во редо вите на напредното
работничко револуционерно движење
и станал член на СКОЈ. По бугарската
фашистичка окупација бил член на Во-
ениот комитет на Битола. Во 1941 г. бил
ангажиран во подготов ките за вооружена
борба и станал еден од иницијаторите и
органи заторите на Првиот битолски пар-
тизански одред „Пелистер“, а подо цна
станал борец и во Битолско-преспански-
от партизански одред. За неговата храб-
рост и самопрегор се дознало и во Глав-
ниот штаб на НОВ и ПО на Македонија
и тој бил повикан за курир во Штабот.
Повеќе пати се наоѓал во придружба на
највисоки раководители на движе њето во
Македонија. Подоцна станал политички
комесар на Сед мата македонска бригада
и учест вувал во завршните борби за осло-
бодување на Македонија. По чинал 1970 г.
во Битола. За народен херој е прогласен
на 2. VIII 1952 година.

БОЖИНОВСКИ
ПЕТАР – ПЕЦО

– народен херој –

BOZINOVSKI
PETAR – PECO
– national hero –

Bozinovski, Petar Peco-Koco (1920-
1970), revolutionary and partisan, national
hero. After he finished his primary school
he enrolled in Bitola’s high school. But as
a result of the great poverty of his family,
he was forced to leave the high school and
start working. He found job in a tobacco fac-
tory, where he became aware of the work-
ers’ difficult life. As a young man he joined
the progressive worker’s movement and
became a member of SKOJ. After the Bul-
garian fascist invasion he became a member
of the military committee of Bitola. In 1941
he was engaged in the preparations for the
armed fighting and became one of the initia-
tors and organizers of the First Bitola’s par-
tisan unit “Pelister” and later was a fighter in
Bitola-Prespa partisan unit. Ever since, the
first military years he grew into a devoted
member of the partisan movement. He was
recognized as a courageous and determined
person by the Main headquarters of NOV
and PO of Macedonia and therefore he was
appointed a courier in the headquarter.As a
courier he was accompanying many impor-
tant leaders of NOB. Later he became a po-
litical commissar of the Seventh Macedonian
brigade and participated in the final battles
for Macedonian liberation. He died in 1970
in Bitola He was proclaimed a national hero
on 2nd August 1952.

31

Бојаџиев, Христо (1948), творец на
уметничката фотогра фија, роден 1948 г.
во Битола. Основно и средно образова-
ние има завршено во Битола. Целокуп-
ниот работен век го има минато при На-
родниот театар во Битола, како музички
и ликовен илустратор. Од 1970 г. се за-
нимава со уметничката и применетата
фотографија и дизајнот. Х. Бојаџиев се
има претставено со свои уметнички фо-
тографии преку организирани четири
самостојни изложби и на бројни други за-
еднички изложби во земјата и странство.
Досегашни позначајни реализирани про-
екти на Бојаџиев се фотографии, плакат и
комплетен дизајн на каталозите на 5-то-
то, 4-тото и 3-тото Ме ѓуна родно графич-
ко трие нале, Битола. Целосен рекламен
материјал (пла кати, про грами, каталози)
за манифестацијата Охридско лето ‘97 и
‘98 г. Реализирани три самостојни излож-
би на уметничка фотографија во Битола,
последната 2002 г. Има организирано
изложби на театарски плакат во склоп
на театарските игри „Војдан Чернодрин-
ски“-Прилеп (2002 г.) и на Млад отворен
театар - Скопје (2003 г.). Во изми натите
триесетина години има реализирано
100-тина плакати, од кои најзначајни се:
за театар (во сите театарски куќи во Р.
Маке донија), Мајски оперски вечери-
Скопје, Битолско културно лето, за филм-
ски фестивал „Браќа Манаки“- Битола,

БОЈАЏИЕВ
ХРИСТО

– уметнички фотограф –

BOJADZIEV
HRISTO
– artist –

Bojadziev, Hristo (1948), creator of
the art photography, he was born in 1948
in Bitola. He finished his primary and sec-
ondary education in Bitola. He has spent his
entire life creating at the National Theatre
in Bitola, as a music and art illustrator. Since
1970 he has been involved in the artistic and
application photography and design. Hristo
Bojadziev presented himself with his own
artistic photographs by organizing four in-
dependent exhibitions and has taken part
in many other joint exhibitions within the
country and abroad.

The current significant and realized
projects of Bojadziev are photographs, post-
er and complete design of catalogues of the
5th, 4th and 3rd International Graphical trien-
nale Bitola. The complete advertisement ma-
terial (posters, programs and catalogues) for
the manifestation “Ohrid Summer Festival
’97 and ’98. He has had three independent
exhibitions of artistic photography in Bitola,
the final one in 2002. He has organizied ex-
hibitions of theatre posters within theatre
plays “Vojdan Cernodrinski” Prilep 2002
and Young Open Theatre - Skopje 2003. In
the past 30 years he has realized over 100
posters among which the most important
are for a theatre ( in all the theatres around
R.Macedonia), May Opera Evenings- Skop-
je, Bitola Culture Summer, for the film festi-
val “Brothers Manaki”, “Bitola International
Graphical Triennale” - Bitola, “Ohrid Sum-

32

Меѓународно графичко трие нале-Битола,
Охридско лето и др. Има направено визу-
елно обли кување на театарски претстави:
(„Евангелие по сенките“, „Осмото светско
чудо“, „Делириум за двајца“). Изложби-
те на уметничка фотог рафија во Битола,
Скопје, Загреб и во други градови во РМ
и стран ство од Бојаџиев масовно се по-
сетувани бидејќи се препознат ливи по
оригиналноста, интерес носта и високиот
квалитет. Со негова заложба е реализиран
триго диш ниот проект за одбележување
на македонското етно наследство „Од
Македонската ризница“. До би ени награ-
ди и признанија: За дизајн на уметнички
театарски плакат има освоено прва награ-
да и специјално признание на Интерна-
ционалната изложба за уметничка фо-
тографија во Загреб. Награда за плакат
за претставата „Калуѓерички тишини“,
Награда за пропаганден материјал за пре-
тставата „Полков никот Птица“ - Народен
театар - Прилеп, Награда за уметничка
фотографија на конкурс распишан од Со-
ветот на Европа - Стразбург, Награда „4-
ти Ноември“ на град Битола за проектот
„Од Македон ската ризница“. Меѓу поз-
начајните награди е добиената „Стериина
награда“ - Нови Сад, за претставата „Под-
земна Република“.

mer Festival“ and others. He has made visual
framing of the theatre performances (”Gos-
pel of shadows”, “The eighth world miracle”,
“Delirium for two”).The exhibitions of the
artistic photography by Bojadziev in Bito-
la, Skopje Zagreb and in the other cities in
RM and abroad, were mass visited and rec-
ognized by their originality, exquisiteness
and high quality. As a result of his commit-
ment to emphasize the Macedonian ethno
inheritance, a three- year lasting project has
been realized. “From Macedonian treasury”
Gained rewards and awards: For a design of
an artistic theatre poster, he has gained the
first award and special recognition at the In-
ternational Artistic Photography exhibition
in Zagreb.The reward for a poster’s perof-
rmance “Nun silence”. Performance propa-
ganda material award for the “The Colonel
bird” - National Theatre Prilep; Art photog-
raphy award on the contest signed by the
Counsel of Europe Strasbur, 4th November
award of City of Bitola for the project “From
the Macedonian treasury”.

Among his most important awards is
the gained Sterija’s award - Novi Sad for the
performance “Underground Republic” and
many other recognitions.

33

Бојаџиевски, Петар (1939), прима-
риус, специјалист офтал молог, истакнат
стручен, едука тивен и научен работник,
коавтор на првиот македонски офталмо-
лошки учебник „Одбрани поглавја од
офталмологијата“ (1996). Роден 1939 г. во
с. Кременица, Битолско. Дипломирал на
Медицинскиот факултет во Скопје 1964 г.
Во мај 1965 г. се вработил во Здравст-
вената станица на с. Бистрица. Бил уп-
равник во истата здравствена установа
до 1968 г., од каде бил преместен во Трета
реонска здрав ствена станица во Битола.
Во 1974 г. во Скопје специјализирал офтал-
мологија. Како специјалист офтал молог
работел на очното одделение во Битола сè
до неговото пензи онирање во 2003 г. Во
текот на 1978/79 г., шест месеци, бил на
стручно усовршување во Лион и Париз.
Таму се стекнал со дипломата асистент на
Универзитетот „Клод Бернард“ во Лион
и станал редовен член на Друштвото на
офталмолози на Франција. Во 1984 г. се
здобил со звањето примариус, а во 1989 г.
на Медицинскиот факултет во Нови Сад
ја одбранил докторската дисертација на
тема „Здравството и здравствената кул-
тура на Битола низ вековите“ и станал
доктор на медицинските науки. Во 1991 г.
бил назначен за здравствен советник во
Медицинскиот центар – Битола.

Д-р. П. Бојаџиевски е член на МНД во
Битола од 1976 г. Тој бил иницијатор и

БОЈАЏИЕВСКИ
ПЕТАР

– лекар –

BOJADZIEVSKI
PETAR
– doctor –

Bojadzievski, Petar (1939), Doctor pri-
marius, specialist, ophthalmologist, pro-
moted skilled educational and scientific
worker coauthor of the first Macedonian
ophthalmology textbook”Selected chapters
of ophthalmology” (1996). He was born in
1939 in v.Kremenica, Bitola. He graduated
at the Faculty of medicine in 1964. In May
1965 he got an employment at the health de-
partment of v.Bistrica. He was the manager
of the same health institution until 1968,
when he was transferred to the Third Medi-
cal Regional Department in Bitola. In 1974
he specialized ophthalmology in Skopje.
As a specialist ophthalmologist he worked
at the optic ward in Bitola until he was re-
tired in 2003. During 1978/79 he was doing a
professional specialization in Lion and Paris.
He gained an assistant diploma at the Uni-
versity “Clod Bernard” in Lion and became
a full time member of the French Ophthal-
mologist’s Association. In 1984 he was hon-
oured with the title primarius and in 1989 at
the Faculty of medicine in Novi Sad, he re-
ceived a doctorate on the thesis “The Health
and health culture of Bitola through centu-
ries”. And he got the title Ph D of medical
sciences. In 1991 he was appointed a medical
counselor; at The Medical Center in Bitola.
He has been a member of MND in Bitola
since 1976. He was the initiator and organ-
izer of the Scientific assembly “Bitola Days

34

организатор на Науч ниот собир „Битол-
ски медицински денови“, кој од 1985 г. се
одржувал секоја втора година. Член е на
друштвото на офталмолози на РМ. Од
областа на офталмологијата и историјата
на медицината има објавено повеќе од 80
стручни и научни трудови, со кои учест-
вувал на повеќе конгреси и симпозиуми
во земјата и странство. Во 1991-1994 г. бил
раководител на науч ниот проект „Токсо-
плазмата кај луѓето во Пелагонија“.

Обавувал повеќе општествено-поли-
тички функции, меѓу кои се истакнуваат
следните: во 1990/91 г. директор на Ме-
дицинскиот центар – Битола, во 1992-
1994 член на Советот за здравство при
Мини стерството за здравство на РМ;
1993-1995 г. биран за потпрет седател на
Македонската асоци јација за историја на
медицината (МАИМ). Автор е на книги-
те „Здр авството во Битола низ вековите“
(2000), и „Здравствено-социјалната поли-
тика на стран ските пропаганди во Бито-
ла“ (2003), коавтор е на книгата „Одбра-
ни поглавја од офталмо логијата“ (1996)
и уредник на монографијата „100 години
офталмо лошка дејност во Битола 1900-
2000“ (2000), кои се резултат на неговата
самопрегорна повеќе годишна истражу-
вачка рабо та. Добитник е на бројни
призна нија, благодарници и дипломи. Во
1993 г. ја добил наградата „4-ти Ноември“
на градот Битола, а во 2003 г. најви сокото
признание на Здружението на лекарите
на Македонија „Повел ба д-р Трифун Па-
новски“.

of Medicine “which since 1985 has been held
every second year.

He is a member of Macedonian Oph-
thalmologists Association. He has published
more than 80 professional and scientific
articles regarding ophthalmology and his-
tory of medicine, which he participated
with in many congresses and symposiums
in the country and abroad. In 1991-1994
he was the manager of the scientific project
“Toxoplasmosis and people in Pelagonia”Dr
P.Bojadziesvki performed many social, po-
litical functions and the more significant are
the following: 1990-1991 manager at the
Medical Center - Bitola, 1992-1994 member
of The Health Counsel at the Macedonian
Ministry of health; 1993-1995 he was elected
a Vice president of the Macedonian Associa-
tion for History of Medicine (MAIM). He is
the author of the books “ Public Health in
Bitola throughout centuries” 2000 and the
“Health social policies of the foreign propa-
ganda in Bitola” 2003. He is a coauthor of
the book “Selected chapters of ophthalmol-
ogy” 1996 and editor of the monograph
“100 years ophthalmology activity in Bitola”
1900-2000 which is the result of his deter-
mined long-lasting research work. He is win-
ner of many recognitions, testimonials and
diplomas. In 1993 he received the award 4th
November of Bitola and in 2003 “The Char-
ter Dr Trifun Panovski” the greatest recog-
nition of Doctors Association of Macedonia.

35

Бошевски, Томе (1937), академик,
доктор по технички науки, универзитет-
ски професор. Роден 1937 г. во Битола,
каде завр шил основно образование и
гимна зија. Дипломирал 1961 г. на Елек-
тротехничкиот факултет во Белград на
отсекот за техничка физика. Потоа се вра-
ботил во Инсти тутот за нукле арни науки
„Борис Кидрич“ во Винча. Постдиплом-
ски студии завршил во 1964 г. на Природ-
но-математичкиот факултет во Бел град.
Во 1972 г. станал доктор по технички на-
уки на Електротехни чкиот факултет во
Белград. Бил на специјализација во Запад-
на Герма нија и во Шведска. Учествувал со
трудови на повеќе меѓународни собири, и
тоа во Амстердам, Виена, Женева, Чикаго,
Предеал и Болоња. Во Институтот „Борис
Кидрич“ во Винча работел до 1974 г. од
каде преминал на Електротехничкиот и
машин скиот факултет во Скопје каде е
избран за вондреден професор. Во 1979 г.
сè до неговото пензиони рање работи како
редовен професор на Електротехничкиот
факултет во Скопје. Во 1994 г. е избран за
редовен член на МАНУ.

Научно-стручната активност на д-р
Томе Бошевски се одвива во повеќе об-
ласти од електротех никата и тоа: експери-
ментална и теоретска реакторска физика,
пресметка на енергетски нуклеарни реак-
тори, топлинско оптоварување на околи-

БОШЕВСКИ
ТОМЕ

– академик –

BOSEVSKI
TOME
– academician –

Bosevski, Tome (1937), academic, Ph D
of technical sciences, university professor.
He was born in Bitola, where he finished his
primary and high school education. He grad-
uated at the Electrical Engineering Faculty in
Belgrade department of Technical Physics
in 1961. Afterwards he got employed at The
Institute of Nuclear Sciences “Boris Kidric”
in Vinca. He completed his post graduate
studies in 1964 at the Faculty of Natural Sci-
ences and Mathematics in Belgrade. In 1972
he received a doctorate in Technical Sci-
ences at the Faculty of Electrical Engineer-
ing in Belgrade. He specialized in Western
Germany and Sweden. He participated with
articles on many international conferences
as in Amsterdam, Vienna, Geneva, Chicago,
Predeal and Bologna. At the Institute “Boris
Kidric” in Vinca he worked until 1974, when
he started working at The Faculty of Electri-
cal Engineering and Mechanics in Skopje,
where he was elected associent professor.
Since 1979 until his retirement he worked as
full time professor at the Faculty of Electrical
Engineering in Skopje. In 1994 he has been
elected full time member of MANU.

The scientific professional activity of
Ph D Tome Bosevski has been performed
in several fields of the electrical engineering
that is experimental and theoretical reaction,
physics, calculation of energetic nuclear re-
actors, environment heat loading

36

ната од електромагнетни извори, како и
планирање на елек тромагнетски системи.

Основната преокупација на Т. Бошев-
ски, во повеќегодишната експериментална
работа во Инсти тутот во Винча, е развојот
и усов ршувањето на методите за експери-
ментално определување на нукле арните
перформанси на тешковод ните ре ак торски
решетки. Разнови дно е дејствувањето на
Бошевски и во областа на пресметката на
енергетски нуклеарни реактори. Предмет
на негово истражување е и топлинското
оптоварување на животната средина од
електроенер гетските извори, а значајни
резул тати има постигнато и во областа на
планирањето на градбата и експлоатација-
та на електричните централи.

Постигањата и резултатите од негови-
от ангажман се презентирани во бројни
научни трудови, студии и проекти.

Позначајни статии во списанија и
зборници: „Значењето на РЕК Битола за
функционирањето и развојот на елект–
роенергетскиот систем на Македонија“,
„Улогата на РЕК Битола во развојот на
ЕЕС на Македонија“, „Ажурирана вер-
зија на стратегијата за развој на елек-
троенергетскиот систем“, „Подо брување
на техноекономските пер фоманси на
ХЕЦ „Бошков Мост“.

by the electrical magnet sources as well as
planning of the electrical magnetic systems.
The basic preoccupation of Ph D Bosevski in
his long-lasting experimental work at the In-
stitute of Vinca, is the development and so-
phistication of the methods for experimental
determination of the nuclear performances
of the heavy piping reactor grids.The partici-
pation of Ph D Bosevki was miscellaneous
in the field of the energetic nuclear reactors
calculation.

The issue of his research is the living
environment heat loading by the electrical-
energetic sources and it is worth mentioning
that, considerable results have been achieved
in the field of power plants construction and
exploitation planning.

The achievements and the results of his
engagements are presented in many scien-
tific articles, studies and projects.

More significant articles in the magazines
and books of articles:”The importance of
REK Bitola for the functioning and the devel-
opment of the Macedonian electro energetic
system.”; “The contribution of REK Bitola to
the development of Macedonian EES”; “The
updated version of the development strategy
for the electro-energetic system”; “The Im-
provement of the technical economic per-
formances of HEC Boskov Most”.

37

Брејлсфорд, Хенри Н. (1873-1948),
роден во Мирфилд-Јоркшир, Англија, ан-
глиски хуманист и пуб лицист. Бил еден
од водечките коментатори на весникот
„Дејли њус“. Хенри Брејлсфорд заминал
за Македонија на 1903 г. како секре тар на
Македонскиот помо шен комитет кој бил
формиран во рам ките на Лондонскиот
Балкан ски комитет. Мисијата била кон-
цен трирана во реоните на Бито лскиот
вилает во кој најинтензивно се одвивало
Илинденското воста ние. Согледувајќи
ја положбата во тој дел на Македонија,
настојувал да го заштити македонското насе-
ление и да му пружи хуманитарна помош.
По пет месеци филант ропска активност,
развивана под крајно тешки услови,
Брејлсфорд со неговата екипа се вратиле
во Англија. За дејноста што ја развиле во
Македонија, на 25. IV 1904 г. Брејлсфорд
поднел извештај, кој бил објавен во
весникот „Манче стер Гардијан“, во кој дал
значајни податоци за карактерот на воста-
нието, самото востание, поло жбата во
Македонија и положбата на македонското
население. Подо цна, во 1913 г. станал член
на Карнегиевата ан кетна комисија која
имала за задача да ги испитува зло употре-
бите на властите на балкан ските држави
врз македонското населе ние и да известува
во Европа. Автор е на книгата „Маке-
донија, нејзините народи и нејзината идни-
на“, објавена 1906 г. во Лондон.

БРЕЈЛСФОРД
ХЕНРИ

– мисионер –

BRAILSFORD
HENRY
– missionary –

Brailsford, Henry Noel (1873-1948)
English humanist and publicist. He was one
of the leading commentators of the newspa-
per “ the Daily News” He was born in Mid-
field, Yorkshire England. H.Brailsford came
to Macedonia on 6.10.1903 as a secretary
of the Macedonian Assistance Committee,
that was founded within the frames of the
London Balkans committee. The mission of
Brailsford in Macedonia was concentrated
on the regions of Bitola where the Ilinden
rebellion was the most active.

Considering the situation in that part
of Macedonia, he persistently tried to pro-
tect the Macedonian population and to give
humanitarian aid. After five months of phil-
anthropic activity Brailsford, with his team
returned to England. For the activity they
developed in Macedonia, he submitted a re-
port on 25.IV 1904 which was published in
“Manchester guardian” where he gave im-
portant data for the character of the rebel-
lion and the rebellion itself, the situation in
Macedonia and the position of Macedonian
population .Later in 1913 he became mem-
ber of Karnegiev’s survey committee which
examined the misuses of the Balkans coun-
tries authorities towards the Macedonian
population and informed the European pub-
lic. He was the author of the book “Macedo-
nia, its people and its future” published 1906
in London.

38

Ванѓелов, Васко (1927), роден во Би-
тола, професор по физичко воспитување,
целиот свој живот го посветил на едука-
цијата на младите и развојот на спортот
во Битола. По ослободувањето станал
член на гимнастичката екипа што ја ра-
ководел Јонче Секуловски и уче ствувал
со вежби на справи и партерна гимнасти-
ка на републи чкиот слет во Скопје. Како
ученик во средното ветеринарно училиш-
те во Скопје го оформил првото гимнас-
тичко друштво. Како студент во Белград,
кон крајот на 1959 г. се посветил на пли-
вањето, а по враќа њето во Битола го фор-
мирал и бил тренер на првиот пливачки
клуб „Југ“ во Битола. По дипломира њето
1960 г. се вратил во Битола, вработувајќи
се како професор во Средното земјодел-
ско училиште. Истата година го формирал
и I атлетски клуб во Битола. В. Ванѓе лов
е заслужен за формирањето на отсекот
фискултурни паралелки при Учителската
школа во Битола.

Два мандати бил претседател на Соју-
зот на педагозите по физичка кул тура во
РМ. В. Ванѓелов е автор на бројни струч-
ни и популарни спортски трудови обја-
вувани во разни списанија, весници и
елек тронските медиуми. Со свои трудови
настапувал и на повеќе конгреси во земја-
та и странство.

ВАНЃЕЛОВ
ВАСКО

– спортист –

VANGELOV
VASKO
– sportsman –

Vangelov, Vasko (1927), was born in Bi-
tola, professor of physical education, peda-
gogue and sport worker, who dedicated his
life to the education of young people and
sport development in Bitola. After the lib-
eration, he became member of the gymnas-
tic team that was led by Jonce Sekulovski
and participated in exercises with apparatus
and sport floor gymnastics exercises at the
Republic competition in Skopje. As a stu-
dent at The Secondary Veterinary school in
Skopje he formed the first gymnastic asso-
ciation. As a student in Belgrade by the end
of 1959 he dedicated to himself in swimming
and after his return he was the coach of the
first swimming club “Jug” in Bitola. Soon
after his graduation in 1960 he returned to
Bitola and he was employed as a teacher
at the Secondary Agricultural School. The
same year he founded the first athletic club
in Bitola. Vasko Vangelov takes the credits
for the formation of the department physical
classes at the Teacher’s College in Bitola. For
two mandates he was president of the Union
of pedagogues of physical culture in RM.
V.Vangelov is the author of many profes-
sional and popular sport articles published
in different magazines, newspapers and elec-
tronic media. He participated with his arti-
cles in many congresses in the country and
abroad.

39

Вељановска, Вера (1955), спаѓа во ре-
дот на познатите спортисти во Битола.
Учествувала на бројни атлетски мани-
фестации што се одржаа на просторите
на поранешна Југославија и повеќе други
земји. Има освоено 17 злат ни медаљи, 15
сребрени, 3 брон зени, 1 златна и 2 сребре-
ни плакети и бројни пехари и други при-
знанија и награди. Нејзини лични рекор-
ди што и денеска не се соборени се: 60 м
во сала; 7,3 сек-Букурешт; 60 м на отворе-
но; 7,5 сек-Сплит 1973 г.; 100 м отворено:
11,6 сек-Букурешт 1973 г.; 200 м отворено;
24,0 сек - Софија 1973 г. Од 1970-1975 г.
беше стандардна членка на македонска-
та и југословенската репрезентација во
јуниорска и сениорска конку ренција. За
спортист на Македонија беше прогласу-
вана во 1973 и 1974 г., 4 пати беше и на
ранг листата на најдобрите спортисти на
Битола: 1971 и 1972 г. на 2 место, а 1973 и
1974 г. на 1 место. Добитник е на бројни
признанија: наградата „4-ти Ноември“ на
Битола: „7 секретари на СКОЈ“; Плакета
по повод 30 г. физичка култура во Бито-
ла; 1977 г. сребрена плакета од Светската
атле тска федерација 1998 година.

ВЕЉАНОВСКА
ВЕРА

– спортист –

VELJANOVSKA
VERA
– sportswoman –

Veljanovska, Vera (1955), Belongs to
the range of the most famous sportsman in
Bitola. She participated in a lot of athletic
manifestations that were held in the area of
Former Yugoslavia and many other coun-
tries. She has won more than 17 gold med-
als, 15 silver 3 bronze cups, 1gold and two
silver testimonials and numerous cups and
other recognitions and awards. Her personal
records which haven’t been broken even to-
day are; 60m in hall, 7,3 sec in Bucharest; 60m
on open; 7,5 sec- Split 1973; 100m open: 11,6
sec, -Bucharest 1973; 200m open; 24,0 sec, -
Sophia 1973. In the period from 1970-1975,
she was a regular member of Macedonian
and Yugoslav representation both, in junior
and senior competition. She was pronounced
a sportswoman of Macedonia twice, in 1973
and 1974. And she was ranked among Bito-
la’s top sportswoman 4 times; 1971 and 1972
the second place and in 1973 and 1974 the
first place. She is a recipient of numerous
recognitions: 4th November award of Bitola;
7 Secretaries of SKOJ, Certificate of honor on
the occasion of 30 year- physical culture in
Bitola 1977, silver certificate of honor by The
World Athlete Federation 1998.

40

Велјановски, Петар (1905-1975), е еден
од основачите на На родниот театар во
Битола. Учес твувал во првиот изведувач-
ки состав на театарот и во тој период бил
единствениот драмски уметник со пого-
лемо искуство како про фесионален актер.
Неговиот актер ски ангажман започнува од
раната младост, во далечната 1923 г. како
член на патувачката група на Тихомир Ди-
нуловиќ, за по три години, 1926 г, да стане
член на Народното позориште во Скопје
кое беше стационирано во Битола.

Значајно е неговото членување во по-
лупрофесионалниот театар „Доб ро поле“
во Битола, во 1932 г.

На сцената на Народниот театар – Би-
тола останал до 1952 г. каде како актер уче-
ствувал скоро во целокуп ниот репертоар.

По тригодишната пауза и по неговиот
ангажман во Народниот театар во Прилеп,
во 1959 г., повто рно се вратил на својата
матична сцена. Во 1965 г., како актер на
битолскиот ансамбал, заминал во пензија.
И како пензионер повре мено настапувал
во проекти сè до крајот на животот.

Во неговиот творечки опус позна чајни
ликови кои ги остварил на сцената на Би-
толскиот театар, осо бено по враќањето во
битолскиот театарски колектив, со осо-
бена природност и доживеаност може да
се вбројат ликовите Василие II во „Ивац“
од Стеван Таневски (1959), Јордан во „Пе-
чалбари“ од А. Панов (1965), Жером во

ВЕЛЈАНОВСКИ
ПЕТАР

– актер –

VELJANOVSKI
PETAR
– actor –

Veljanovski, Petar (1905-1975), was
one of the founders of the National theatre
in Bitola. He participated in the first theatre
assembly performance and in that period
he was the only drama artist possessing an
outstanding experience of a professional ac-
tor. His engagements in acting, began in his
early youth, in the distant 1923, as a member
of the travelling group ‘Tihomir Dinulovik’
and three years later in 1926, he became a
member of Skopje National Theatre, which
was situated in Bitola. His membership in
the semi-professional theatre called ”Good
field” is very important in Bitola, in 1932. He
remained on the stage of the Bitola National
Theatre until 1952, where as an actor had
participated almost in overall repertory. After
three-year break and after his engagement at
the Prilep National theatre in 1959, he even-
tually returned to his local stage. In 1965 he
retired as an actor of Bitola Assembly.

Although being retired, ftom time to
time, he took part in some projects till the
end of his life.

In his creative opus more important
roles, he acted on the stage of Bitola National
Theatre, where he showed exceptional natu-
ralness and experience when, are the charac-
ters of Vasilie II in “Ivac” S.Tanevski(1959),
Jordan in “Migrant workers” A. Panov
(1965), Gerom in “Donkey” Z. Feido (1966),
Medvedeev in “On the bottom” M.Gorki
(1966) and others. P.Veljanovski largely

41

„Магаре“ од Ж. Фејдо (1966), Медведеев
во „На дното“ од М. Горки (1966) и др.

Треба да се спомне дека Петар Велја-
новски даде свој скромен, но секако голем
придонес и во доме нот на режијата. Пора-
ди недостиг на професионални режисери,
но со огромно актерско искуство, ја надо-
полнувал празнината на овој дефицита-
рен кадар во тоа време. Иако по обем и по
квалитет неговиот режисерски ангажман
во Битолскиот театар е симболичен мо-
ра да се споменат режиите на претстави-
те „Кална топка“ од Галешинов (1950) и
„Златната рипка“ од Пушкин (1950).

contributded in the domain of directing. In
the situation of lacking directors, with his
enormous acting experience, he made up
the emptiness of this deficit in the directors’
staff at that time. Although, by its size and
quality his engagement directing at Bitola
National Theatre is symbolic, there must be
mentioned his directing of the performances
“Mud ball” Galesinov (1950) and “Golden
fish” Pushkin”(1950)

42

Видимче, Пецо (1921), значаен ли-
ковен уметник кој со својата дејност е
носител на либералните ликовни стру-
ења и пробивот на демократската мисла
за ликовната уметност во Македонија
во шестата деценија. Роден 1921 г. во
Битола. Академија за ликовна умет ност
завршил во Белград во 1952 г. кај проф.
Недељко Гвозденовиќ. Од големо зна-
чење е студискиот прес тој на Видимче во
Италија (1954) и Франција (1960). Член е
на ДЛУМ од 1953 г. и на ликовната група
ВДИСТ од 1955 г. Во текот на својата ра-
бота има организирано голем број самос-
тојни изложби низ Македонија. Неговото
учество на колективни изложби е многу
повеќе забеле жано низ Македонија и бив-
шите југословенски простори (особено со
групата ВДИСТ) каде ликовната критика
многу позитив но ги оцени неговите дела.
За својата креативна работа добитник е
на голем број награди и призна нија, а ка-
ко најзначајни се: Ноем вриска награда за
сликарство во Битола 1960; „Ноем вриска
наг рада“ за сликарство на Скопје, 1976 г.,
Трета награда на ИС на СРМ ,,Македон-
ски пејзаж“ и „Нерешки мајстори“ на
ДЛУМ, Скопје 1977, а најзначајна е награ-
дата за животно дело ,,11 Октомври,“ на
РМ во 1982 година.

ВИДИМЧЕ
ПЕЦО

– ликовен уметник –

VIDIMCE
PECO
– artist –

Vidimce, Peco (1921), Important art-
ist who with his activity (together with
B.Trajkovski) is a holder of the liberal art
flows and the breaking of the democratic
thought for the art in Macedonia in the sixth
decade. He was born in 1921 in Bitola. He
graduated at the Art Academy in 1952, in
the class of Ph D Nedeljko Gvozdenovik.It
is from a huge importance the study visit of
Vidimce to Italy (1954) and France (1960).
He was a member of VDIST from 1955. Dur-
ing his work he organized a large number of
independent exhibition throughout Mace-
donia. His participation in group exhibitions
is much more noticeable throughout Mac-
edonia and territory of former Yugoslavia
(especially with group VDIST), where the art
critics very positively evaluated his works.
For his creative work, he was honoured by
a large number of rewards and recognitions
and the most important are: the November
art price of Skopje 1976, The Third prize of
IS of SRM Macedonian landscape and Neres
craft masters of DLUM Skopje, 1977 and the
most significant of all, the Reward for life
achievement- 11 October of RM in 1982.

43

Виолè, (1859-1925), француска ми-
лосрдна сестра на католичкиот ред, осно-
воположник раководител и сесрден учес-
ник во лазаристичката мисија во Битола,
хуманист, особено пред и по Илинден-
ското востание, дала голе ма помош на
постраданите во Битола и битолскиот
крај. Парале лно со мисионерите Лазарис-
ти во Битола била присутна и мисијата
на женскиот калуѓерски ред Св. Венсан.
Пристигнала во Битола во 1900 г. заедно
со две милосрдни сестри, со кои отворила
диспанзери и училиште. Во јануари 1901 г.
започнале со работа (со лекување и учење
на деца). Во 1900 г. трите милосрдни сес-
три, под раководство на сестра Виолè, от-
вориле фран цуско женско училиште во
Битола. Сестрите од калуѓер скиот ред Св.
Венсан отвориле и диспанзер во Битола.
Во просториите на диспан зерот се давала
лекарска помош на населението од гра-
дот и поши роката средина. Народот бил
успе шно и бесплатно лекуван поради што
сестрите под рако водство на Виолè стек-
нале голем авторитет. Лекувале и турски
ранети војници. За воената, политичката
и тешката економска состојба на македон-
скиот народ и др. граѓани (нему слимани)
сестра Виолè известувала во Франција со
тоа што редовно праќала извештаи. Во ав-
густ 1903 г. испратила извеш тај од Битола
до Лисен Проа во Париз, соопшту вајќи:
„... Земјата е во револуција ...“ За време

ВИОЛÈ
– мисионерка –

VIOLÈ
– missionary –

Viole, (1859-1925), French Sister of
Mercy of the catholic order, establishing
manager and overall participant in Lazarus
mission in Bitola, humanist, especially before
and after the Ilinden rebellion, greatly con-
tributed to the victims in Bitola and Bitola’s
region. Parallel with Lazarus missionaries in
Bitola, there started another mission of the
female nun order “St Vensan”. She arrived
to Bitola in 1900, along with two Sisters of
Mercy, with whom she opened a dispensary
and a school. In January 1901 they started
working there, engaging themselves in the
fields of Children treatment and teaching. In
November 1900 three Sisters of Mercy led by
Sister Viole opened a French Female School
in Bitola. The Sisters from the nun order “St
Vensan” opened a dispensary in Bitola. In
their rooms they provided the population
from the city and wider surrounding with the
needed medical help and care. People were
treated successfully and for free and soon
the Sisters, under his leadership of the Sis-
ter Viole, obtained enormous respect. They
treated wounded Turkish soldiers as well.
Sister Viole regularly sent reports to France
regarding the military, political and difficult
economic situation of the Macedonian peo-
ple and other citizens (non Muslims). She
sent one in August 1903 from Bitola to Lisen
Proa in Paris informing:

….”The country is in Revolution…”
“During the Ilinden rebellion battles……”

44

на борбите на Илин денското востание.
Диспанзерот на сестра Виолè работел не-
прекинато давајќи сесрдна помош. Пок-
рај давањето медицинска помош, сестра
Виолè, успеала да ја убеди турската власт
за ослобо дување на голем број Македон-
ци кои биле заробени поради учеството
во востаничките борби. Сестра Виолè,
заедно со своите помошнички и натаму
(по Илин денското востание) останале во
Битола. Во 1908 г. Диспанзерот на сест-
ра Виолè бил зголемен до 8 сестри, каде
покрај превентива, приспособиле и сала
за хируршки зафати, но без инстру менти
и апарати за стерилизација. И во Прва-
та светска војна Диспан зерот на сестра
Виолè работел неуморно лекувајќи ране-
ти војници било да се од една или од дру-
га страна. Во 1915 и 1916 г. епиде миите од
заразни болести во Битола и околината
биле чести, болни премногу, сестрите се
намалиле само на две, а тоа значело дека
тие морале неуморно да се ангажираат и
да се справат со тешката здрав ствена по-
ложба. Починала во 1925 г. во Битола.

The dispensary of Sister Viole worked
continuously, providing aid and assistance
wholeheartedly. Besides providing medical
help and care, Sister Viole managed to con-
vince the Turkish authority to liberate a large
number of Macedonians who were captured
as participants in the rebellion battles.

Sister Viole together with her assistants
remained in Bitola after the Ilinden rebellion.
In 1908 the number of sisters at Sister Vi-
ole’s dispensary increased to 8, where beside
preventive, they adjusted a hall for surger-
ies, but they could not obtain the necessary
instruments and apparatus for sterilization.
During the First World War the dispensary
of Sister Viole worked constantly, treating
wounded soldiers from both sides.

In 1915 and 1916 the epidemics in Bitola
were frequently spreading; there were too
many sick people and only 2 sisters, which
implied that they had to be engaged tireless-
ly in treating and helping, handeling the dif-
ficult health situation sucessfully. She died in
1925 in Bitola.

45

Владислав, Јован (1015–1018), ма-
кедонски цар, последен владeтел на Са-
муиловата држава, син на Арон, внук
на Самуил. Со него е поврзано првото
спомену вање на името на Битола, на пло-
чата што ја подигнал при обновата на твр-
дината околу градот во XI век. Кога заста-
нал на чело на поранешната Самуилова
држава. Ј. Владислав ја обновил тврдина-
та во Битола, што го потврдува и плоча-
та која денес се чува во Заводот и музеј
Битола. Ј. Владислав пред тоа бил спасен
од Гаврил Радомир, негов братучед, си-
нот на Самуил, при убиствата вршени од
неговиот чичко Самуил кој ја поништил
целата фамилија на неговиот брат (татко-
то на Владислав). По смртта на Самуила
Ј. Владислав започнал да води политика
за да го заземе царскиот престол. Така, за
време на еден лов го ликвидирал својот
братучед Гаврил Радомир (него виот по-
ранешен спасител - синот на Самуил) и се
искачил на престолот. Се обидел да склу-
чи мир со Василиј II. Владеел од 1015 г.
до последната година на Царството 1018.
Ј. Владислав ја обновил и ја зацврстил
Битолската тврдина (1015-1016) која ги
чувала при одите кон Преспа и Охрид. Во
времето на неговото владеење вој ските на
византискиот цар Василиј II ги протерал
од близината на Битола и Пелагонија по-
далеку од Црна Река бидејќи пљачкосува-
ле и вршеле насилства по селата и пред

ВЛАДИСЛАВ
ЈОВАН

– владетел –

VLADISLAV
ЈОВАН
– ruler –

Vladislav, Jovan (1015-1018), Mac-
edonian czar, the last governor of Samoul’s
state, son of Aron,Samoil’s nephew. The first
information about the name of Bitola, is
connected to the plaque, he put up, when
he reconstructed the fortress around the city
in XI century. When he was at the head of
the former Samoil’s state, J.Vladisav recon-
structed the fortress in Bitola, which can be
confirmed by the commemorative plaque,
preserved today at the Institute and museum
of Bitola. J.Vladislav was previously rescued
by Gavril Radomir, who was his cousin and
Samoil’s son, from the murderers commit-
ed by his uncle, Samuil, who destroyed the
whole family of his brother’s (Vladislav’s the
father).After Samuil’s death,,J.Vladislav en-
gaged himself completely in planning to take
over the czar throne. Well, during a hunt-
ing, he killed his cousin Gavril Radomir (his
former rescuer, Samuil’s son) and took the
throne. He tried to make peace agreement
with Vasilij II. He ruled from 1015 until the
last year of Samuil’s state 1018. J.Vladislav
renewed and strengthened Bitola’s fortress
(1015-1016) which guarded the entrances
to Prespa and Ohrid. In the period of his
reign the armies of the Byzantium czar Va-
silij II were forced to get away from Bitola
and Pelagonija’s surrounding, further than
the River Crna, because they were robbing
and poundering,doing violent deeds, accros
the villages and in the area round the city of

46

градот Битола. Тој бил енергичен владар
и го заштитувал населе нието од напади
на разни војски и орди, а најмногу од Ви-
зантијците кои биле немилосрдни, груби,
жес токи и страшно нехумани. Имал го-
леми проблеми со Византија. Често стиг-
нувале војски до беде мите на битолската
тврдина и се втурнувале чинејќи штети.
Настоју вал да ги запре византиските на-
пади и да го спречи освојувањето на Се-
тина, но во близината на тврдината (во
Битола) во борбите со византискиот ва-
силевс Василиј II (1017) доживеал тежок
пораз. Загинал кон крајот на август во
1018 г. од Византијците во една борба во
близината на Драч.

Bitola. He was energetic ruler and protected
the population from the attacks of different
armies and hordes and mostly from the By-
zantium, who were known as ruthless, rough,
severe and horribly inhumane. He had prob-
lems with Byzantium, whose armies were
frequently seen nearby the hedges of Bito-
la’s fortress and often got violently inside,
causing damages. He was persistent to stop
Byzantium’s attacks and to prevent the area
from Setina’s conquering, but in the battle
near the fortress (in Bitola) with the Byzan-
tium czar Vasilij II 1017, he was completely
defeated. He was killed at the end of August,
1018 by the Byzants in a battle near Drac.

47

Гаврил, Радомир (1014–1015), маке-
донски владетел, на прес толот дошол по
смртта на Самуила. Учествувал во сите
поважни битки: во битката кај Ихтиман
(986), кај Сперхеј (996) и во Беласичката
битка (1014). На двапати (кај Сперхеј и
Беласица) успеал да го спаси својот татко
и да го извлече од бојното поле на веќе
загубените битки. Како совладател ги уп-
равувал териториите околу Островското
и Петерското Езеро, заедно со Пелагонија
каде што имал (во Битола) свој дворец.
Според историските извори Г. Ра домир
бил цар кој живеел и поди гнал царски
дворец во Битола. Со тоа градот го напра-
вил царска престолнина. Битола, за вре-
ме на владеењето на Г. Радомир (1014 г.)
во византиските извори се споме нува со
името Бутелиу. По смртта на неговиот
татко, се искачил на престолот. Водел
борба да ги зачува териториите што ги за-
зел неговиот татко Самуил. По војната со
Византија ги загубил Северна Пелагонија,
Раец и Мегленската област, но успеал да ја
одбрани Битола, каде што се наоѓала него-
вата резиденција. Во 1015 г. бил убиен на
лов, кај мес тото Петерско близу Острово
на брегот на Островското Езеро.

ГАВРИЛ
РАДОМИР

– владетел –

GAVRIL
RADOMIR
– ruler –

Gavril, Radomir (1014–1015), Mac-
edonian ruler, he took the throne immedi-
ately after Samuil’s death. He took part in all
more important battles: in the battle at Ihti-
man(986) at Sperhej(996) and at the Belasica
battle (1014). He managed to rescue his fa-
ther twice at Sperhej and Belasica and took
him away from the already lost battles. As
co-ruler, he ruled over the territories around
The Island Lake and Peter Lake, together
with Pelagonija where (in Bitola)he had
his own castle. According to the historical
sources G.Radomir was czar who lived and
built his castle in Bitola. Soon he made the
city czar‘s capital. During the ruling of G.
Radomir (1014) Bitola is mentioned under
the name of Buteliu. After the death of his
father he took over the throne.

He led a battle in order to preserve the
territories that his father Samoil had con-
quered. After the war with Byzantium he lost
North Pelagonia, Raec and Meglene area, but
he managed to defend Bitola where his resi-
dence was situated. In 1015 Gavril Radomir
was killed when hunting, at the place called
Petersko near the Island on the coast of the
Island lake. During his ruling G.Radomir
made Bitola the czar capital.

48

Георгиј Граматик XI век, препи шувач
на црковни книги, го препишал „Битолс-
киот триод“, еден од најзна чајните споме-
ници од редакцискиот период. Препишу-
вал, по секоја веро јатност, во некоја црква
или манастир по име „Св. Врачи“ во За-
падна Маке донија. За овој препишувач се
знае дека, покрај Битол скиот триод препи-
шал и други ракописи. Битолскиот триод
пронајден бил 1907 г. во библиотеката на
бугарското трговско претставништво во
Битола каде што бил донесен во 1898 г. за-
едно со други словенски и грчки ракопи-
си од околните села. Ракописот не е сочу-
ван во целост и по својот состав битно се
разликува од другите триодни текстови.
Службите се сосема кратки - во повеќето
случаи содржат само канони, без вечерни
и утрински стихири, без часови, паримии,
па дури и без соодветни упатства од типи-
кот. Во последно време во текстот на овој
триод е откриено оригинално словенско
химнографско дело, со акростих во кој е
вградено името на авторот Константин.
Една од битните одлики на Битолскиот
триод е тоа што се среќаваат цели редови
испишани со глаголско писмо. Проучу-
вачите на овој кирилски рако пис се на
мислење дека тој е пишуван врз основа
на глаголска предлошка. Има и историска
вредност од областа на музиката.

ГЕОРГИЈ
ГРАМАТИК

– црковен деец –

GEORGIJ
GRAMATIK
– religious activist –

Georgij Gramatician XI century tran-
scriber of church books, he rewrote “Bitola’s
triode” one of the most important monu-
ments from the editorial period. It is possible
that he was doing his work of a transcriber
in a church or monastery named “St Vraci”
in Western part of Macedonia. It is known
that this rewritter that beside “Bitola’s tri-
ode, he also transcribed other manuscripts.
“Bitola’s triode” was found in 1907 in the
libarary of the Bulgarian trade department
in Bitola where it was brought together with
other Slavic and Greek manuscripts from
the surrounding villages. The manuscript
is not preserved completely and by its con-
tent it considerably differs from the other
triode texts.The services, given inside, are
completely short- mostly they contain can-
ones, without evening and morning church
songs, without hours, parables even without
corresponding instructions by the typicon.
Recently, in the text of this triod, was discov-
ered an original slavic hymnographical work
with acroline, in which the author’s name
-Konstanitin is embedded. One of the essen-
tial charcteristics of Bitola’s triode is that we
can find whole lines written in glagolic sym-
bols. The reserachers’ opinion of this cyrilic
handwriting is that it is written on basis of
glagolic preposition. It has a historic value in
the field of the music.

49

Георгиевски, Љубиша (1937), маке-
донски театар ски и филмски режисер,
универ зитетски професор по актерска иг-
ра и режија, публицист и дипломат.

Роден 1937 г. во Битола. Основно и
средно образование заврши во Битола.
Дипломирал режија на Академијата за
театар, филм, радио и ТВ во Белград, во
1961 г. Како режисер е потпишан на над
160 театарски претстави ширум бив шиот
југословенски простор и над десетина во
странство (САД, Пол ска, Романија) и чети-
ри играни филмови. Со неговото доаѓање
во Битола, во колективот на Народ ниот
театар, се почувствува еден порадикален
и посовремен сценски израз и на драм-
ски содржини што ќе ја носат ознаката на
неконвен ционалност и актуелност.

Огромниот творечки опус го започ-
нува со поставување на дип ломската
претстава „Потоп“ од У. Бети (1961), на
сцената на Народ ниот тетар - Битола, по-
тоа следат претставите: „Физичари“ од Ф.
Диренмат (1962), „Арсеник и стара танте-
ла“, „Швејк во Втората светска војна“ од
Б. Брехт (1965), „Хамлет“ од В. Шекспир
(1966), „Партитура за еден Мирон“ (1967),
„Покојник“ (1967), „Свадбата на Мара“ од
В. Костов (1976), „Црнила“ од К. Чашуле
(1977), Суд“ од (1978), „ Мандрагола“ од
Н. Макијавели (1980), „Еригон“ (1982),
„Јулиј Цезар“ (1982), „Хај-фај“ (1982),
„Mazedonische Zustä nde“ (1984), „Југосло-

ГЕОРГИЕВСКИ
ЉУБИША

– режисер –

GEORGIEVSKI
LJUBISA
– director –

Georgievski, Ljubisa (1937), Macedo-
nian theatre and film director, university
professor of actor play and directing, pub-
licist and diplomat. He was born 1937 in
Bitola. He finished primary and secondary
education in Bitola. He graduated directing
at the Academy of theatre, film and radio
and TV in Belgrade in 1961. As a director
his signature can be seen on over 160 theatre
performances all around former Yugoslav
territory and on over ten ones abroad (USA,
Poland, Romania), including four films as
well. With his arrival to Bitola at the assem-
bly of the National Theatre, more radical
and modern stage expression was felt and
drama contents which carried the mark of
non-conventionality and current affairs. The
huge creative opus starts with the direct-
ing of his graduation performance ”Deluge”
from (1961) at the stage of the Bitola Na-
tional Theatre and after that, “Physicians”
(1962), “Arsenic and old lace”, “Swake in
the Second World War II” B.Breht (1965),
“Hamlet” by W.Shakespeare (1966), “Score
for one Miron” (1967), “The Deceased”
(1967), The Wedding of Mara” V.Kostov
(1976), “Mourning” K.Casule (1977),
“Court” (1978) “Mandragola” N. Machia-
velli (1980), “Aragon” (1982) “Julius Cesar”
(1982), “Hi-Fi” (1982), “Mazedonische Zus-
ta-nde”(1984) “Yugoslav antithesis” (1985),
“Kerubin” (1988) “Serrano de Bergerac”
(1991) “Oedipus tyrannize” (1993) “Wait-

50

венска анти теза“ (1985), „Керубин“ (1988),
„Сирано де Бержерак“ (1991), „Ојдип ти-
ранин“ (1993), „Чекајќи го Годо“ (1994),
„Одам на лов - апа нсаз“ (1995), „Глемба-
еви“ (1996), „Гардеробер“ (1996), „Ифи-
генија во Авлида“ (1996), „Вишновата
гра дина“ (1997), „Веселите жени од Винд-
зор“(1997), „Филоктет“ (1998), „Послед-
ната ноќ на Сократ“ (1999), „Армагедон“,
од Љ. Георгиевски (2000) и др. Филмови-
те „Под исто небо“ (1964), „Планината на
гне вот“ (1968), „Републиката во пламен“
(1969), „Цената на градот“ (1970). Добит-
ник е на бројни награди за режија. На-
градата „11 Октомври“ (1981), Наградата
на Здружението на драмските уметни ци
во СРМ (1962), „Војдан Черно дрински“
(1965, 1990, 1994), „Сте рја“ (1965, 1981),
„Златен венец“ на МЕС Сараево (1969,
1974, 1976, 1977, 1978), Награда на Зруже-
нието на театарските работници на БиХ
(1972), „Јоаким Вуиќ“ (1974).

Пишува есеи, публицистика, па теписи,
драмски текстови. Драмски текстови:
„Црна“ (1989), „Фило ктет“ (1998), „Арма-
гедон“ (2001), филмското сценарио „Ма-
кедонски рулет“ (2007), драматизацијата
на романот „Свадбата на Мара“ од В. Кос-
тов, и др. Есеи: „Свет - сон“ (1978), „Реч-
ник на предрасуди“ (2001). Публицисти-
ка: „Полити чката иднина на Македонија“
(1991), „Претседателски кандидат“ (1998).
Беше професор по режија и глума на ФДУ
- Скопје. Од дипло матските активнос-
ти беше амба садор на РМ во Р. Бугарија.
Момен тно е претседател на Собра нието
на Република Македонија.

ing for Godo“ (1994),”I go hunting - sud-
denly”(1995) "The Glembaevi” (1996), “The
Cloakroom attendant” (1996) “Iphigenia in
Avlida” (1996) “Cherry garden” (1997), The
Merry wives of Windsor”(1997) “Filoktet”
(1998), “The last night of Socrates” (1999)
“Armageddon” by Lj.Georgievski (2000)
and others. The films “Under the same sky”
(1964), “The Mountain of anger” (1968,
“The Republic in flames” (1969, “The price
of the city (1970).

He was honoured with a lot of awards for
directing. The award 11th October (1981),
The Drama Artists Association of SRM
award (1962), “Vojdan Cernodrinski” (1965,
1990, 1994) “Sterja”(1965, 1981) “Gold
wreath” of MES Sarajevo (1969, 1974, 1976,
1977, 1978). The Theatre Workers Associa-
tion of B H award (1972) “Joachim Vuik”
(1974).

He has writen essays, articles, travelogue,
drama texts. Drama texts: ”Black”(1989),”
filoklet”(1998),”Armageddon”(2001) film
script “Macedonian roulette" (2007), drama-
tization of the novel “Wedding of Mara” by
V.Kostov and others. Essays:” World-dream”
(1978),”Dictionary of prejudices” (2001).
Articles:”The political future of Macedonia”
(1991),”President Candidate” (1998). He
was professor of directing and acted at FDU
–Skopje. Among the many diplomatic posi-
tions, we can mention that he was ambas-
sador of RM in R. Bulgaria. Presently he is
president of the Macedonian Parliament.

51

Госен, Анри М. (1891–1982), акаде-
мик и научник од светски карактер. Роден
1891 г. во Кабрие Дег Воклуз - Р. Фран-
ција. Член на Француската академија на
науките, член на Светската академија за
природни науки, експерт на ФАО. Во
својот работен век објавил повеќе од 600
научни и стручни трудови на францус-
ки, англиски, руски и др. светски јазици
проучу вајќи ги природните убавини, рет-
кости и шумите во светот. Од Госен биле
проучувани и потоа опишани во негови
дела Битола и флората на Пелистер. Прв-
пат ја посетил Битола во 30-те години на
XX век, а последен пат во 1969 г. Живеел
и творел во Франција. Починал во 1982
г. во Тулуз, Франција. Секогаш Битола ја
сметал за град со посебна градска тради-
ција и култура и ја сврстувал меѓу најста-
рите и најградски градови во светот, а
Пелистер врв со прекрасни убавини, со
шуми и растенија од редок карактер.

ГОСЕН
АНРИ

– научник –

GOSEN
ANRI
– scientist –

Gosen, Anry M. (1891-1982), academic
and scientist of world-rank character. He
was born in 1891 in Cabrie Deg Vocluse
R.France. He was a member of the French
Academy of Natural sciences and an expert
of FAO. During his working period he pub-
lished more than 600 scientific and profes-
sional articles in French, English, Russian
and other world languages, studying the
natural beauties, rareness and forests in the
world.Gosen researched and described Bi-
tola and Pelister’s flora. He visited Bitola at
the beginning of the XX century and he was
in Bitola in 1969 for the last time. He lived
and created in France. He died in 1982 in
Toulouse France. He had always considered
Bitola as a city with special city tradition and
culture and qualified it among the oldest and
the most urban cities in the world, whereas
he ranked the peak Pelister, with its unique
natural beauty, among the rare forests with
rare plant life.

52

Гравчевски, Владимир (1936–1978),
актер со огромна љубов кон театарот. Не-
себично пренесувајќи го своето големо
познавање на законитоста на театарот со
амате рите - членови на Младинската сце-
на, истата стана расадник на нови кадри
за битолското глумиште, а воедно и за
македонското. Режирајќи претстави на
Младин ската сцена, со својата студиозна
работа со секој актер, ќе ја всади љубовта
кон театарот кај овие млади луѓе, кои по
завршувањето на Академијата за драмски
уметности ќе се вратат како зрели акте-
ри на сцената на Битол скиот театар. Во
1961 г. доаѓа во Битола и се приклучува
кон колективот на Народниот театар. За
периодот во кој работеше остави соли-
ден опус на креирани ликови. Ликот на
Мимискит во „Нечиста крв“ од Б. Стан-
ковиќ (1971), Кулин во „Бура“ од Н. Ос-
тровски (1963), „Две кристални чаши“
од И. Раос (1974), „Светлиот пла мен“ од
С. Мом (1964), „Свадбата на Мара“ од В.
Костов (1976), Јаблан во „Фамилијата
Бло“ од Бобиќ (1976), а неговата послед-
на ролја беше ликот на Темелко во „Време
за пеење“ од Петре М. Андреевски (1977).
Режии - „Незакопани мртовци“ од Ж. П.
Сартр (1969), „Кој ќе го спаси орачот“ од
Ф. Гилрој (1971), „Две кристални чаши“
од И. Раос (1974) и др.

ГРАВЧЕВСКИ
ВЛАДИМИР

– актер –

GRAVCEVSKI
VLADIMIR
– actor –

Gravcevski, Vladimir (1936-1978), ac-
tor with a passionate love for the theatre.
He unselfishly transferred his great knowl-
edge of the theatre rules to the amateurs -
members of The Youth stage, which at the
same time became garden centre for pro-
ducing new actors for Bitola Theatre and
Macedonia as well. Directing plays at the
Youth Stage and working enthusiastically
with each actor individually, he embedded
the love towards the theatre at those young
people whose life path after their graduation
at the Academy of art, often returned to the
stages of Bitola Theatre, showing and per-
forming maturity of experienced actors. In
1961 he came to Bitola and joined the Na-
tional Theatre Assembly. His lifetime work
resulted in producing a considerable opus
of created characters. The character of “The
light flame” by S.Mom (1964) Mimiskit in
“Impure blood” by B.Stankovik 1971, Kulin
in “Storm” N Ostrovki 1963, “Two crystal
glasses” I Raos 1974, “The wedding of Mara”
V.Kostov 1976, Jablan in “The family Blo”
by Bobik 1976, and his last role the character
of Temelko in “Time for singing” by Petre
M Andreevski 1977. Directions “Unburied
dead” G. P. Sartr 1969, “Who will save the
ploughman?” by F Gilroj 1971, “Two crystal
glasses” I Raos and others.

53

Митрополит Григориј (1825–1833),
Битолски Пелагони ски митрополит, гра-
дител на храмот Св. Димитриј во Бито-
ла; ја проширил црковната болница за
сиромаси, бранител на христијан ското
население, добротвор и заш титник на
христијанските жители на Пелагониски-
от крај. Тој бил човек што ги зближувал
граѓаните во Битола различни по веро-
исповест и по социјална структура, голем
заштитник на сиромасите, бездомни-
ците, инвалидите, сира ците. Со обнова
и проширување на црковната болница
се грижел за нивното здравје. Бил орга-
низатор на црковни училишта во кои се
школувале свештеници и ученици на на-
роден јазик, човек кој последните годи-
ни ги минал на највисоката ортодоксна
функција - цариградски патријарх, на
кој трон го затекнала смртта. Секогаш
се борел за слободата и правата на ма-
кедонскиот народ, верно служел на
Христовата вера и со негов благослов, до-
дека бил на патријаршискиот трон непре-
чено се граделе и возобновувале многу
христијански храмови (цркви и манасти-
ри) низ Македонија. На 14. X 1825 божјо
лето за нов битолски митрополит бил
избран токму митрополитот Григориј.
Доаѓајќи во Битола, новиот митрополит
Григориј донесол и султанов берат (по-
велба) во кој, покрај другото, пишувало
дека никој нема право на христијаните

МИТРОПОЛИТ
ГРИГОРИЈ

– патријарх –

MITROPOLIT
GRIGORIJ
– patriarch –

Metropolitan Grigorij (1825–1833),
of Bitola and Pelagonija constructor of St
Dimitrij church in Bitola; he expanded the
church hospital for the poor Christians,
defendant of the Christian population, ben-
efactor and protector of the Christians of
Pelagonia region.

It was a man who got Bitola’s citizens
of different religions and social background
together, great protector of the poor, the
homeless, the disabled and orphans. With
the reconstruction and expansion of the
church hospital he took care of their health.
He was an organizer of church schools,
where priests and students were educated in
their mother language, a man who passed
his last years occupying the highest position
as a Carigrad patriarch, on which throne
he died. He always fought for the freedom
and rights of Macedonian people, he served
faithfully to Christian faith and with his
blessing, while he was on patriarch’s throne
new churches were constantly being built
and rebuilt throughout Macedonia. On 14
October 1825 year of our Lord, Grigorij was
appointed a new Bitola’s metropolitan.When
he came to Bitola, the new metropolitan
Grigorije brought sultan’s “berat” (conven-
tion), which stated that no one was entitled
“to take away the churches and monasteries
from Christians who had possessed them for
a very long time and without permission no
one can control them” It is believed that his

54

„да му ги одзема црквите и манастирите,
кои уште одамна се наоѓаат во нивни-
те раце, а исто така и без дозвола никој
не смее да врши контрола врз нив“. Се
претпоставува дека потек нувал од Би-
тола или битолскиот крај. Во Битола за
митрополит дошол од Цариград и лично
се ангажирал во изградбата на највеле-
лепниот храм за многу децении и векови
во Битола – „Св. Димитрија“. Веднаш по
добивање на дозволата Григориј се зафа-
тил и во рекордно време го изградил хра-
мот „Св. Димитрија“. Во 1833 г. патријарх
Григориј, по осумгодиш ната архиереј-
ската слу жба (1825 - 1833) свечено ја напу-
штил архие рејската столица и по наредба
од цариградскиот патри јарх заминал за
Серес, а оттаму заминал за Цариград,
преземајќи ја должноста патријарх сè до
неговото блажено упокоение.

origins were from Bitola and Bitola’s region.
From Carigrad he came to Bitola to be a
metropolitan and he was personally engaged
in the construction of the most magnificent
church of many decades and centuries in Bi-
tola “St Dimitrija”.

Immediately after obtaining a permis-
sion, Gligorij started and in a record time
he built the “St Dimitrija “ church. In
1833 patriarch Gligorij after eight years of
archipriest service (1825-1833) left his ar-
chipriest throne with all honours and by the
order of the Carigrad patriach went to Seres
and then to Carigrad in order to take over
the post of a patriarch until his blissful be-
atification.

55

Гризебах, Август Хенри Р. (1814
- 1879), светски познат бота ничар и гео-
графичар, пронаоѓач на моликата на Пе-
листер. Студирал медицина и ботаника
во Гетинген и Берлин, а во 1836 г. докто-
рирал. За неговите научни достигнувања,
многу се битни патувањета што ги спро-
вел низ Балканскиот Полуостров во 1839-
1840 г. Записите базирани врз тие пату-
вања ја потврдуваат неговата репутација
како ботаничар и гео графичар. Неговите
истражу вања претставуваат пресвртница
во историјата на фитогеографијата.

За време на неговите патувања низ
Балканот, Гризебах престојувал во Би-
тола и вршел испитувања на Пелистер.
Открил дека од шум ските типови на Пе-
листер, највре дна е моликата Pinus peuce,
автохтона врста на петтолисен бор. Мо-
ликата на Пелистер се дели на две групи -
молика со папрат и молика со боровинка.
Според ова и во согласност со синтаксо-
номијата, таа е различна од шумите со мо-
лика на другите планини на Балканскиот
Полуостров, што е еден од најважните и
најинтере сните био-географски, еколош-
ки и вегетациски феномени на Балкан-
скиот Полуостров. Починал 1879 г. во
Гетинген, Германија.

ГРИЗЕБАХ
АВГУСТ ХЕНРИ

– научник –

GRIZEBAH
AUGUST HENRI
– scientist –

Grizebah, August Henry R. (1814-1879)
world famous botanist and geographer, dis-
coverer of molika on Pelister. He studied
medicine and botanics in Getingen and Ber-
lin and in 1836 he got his doctorate. For his
scientific achievement, his travelings on the
Balkan Peninsula were very important in the
period from 1839-1840. The records made
on those travellings, represent a turnover in
the history of phytogeography.

During his traveling around the Balkans,
he visited Bitola and did some research on
Pelister. He discovered that the most valu-
able of all forests types is molika Pinus peuce,
indigenous type of five–petal pine. Molika
found on Pelister is divided in two groups-
molika with fern and molika with black-
berries. According to this peculiarity and
in accordance with the synatxonomy, it is
different from other molika forests found
on any other mountain on the Balkans pe-
ninsula and it is considered to be one of the
most important and most interesting bio-
geographical, ecological and vegetation phe-
nomena on the Balkan Peninsula. He died in
1879 in Getingen Germany.

56

Груев, Дамјан (1871–1906), еден од
основополож ниците на ВМРО, нејзин прв
секретар и член на ЦК, војвода, најистак-
нат организатор на македонското рево-
луционерно национално ослободи телно
дви жење, народен учител. Груев бил по-
борник за непомир лива револуционерна
борба, водена од самиот македонски народ.
Бил роден во с. Смилево. Основно образо-
вание завршил во родното село, а средно
во Солун ската (егзархиска) гимназија завр-
шил I и II клас. Школувањето го продол-
жил во Белград. Таму, во 1889 г. ја основале
Младата маке донска книжевна дружина и
го издавале списанието „Лоза“. Во Со фија
студирал историја на Вишото училиште.
Учителствувал во Штип и тука се запознал
со Гоце Делчев. Во 1891 г. во Битола фор-
мирал револуционерен кружок („Друж ба“)
и напишал устав на Кружокот. Со група
маке донски интелек туалци, во Солун ја
формирале МРО на 23. X 1893 г. Во 1894/95
г. бил учител во штип ско Ново Село, каде
што заедно со Гоце Делчев, ја ширел мре-
жата на Организацијата, основајќи месни
комитети на Организацијата во Кавадарци,
Прилеп, Битола, Охрид, Ресен, Штип и во
многу други места, како и многубројни сел-
ски комитети. Активно учествувал во рабо-
тата на Ресенското советување (1894 г.) и на
Солунскиот конгрес (1896). Бил егзархиски
училишен инспектор во Солунско и учител
во егзархиските гимназии во Солун и во

ГРУЕВ
ДАМЈАН

– револуционерен деец –

GRUEV
DAMJAN
– revolutionary –

Gruev, Damjan (1871-1906), Ideologist,
one of the founders of VMRO, its first secre-
tary and member of CK, voivode, the most
distinguished organizer of the Macedonian
revolutionary national rebellion move-
ment and a national teacher. Gruev was a
supporter and a fighter for irreconcilable
revolutionary fighting, led by Macedonians
themselves. He was born in the village of
Smilevo, Demir Hisar. He finished primary
school in his native village and the I and II
class of his secondary education at Solun’s
high school. His education continued in
Belgrade. There, in 1889 they founded the
Young Macedonian Literary Company and
published the magazine “Loza”. In Sophia,
he studied history at the College. He was a
teacher in Stip where he met Goce Delcev. In
1891 in Bitola he organized the revolution-
ary society, called (Druzba) and he wrote the
constitution of the Society.

With a group of Macedonian intellec-
tuals, he founded MRO on 23 October in
Solun. In 1894/95 he was a teacher in Stip,
Novo Selo where together with Goce Delcev
spread the network of the organization, by
founding local committees of the organiza-
tion in Kavadarci, Prilep, Bitola, Ohrid Re-
sen, Stip and many other places as well as
numerous village committees.

He participated actively in the work of
Resen counseling (1894) and Solun congress.
He was an exarch school inspector in Solun

57

Битола, каде што истовремено бил раково-
дител на Битолскиот револу ционерен ок-
руг. Во 1895 и 1898 г. Д. Груев бил инспектор
на училиш тата во Солунско. Во 1900 г. бил
затворен во битолскиот затвор. Бил осуден
на 10 години од кои две одлежал во Битола,
а во мај 1902 г. бил испратен во Подрум-
Кале, Мала Азија на заточение. По амнес-
тирањето во пролетта 1903 г. се вклучил во
подготовките за кревање на Илинденското
востание. Од 2-7 мај 1903 г. заседавал со
Смилевскиот конгрес на битол скиот рево-
луционерен округ на кој било решено вос-
танието да се крене на 2. август 1903 г. На 2
август Главниот штаб дал сигнал за избув-
нување на востанието. Масов но се дигнала
Битолската револу ционерна област, воста-
нал целиот Демир Хисар, нив им се приклу-
чило Крушево и родољубивото Кичево.
Заедно со нив развеале воста ничко знаме
во Преспанско, во Охридско, во Струшко,
во Лерин ско, Костурско, Воденско, во При-
лепско и во борбеното Мариово. Под вод-
ството на Груев, Македо нија се претворила
во крваво боиште и во пламнато жариште.
Се воделе борби на сите страни. Турскиот
аскер бил немилосрден и кон востаници-
те и кон народот. Воста нието било крваво
угушено, а илјадници народ погубен, униш-
тен. По востанието непосредно ги раково-
дел Прилепскиот конгрес на Битолскиот
револуционерен округ (1904) и Скопскиот
окружен кон грес (1905). Бил претседател
на Рилскиот конгрес (1905) каде што бил
избран за член на Централниот комитет.
По конгресот извесен период дејствувал во
Солун. Загинал 1906 г. во борба со тур ските
воени сили кај врвот Петлец до с. Русиново
- Малешевско.

region and a teacher at exarch high schools
in Solun and Bitola, where at the same time
he was the leader of Bitola’s revolutionary
region. In 1895 and 1898 Dame Gruev was
an inspector of the schools in Solun region.
In 1900 he was sentenced to 10 years’ im-
prisonment in Bitola. However, he was im-
prisoned for only two years and in May 1902
he was sent on exile to Podrum Kale, Asia
Minor. After the amnesty in spring 1903, he
engaged himself in the preparations for ris-
ing of the Ilinden rebellion. From 2-7 May
1903 he was president of Smilevo congress
for Bitola’s revolutionary region, where it
was decided the rebellion to be risen on
2August 1903. On 2 August the Chief Head-
quarter gave the signal for rising the rebel-
lion. It was mass raised in Bitola’s region,
the overall part of Demir Hisar followed by
Krusevo and patriotic Kicevo. The rebellion
flag was unfoled in Prespa, Ohrid, Struga,
Lerin, Kostur, Voden, Prilep and Mariovo
region. Under the leadership of Gruev, Mac-
edonia was turned into a bloody battle field
and in a burning center. There were battles
everywhere throughout Macedonia. The
Turkish invaders were ruthless toward the
rebels and people. The rebellion was bloody
suffocated and thousands of people were
executed and destroyed. After the rebellion,
he directly led Prilep congress of Bitola’s
revolutionary region (1904) and Skopje’s re-
gional congress (1905). He was president of
Rila’s congress (1905) where he was elected
a member of the Central committee. For a
certain period of time he was active in Solun.
He died on 23 XII 1906, fighting against the
Turkish military forces at the peak of Petlec
nearby v.Rusinovo, Malesevo region.

58

Груевски, Tоме (1949), познат кому-
николог, автор на голем број студии од
областа на новинарс твото и комунико-
логијата, педагог, научник од општест-
вените науки, универзитетски професор
на студи ите по новинарство, медиуми и
комуникации на повеќе факул тети во Р.
Македонија. Роден 1949 г. во Смилево,
Битолско. Основно обра зование завршил
во родното место, гимназија во Битола,
дипломирал на Филолошкиот факултет
во Ско пје. Тој е првиот доктор по кому-
николошки науки во РМ. Со публи-
цистика, есеистика и наука од областа на
новинарството се зани мава од школски
години, кога е непосредно поврзан со
Битола, каде ја минува својата младост
и каде ги прави првите чекори во нови-
нарството, соработувајќи во еми сиите
на Радио Битола, во „Битолски весник“,
„Наш свет“ и „Млад борец“ во Скопје.
Од публи цистичките трудови на д-р
Т. Груевски ги издвојуваме: „35 г. од
НОМСМ на Скопје“, „Студија за развојот
на младинското движење во Македонија“
и др. Работејќи на истражу вањето на
комуниколо гијата како наука и нејзините
сродни научни дисциплини, Т. Груевски
е автор на дванаесет книги од областа
на комуникациите и новинарството:
„Монографија за историјата и развојот
на НИП „Студентски збор“ (1949-1984)“,
„Јавното информирање во Македонија“

ГРУЕВСКИ
ТОМЕ

– комуниколог –

GRUEVSKI
TOME
– communicologist –

Gruevski, Tome (1949), famous com-
municator, author of a large number of ar-
ticles from the fields of and communicology,
pedagogue, social scientist, university pro-
fessor at journalist studies, media and com-
munications at many faculties in R. Macedo-
nia. He was born in 1949 in v.Smilevo, Bitola.
He finished his primary education in his
native place, then he attended high school
in Bitola and he graduated at the Faculty of
Philology. He is the first Ph D of communi-
cation sciences in the field of journalism in
R. Macedonia. His professional work has
been orriented in writing articles, essays and
science on the field of journalism since his
school days, when he was directly connected
to Bitola, where he spent his youth and whe-
re he started his first steps in the journalism,
cooperating in the programs of Radio Bitola,
”Bitolski vesnik”, ”Nas Svet” and ”Mlad Bo-
rec” in Skopje.From the published articles
of Ph D T.Gruevski we can emphasize: ” 35
years of NOMSM of Skopje”,”Article for the
youth movement developement in Macedo-
nia” and others.Working on a great number
of research dealing with communication
science and its related scientific disciplines,
Ph D Tome Gruevski is the author of twelve
books in the field of the communications
and journalism: ”Monograph for the his-
tory and the development of NIP Student-
ski zbor”(1949-1984), ”Public informing in
Macedonia”(1991),”Survey of the Macedoni-

59

(1991); „Преглед на македонскиот печат
1885-1992“ (1993); „Современиот печат
во Македонија“ (1995); „Историја на нови-
нарството книга 1 и 2“ (1999); „Теорија
на новинарството“ (2000); „Комуникации
и култура“ (2004); „Историја на новинар-
ството“ (2005); „Култура на говорната
комуникација“ (2006); „Односи со јавнос-
та“ (2007); „Теорија на масовното кому-
ни цирање“ (2007). Исто така, објавил 50
научни и стручни трудови од областа
на комунико логијата. Меѓу нив се: „Кон
публицистич ката дејност на Дедов, Ми-
сир ков и Чуповски“, „Некои теоретски
аспекти на радиото како масовен медиум“,
(2000); „Дијалошка кому никација“ (2003);
„Психологи јата и комуникациите“ (2005)
„Комунико логијата како општа наука
за комуникациите“, (2007); „Социо-линг -
ви с тич ките аспекти на јази кот како
средство за комуни кација“ и др. тру до ви
кои се по обем и значење скоро до формата
на студии. Добитник е на голем број награди
и признанија, меѓу кои позабеле жителни
се: Првата награ да „Мито Хаџивасилев
- Јасмин“ vo 1983, „Новинарско перо“ во
1986, наградата „4-ти Ноември“ на град
Битола и други.

an press” 1885-1992(1993) The Modern press
in Macedonia(1995 The history of the jour-
nalism book 1 and 2” (1999), ”Theory of the
journalism”(2000), ”Communications and
culture” (2004), ”History of the journalism”
(2005), ”Culture of the oral communicati-
on”(2006), ”Relations with the public”(2007)
”Theory of mass communication” (2007) He
also published 50 sceientific and professional
articles on the field of the communcicology
Among them there are ”Towards the public-
taion activity of Dedov, Misirkov and Cupov-
ski”,. ”Some theoretical aspects of the radio
as mass media”(2000), ”Dialogue communi-
cation”(2003), ”The psycology and the com-
munciation” (2005), ”The communciation
as general science for communciators”(2007),
”Socio lingvistc aspects of language as mean
for communciation” and other articles which
by their size and importance are close to the
form of a study.He has gained a large num-
ber of awards and testimonials, among which
the most important are: The first awrad ”Mi-
to Hadzivasilev Jasmin” in 1983 ”Journalist’s
pen” in 1986, ”4th November award” awards
of the city of Bitola and others.

60

Грујоски, Трајче (1921), ро ден во
с. Раково, Леринско, борец, хроничар,
државник, автор на трудови во кои ја
претставувал состојбата на Битола во
предво ениот период, за време на НОБ
и по војната. Основно и средно образо-
вание завршил во Битола. Се вклучил
во револуционерното движење уште во
првите денови на НОБ по кревањето на
востанието. Член на СКОЈ и раководел
со средношколските организации во Би-
тола од 1938 г. Бугарскиот фашистички
суд во 1942 г. го осудил „во отсуство“
на 15 години затвор, што подоцна било
претво рено во смртна казна. Во 1942 г.
стапил во одредот „Јане Сандан ски“, во
1943 г. бил политички комесар на четата
во Битолскиот партизански одред „Гоце
Делчев“, а во Леринскиот партизански
одред „Вичо“ како инструктор. Од 1943 г.
бил член на Вториот областен комитет на
КПМ и заменик политички комесар на
Втората ОЗ. Во јули 1943 г. бил испратен
на илегална позадинска задача во Бито-
ла, каде илегално работел до крајот на
војната, дочекувајќи ја токму во Битола.
По ослободу вањето Т. Грујовски заземал
голем број функции од општински, репуб-
лички и државен карактер. Бил претсе-
дател на Општинскиот наро ден одбор на
Битола, и на Собранието на Битол ската
околија. Од Битола заминал за Скопје и
бил избран на функ циите: секретар и пот-

ГРУЈОСКИ
ТРАЈЧЕ

– револуционер –

GRUJOSKI
TRAJCE
– revolutionary –

Grujoski, Trajce (1921), was born in
v. Rakovo, Lerin fighter, chronologist, and
public figure, author of articles in which
he presented the situation of Bitola in the
period before during and after the war. He
finished his primary and secondary educa-
tion in Bitola. He joined the revolutionary
movement from the very beginning of NOB,
just after the rising of the rebellion. He was
a member of SKOJ and was in charge of the
secondary school organizations in Bitola
from 1938. The Bulgarian fascist court in
1942 convicted him ”in absence” on 15 years’
imprisonment, which was later changed
into a death penalty. In 1942 he joined the
unit “Jane Sandanski”, and in 1943 he was
appointed a political commissar and an in-
structor of the brigade at the Bitola Partisan
Unit “Goce Delcev” and in Lerin Partisan
Unit “Vico,” respectively. Since 1943 he was
a member of the Second Regional Commit-
tee of KPM and deputy political commissar
of the Second OZ. In July 1943 he was sent
on an illegal non-combatant assignment in
Bitola, where he worked illegally in the rear,
till the end of the war. After the liberation,
T.Gruevski occupied a large number of mu-
nicipal, republic and state positions . He was
president of the Municipal National Board
of Bitola and the Municipality of Bitola’s
region. He left from Bitola to Skopje where
he was elected Secretary and Vice president
of the Executive board of the Assembly of

61

претседател на Извршниот совет на Соб-
ранието на СРМ. Како правник бил доста
ценет поради што бил избран за судија во
Уставниот суд на Р. Македонија. Завршил
Правно-економски факул тет во Скопје
и докторирал на тема за економскиот и
општествен развој на Битола. Бил избран
за редовен професор на Економскиот фа-
култет во Скопје и Прилеп. Еден мандат
бил претсе дател на Сојузот на борците во
РМ. Автор е на повеќе од 50 трудови од
научен карактер, како и бројни историс-
ки записи, белешки, мемоари и др. вид.
Позабележи телни изданија му се: „Битола
- дејство на основните фактори врз опш-
тествено-економ скиот развиток“ (Битола,
1971 г.), „Делегатскиот систем како облик
на социјалистичката демократија“ (1981,
Скопје), „Општествениот, економ ски и
политички систем на СФРЈ“; „Економи-
ка и комуна“; „Битола на мојата младост“
(1987, Битола) „Времиња, луѓе…“ автор-
ски записи и согледувања…- 1944-2004“
(2004, Скопје,); „Распадот на поранешна
СФРЈ“, студија и сведоштва (2003, Скопје).
Носител е на „Партизан ска споменица од
1941 г.“ Добитник е на бројни ордени за
воени и други заслуги.

SRM.As a lawyer he was highly appreciated
and he was elected to be a judge at the Con-
stitutional court of R.Macedonia. He gradu-
ated at Law-economic school in Skopje and
he had his doctorate on the thesis regarding
the economic and social development of Bi-
tola. He was elected to be full time professor
at Faculty of Economy in Skopje and Prilep.
One mandate he was the president of the
Fighters Association of RM. He is author of
more than 50 scientific articles and numer-
ous historical records, notes, memories and
other types. His more significant editions
are: “Bitola -the influence of the basic fac-
tors towards the social economic develop-
ment” (Bitola 1971), “Delegating system as a
type of socialist democracy” (1981 Skopje),
“The social economic and political system
of SFRY”, “The economics and commune”,
“Bitola of my youth” (1987 Bitola), “Time,
people…..” - author’s records and opinions
1944-2004,(2004 Skopje 204 pages), “The di-
vision of former SFRY” study and witnesses
(2003 Skopje 305 pages). He is a recipient of
“Partisan certificate of service from 1941”.
He was awarded a considerable number of
orders for military and other credits.

62

Даскало, Таки – Димитар Нико-
ловски (1921–1942), роден во Битола.
Основно образование стекнал во Битола.
По завршувањето на четиригодишното
учи лиште се запишал во Полната реална
гимна зија во Битола, каде што завршил
четврти клас и положил полума турски
испит. Потоа, своето обра зование го про -
дол жил во Скопската учителска шко ла.
Уште во учител ската школа во Скоп је
се придружил на групата на предни мла-
динци. По капитулацијата на кралство-
то Југославија, Таки Дас кало веднаш се
вклучил во рецолу ционерното движење.
Поради своите активности, набргу до-
шол во судир со бугарската окупаторска
полиција, па кон крајот на 1941 г. станал
еден од првите илегалци во Битола. Пора-
ди опасноста од дејс твувањето во илегала
во Битола, со одлука на Месниот коми-
тет на КПЈ, Таки Даскало бил префрлен
во с. Лавци. Активно учествувал и во
формирањето на Првиот битолски пар-
тизански одред „Пелистер“, а по неговото
формирање бил назначен за поли тички
комесар. Неговата богата револуционерна
активност била прекината на 3 мај 1942 г.
кога во борба со бугарските фашистички,
окупаторски, воени и полициски сили во
Ореовата Корија бил тешко ранет, а по-
тоа ѕверски дотепан со кундаци од бугар-
ските окупаторски војници.

ДАСКАЛО
ТАКИ

– револуционер –

DASKALO
TAKI
– revolutionary –

Daskalo, Taki - Dimitar Nikolovski
(1921-1942), born in 1921 in Bitola. He fin-
ished his primary education in Bitola. He
completed four classes at the Gender Real
High School in Bitola and passed the semi-
graduation exam. He continued his educa-
tion at Teacher’s school in Skopje. While
he was attending the Teacher’s school in
Skopje, he joined the group of progressive
young people. When Former Yugoslavia ca-
pitulated, Taki Daskalo immediately joined
the revolutionary movement. As a result
of his activities, he confronted the Bulgar-
ian occupying police, so towards the end of
1941, he became one of the first illegal resi-
dents of Bitola. Taking into consideration
the danger of the acting from underground
in Bitola, by the decision of the Local Com-
mittee of KPJ, Taki Daskalo was transferred
to v.Lavci. He actively participated in the
establishing of the First Bitola Partisan Unit
- Pelister and after its establishment, he was
appointed as its political commissar. His rich
revolutionary activity ended on 3 May 1942,
when fighting against the Bulgarian fascistic
occupying military and police forces he was
badly wounded and beastly murdered by
the Bulgarian occupying soldiers at Walnut
woodland.

63

Демировски, Ајри (1927), автор на
песната „Битола, мој роден крај“. Роден
е во Битола. По ослободувањето Ајри Де-
мировски бил првиот испратен ученик
од Битола во Загреб во графичкото учи-
лиште да го изучува печатарскиот зана-
ет. Но, во Битола тој никогаш не работел
како печа тар. Се вработил како чувар во
Радио Битола. Работејќи во радиото имал
несекојдневна прилика редо вно да ги
слуша во живо најпопу ларните битолски
и македонски пејачи. Тоа го поттикна-
ло да почне да размислува во насока на
созда вање на нова македонска музика.
Ајри Демировски има компо нирано над
педесетина песни. Негови се популарни-
те: „Мариче ле лично девојче“, „Таму ле
мајко бли зу Битола“, „Само ти се чудам
Цвето“, „Сношти те Маре сонував“, „За
кого ти цути Дано лице то“„Денот ми на-
близа на гурбет да заминам“ и многу
други, за кои многумина мислат дека се
народни, бидејќи се општоприфатени
и пејани. И секако најпопуларната меѓу
нив, неговата антологиска песна „Бито-
ла, мој роден крај“, песна во која ја опеал
својата огромна љубов кон родната Би-
тола, песна која претставува неповтор-
лив музи чки симбол и по која Битола ја
препознаваат и распознаваат. Бито лчани
оваа песна ја прогласија за песна на векот,
а нејзиниот автор Ајри Демировски за
почесен граѓанин на Битола.

ДЕМИРОВСКИ
АЈРИ

– музичар –

DEMIROVSKI
AJRI
– musician –

Demirovski, Ajri (1927), author of the
song “Bitola, my native city”. He was born in
Bitola. After the liberation Ajri Demirovski
was the first student from Bitola who was sent
to the Graphical school in Zagreb to study
the printing craft. But, he never worked as a
printer in Bitola. He was employed at Radio
Bitola as a guard where he had an unusual
opportunity regularly to listen to the most
popular Bitola and Macedonian singers in
flesh. It made him think about the creation
of new Macedonian music. Ajri Demirovski
composed over fifty songs. His most popu-
lar ones are: ”Marice beautiful girl”,” Some-
where mother near Bitola”

“You only surprise me Cveto”, “I dreamed
you Mare yesterday”, “ Whom do you Dano
dress up for”, “My day is coming to leave far
away”, and many others, which are thought
to be folk song, since they have generally
been accepted and sang. And certainly the
most famous among them all is “Bitola my
native city”, infused with a passionate love
towards his native Bitola, and which repre-
sents a music symbol of Bitola, by which Bi-
tola is recognized and distinguished abroad.
Bitola’s citizens, pronounced this song to be
the song of the century and thus its author
Ajri Demirovski to be a honourable citizen
of Bitola.

64

Димитров, Славе (1946), македонски
композитор, пејач, ара н жер, кантавтор,
музички проду цент. Роден е во Бито-
ла. Дебитирал во 1966 г. на фестивалот
„Младина 66“ во Суботица. Основ но и
гимназиско образование завр шил во Би-
тола, а во 1966 г. се запишал на Музичка
академија во Белград. Во 1970 г. се врабо-
тил во Македонското радио како музички
продуцент (потоа уредник - проду цент).
Од 1990 г. работи во Секто рот за доку-
ментација на МНТ, на воспоставување
електронско архи ви рање на фонотечните
добра. Неговиот творечки музички опус
содржи над 1000 музички нумери, кои
во својата форма тираност обедину ваат
повеќе оргинални уметнички и музичко
жанровски моменти од урбаната тра-
диција кај нас. Создал низа популарни
композиции со кои учествувал на тогаш
најпознатите фестивали (Опатија, Сара-
ево, Скопје). Некои од нив станале анто-
логиски за македонската поп музика меѓу
кои: „Чија си“ (1971; прогласена за песна
на векот во 1999г.), „Тивко, тивко, Ти са-
мо збориш“ и др. Во меѓу време, создавал и
таканаречена применета музика, односно
музика за филмови меѓу кои и за филмот
„Исправи се, Делфина“, за поголем број
на драми, за телевизиски серии на МРТ.
Славе Димитров успешно продолжува со
творење во областа на современата маке-
донска музика.

ДИМИТРОВ
СЛАВЕ

– музички уметник –

DIMITROV
SLAVE
– musician –

Dimitrov, Slave (1946), Macedonian
composer, singer, arranger, cant author, mu-
sic producer. He was born in Bitola and had
his debut in 1966 at the festival “Mladina 66”
in Subotica. He finished his primary and high
school education in Bitola and in 1966 he
enrolled in the Music Academy in Belgrade.
In 1970 he got employed at Macedonia Ra-
dio Broadcasting as music producer (later
editor-producer). Since 1990 he has been
working at the Documentation Department
of MNT in establishing an electronic archive
of phone fluent works. His creative music
opus consists of over 1000 music melodies,
which unites more original artistic composi-
tions and music genre moments of our ur-
ban tradition. He made a range of popular
compositions, which he participated with at
the most popular festivals of that time such
as: (Opatija, Sarajevo, Skopje). Some of them
became anthologies of the Macedonian pop
music among which “Who do you belong
to” (1971 proclaimed to be a song of the cen-
tury in 1999), and “Silently, silently you only
speak” deserve to be mentioned. Meanwhile
he started creating so called applied music,
music for films, for example, the music for
the film “Straighten up Delfina", as well as
for a larger number of plays and TV serials
of MRT. Slave Dimitrov successfully contin-
ues his creative producing in the field of the
modern Macedonian music.

65

Димитровски, Димитар – Такец
(1922), во својата долгогодишна творечка
активност на повеќе полиња дал своеви-
ден прилог во културното, ликовното,
поетското и музичко движење во Битола.
Основно образование и гимназија завр-
шил во родниот град. Студирал право во
Софија и Белград. Работел како правен
рефе рент, селски учител и новинар, бил
30 г. дописник на в. „Нова Македо нија“
од Битола, професија од која не може
да се ослободи до крајот на животот. Се
пројавил и како: сликар, поет, музичар,
а патем и како пасиониран спортски
рекре ативец и тоа: велосипедизам, пла ни-
нарење, пливање, партерна гим на стика.
Во новинарството бил вреднуван како
сугестивен репор тер и коментатор. По-
себно ја истра жувал состојбата на Битола
во Првата светска војна. Истражувал ма-
теријали за Браќата Манаки, за Мустафа
Кемал Ататурк, за Ваг нер, за Димитрие
Лала и др. Во сликарството остварил 16
самос тојни изложби со дела работени во
акварел, цртеж - туш, масло и вткаен пас-
тел. Напишал 20 музички композиции и
тоа: „Битола сакан мој град“, „Еј Пелис-
тере гулабе мој“, „Жетварска серенада“,
„Сема кедонско исконско оро“ и хуморис-
тични народни песни: „Болен дедо“, „По
либе во Битола“, и „Манако“. Има изда-
дено неколку изложбени каталози со по-
езија. Посебна едиција му се: „Битолски

ДИМИТРОВСКИ
ДИМИТАР – ТАКЕЦ

– новинар –

DIMITROVSKI
DIMITAR – TAKEC
– journalist –

Dimitrovski, Dimitar - Takec (1922),
long-term, creative activity on many fields,
contributed in the cultural, artistic, poetic,
music movement in Bitola. He finished his
primary education and high school in his
native city. He studied law in Sofia and Bel-
grade. He worked as a legal official, village
teacher and journalist and he worked for 30
years as a correspondent of the newspaper
“Nova Makedonija” from Bitola, a profes-
sion that he found difficult to abandon to
the end of his life. He was famous as apaint-
er, a poet, and a musician and at the same
time a passionate lover of sport such as:
cycling, climbing, swimming, sport floor ex-
ercise. He was appreciated in the journalism
as a suggestive reporter and a commentator.
He was particularly interested in doing re-
search about the situation in Bitola during
the First World War. He researched materi-
als for The Brothers Manaki, Mustafa Kemal
Ataturk, Vagner, Dimitrie Lala and others.
In the field of painting he has set up 16 in-
dependent exhibitions with works made in
aquarelle, drawing- ink, oil and implanted
pastel. He also wrote 20 music compositions:
“Bitola my loved city”, “Hey Pelister my pi-
geon”, “Harvest serenade”,” All Macedonian
primeval dance” and humorous folk songs:”
Sick grandfather”,” I will find my loved in Bi-
tola “ and “Manako” and several humoristic
national songs. He has published several ex-
hibitional cathalogues with poetry. His spe-

66

медаљони“ и „Со кавел, те авел“, песни
посветени на Ромите, во кои има стихови
од антологиска вред ност: „Кога одново
ќе се родам“ и „Од срце“. Автор е на по-
веќе моно графии меѓу кои и на моногра-
фијата „Милтон Манаки“ (1976). Речиси
целокупното поливалентно творештво
му го посвети на својот град. За учество-
то во НОВ е носител на Големата плакета
на Битола 1944-1969, награда за нови-
нарство „Крсте П. Мисир ков“, награда за
сликарство „4-ти Ноем ври“ во 1970 г. До-
бил Медал на трудот во НОВ и ред други
признанија. Член е на МНД од 1976 г. и
на ДЛУМ-Битола. Во „Битол ски весник“
има објавено најдолга рубрика со наслов
„Луѓе, настани и живот“, во периодот од
јуни 1995 до април 1999 г., потоа во елек -
т рон ските медиуми остварил циклус од
едночасовни стории на тема „Битола“
и тоа во периодот од јули до ноември
2002 г. Денес сè уште има необјавени ра-
кописи со наслов „Перформансите на
Широк Сокак“ и „Просторни и демограф-
ски про ме ни во XX век“, кои очекуваат
наскоро свое објавување.

cial edition:”Bitola’s medallions” and “With
pipe I will catch”, then there are songs dedi-
cated to the Gypsies and filled with anthol-
ogy value lines such as: ”When I will be born
again”, “From all my heart”. He is an author
of the monograph “Milton Manaki” 1976.
Almost his overall diverse creation is dedi-
cated to his native city. For his participation
in NOV he is honored with Great certificate
of honour of Bitola 1944-1969, the award
for journalism “Krste Petkov Misirkov”, an
award for painting ”4th November“ in 1970.
He obtained the Order of labor in NOV and
a lot of others recognitions. He is a mem-
ber of MND and DLUM from 1976 Bitola.
In “Bitolski vesnik” he had the longest article
titled “People events and life” in the period
from June 1995 to April 1999, then from
July to November 2002 in electronic media,
he made one hour-story cycles on the topic
“Bitola. There are some unpublished manu-
scripts titled “Performances of Sirok Sokak”
“The spatial and demographic changes of
XX century” which wait to be published in
the future.

67

Димитровски, Пеце (1942), се смета
за еден од најталенти раните ракомета-
ри кој ја прослави Битола на домашен и
меѓународен план. Пеце Димитровски во
раната младост ги направи првите че-
кори во спортот. Од 1957 г. започнал со
ракометот. Неговата ракометна надмоќ
била забележана од трене рот Томе Атана-
совски и набрзо станал член на РК Работ-
ник. Во 1964 г. заминал во Ниш каде две
години настапу вал за тимот Железничар.
Потоа се преселил во Велес каде останал
три години и пак се вратил во Битола и
станал член на Пелагонија. Тој спаѓа во
редот на ракометари со многу награди
и признанија од РСМ и РСЈ. Многу чес-
то е на листите на спортист на годината
на Ниш, Велес и Битола. Во 1962 г. и во
1968 г. настапувал за ракометната репре-
зентација на РМ. Во 1966 г. бил репре-
зентативец на СФРЈ, бранејки ги боите
на средбите со Полска и ДР Германија. Во
РК Пелагонија настапувал и како играч и
како тренер. Последните години ги мину-
ва како тренер за обучување млади гене-
рации.

ДИМИТРОВСКИ
ПЕЦЕ

– спортист –

DIMITROVSKI
PECE
– sportsman –

Dimitrovski, Pece (1942), Is considered
to be one of the most talented handball play-
ers who promoted Bitola both on national
and international plan.P.Dimitrovski made
his first steps in the sport in his early child-
hood. He started playing handball in 1957.
His handball superiority and talent was
noticed by the Tome Atanasovski famous
coach and in a very short time he became a
member of HC “Rabotnik”.

In 1964 he left to Nis where he played for
the team of “Zelenicar”. Then he moved to
Veles where he stayed for 3years and then
returned to Bitola and became a member of
“Pelagonija” Having received a lot of awards
and testimonials from RSM and RSJ, he has
been ranked among the top handball play-
ers. He was frequently present on the lists
for a sportsman of the year of Nis, Veles
and Bitola. In 1962 and 1968 he played for
the handball representation of RM. In 1966
he was representative of SFRY defending the
colours of the country, at the matches with
Poland and DR Germany. In HC “Pelagon-
ija” acted both, as a player and as a coach.
For the last few years he has been working as
a coach, training young generations.

68

Димовски – Цолев, Ѓорги (1929), пу-
блицист, истакнат историчар и учебни-
кар, научник од областа на националната
историја. Основно и средно образование
завршил во родниот град, Филозофски-
от факу лтет - група историја во Скопје.
Це лиот свој работен век го минал како
професор по историја во Гимна зијата
„Јосип Броз Тито“ - Битола и Педагош-
ката академија, воспиту вајќи голем број
на гене рации средношколци и студенти.
Пара лелно со педагошката дејност, рабо-
тел на пишување учебници, како и во ис-
тражувањето и проу чување на минатото
на Битола и Битолско. Со свои трудови
учест вувал на повеќе научни собири - тр-
калезни маси и симпозиуми. Публикувал
хроники, научни тру дови, монографии и
библи ографии. Автор е на повеќе од 100
трудови, објавени во збор ници, струч-
ни научни периодични списанија, како
и на книгите: „Битолските учили шта до
1918 г. со посебен осврт на Гимназијата
до 1945 година“ (1965); „Ѓорги Сугарев
- живот и дело“ (1968 и 1988); „Стеван
Нау мов - Стив“ (1977), „Библио графија
на статии и книги за НОВ и НР во Битола
и Битолско-1944-1974“ (1978); „Спомен
обележја во Бито ла и Битолско“ (1987);
„Трајан Белев - Гоце“ (1987); „Библиогра-
фија на издавачката дејност на ДНУ -
Битола - 1960-1990“ (1990); „Битолските
евреи“; „Стремежите и борбата на би-

ДИМОВСКИ
– ЦОЛЕВ ЃОРГИ

– историчар –

DIMOVSKI
– COLEV GORGI
– historian –

Dimovski – Colev, Gorgi (1929), Pub-
licist, famous historian and textbook writer,
scientist from the field of the national histo-
ry. He finished primary ad secondary educa-
tion in his native city. He graduated from the
Faculty of philosophy, department of history
in Skopje. He has passed his whole life work-
ing as a history teacher at “Josip Broz Tito”
High school- Bitola and at the Academy of
Pedagogy, teaching and instructing a large
number of generations.

Parallel with his pedagogical activity, he
worked on writing textbooks, and he did
some research and study about the past of
Bitola and its region. With his articles, he
participated on many scientific conferences,
round-tables and symposiums. He published
chronicles, scientific articles, monographs
and bibliographies. He is an author of more
than 100articles published in books of poems,
professional scientific periodicals such as:

“Bitola schools until 1918 with special at-
tention to High school to 1945” (1965), “Gor-
gi Sugarev- life and work”(1968 and1988),
“Stevan Naumov Stiv”(1977), “Bibliogra-
phies of statues and books for NOV and HP
in Bitola and its region 1944-1974”(1978),
“Memoriable monument in Bitola and its
region” (1987), “Trajan Belev-Goce” (1987),
Bibliography of the editing activity of DNU
Bitola-1960-1990”(1990), “Bitola’s Jews”;
“The attempts and the fighting of Bitola’s

69

толското граѓанство за еманципација од
патријаршис ката доминација во црковно-
учили шниот домен“, „Свештенството во
Илинден 1903 во Битолскиот револуци-
онерен округ“ и др. Едно времено публи-
кувал и документи - „Писма - доку менти
на францу ските катол ички мисионери во
Битола 1908-1939“ (1967); „Доку менти за
работата на ПО и НОО - Битола“ (1964);
„Обвинителни акти од време на оку-
пацијата“ (1975) и други. Коавтор е на
книгите: „Илинден и илинденските тради-
ции“ (1975); „Непокорени“ (1982); „Доку-
менти за оштетувањето и грабежите на
цркви и манастири во Македонија во вре-
ме на првата светска војна“ (1985) и др.
Член на ДНУ од 1963 г. За својата долго-
годишна активност добил повеќе благо-
дарници, пофалби, плакети и награди и
тоа: наградата „4-ти Ноември“ за научна
дејност, републичка награда „Свети Кли-
мент Охрид ски“ (коавтор) и во 2007 г. на-
града „4-ти Ноември“ за животно дело.

citizens for independence against the pa-
triarch’s domination in the church -educa-
tional domain”, “The priests in Ilinden 1903
at Bitola’s revolutionary region” and others.
At the same time he published documents,
letters, and documents of French mission-
ers in Bitola (1908-1939)(1967) “Documents
for the work of PO and NOO Bitola” (1964.)
“The prosecution acts from the occupation
period 1975 and others”. He is co-author
of the book “Ilinden and Ilinden traditions”
(1975), “Disobedient”(1982), “Documents
for the damage and robberies of the churches
and monasteries in Macedonia during the
First World War” (1985) and many others.
He has been a full time member of DNU
since 1963. For his long term activity he has
received many testimonials, recognitions,
certificates of honor and awards such as: the
award- 4th November for a scientific activity,
The Republic award “St Clement Ohridski”
(co-author) and in 2007 the award 4th No-
vember for life achievement.

70

Додовски, Владо (1938–1999), нови-
нар, театарски критичар и писател. Роден
1938 г. во с. Ѓавато, Битолско. Основно
образо вание и гимназија завршил во Би-
тола, а Филозофски факултет вo Скопје.
По завршувањето на студиите кра тко
време бил јазичен редактор во в. „Вечер“.
Од 1966 г. најголемиот дел од работниот
век го минал во „Битолски весник“. Две
години бил директор на Народниот те-
атар во Битола за потоа пак да се врати
во Битолски весник, на нови нарството
како негова најголема преоку пација. Се-
когаш мирен, педантен, достоинствен,
подготвен да ја дофати вистината и да ја
забележи на новинарските страници. Во
текот на повеќе од три децении В. Додов-
ски се пројавил со театар ската критика и
хроника од рабо тата на народниот театар
во Битола. Избор од неговите театарски
кри тики се објавени во книгата „Театар-
ски времеплов“ (1994, Бито ла). Автор
е на повеста за деца „Децата и војната“
(1972, Битола) и на други раскази за деца,
на романите „Долг“ (1995) и „Све доци“
(1999), постхумно. Toj има публикувано
и забележителен број на раскази за деца,
на повеќе литературни преводи, преводи
на драмски дела, прикажани на сцената
на Народниот театар - Битола. Почина
1999 г. во Битола. Добитник е на награда-
та „4-ти Ноември“ на град Битола.

ДОДОВСКИ
ВЛАДО

– новинар –

DODOVSKI
VLADO
– journalist –

Dodovski, Vlado (1938-1999), journal-
ist, theatre critics and writer. He was born on
22.03 1938 in the village of Gavato, Bitola. He
finished primary and secondary education at
the high school in Bitola and the Faculty of
Philosophy in Skopje. After the graduation
he was a language redactor in the newspaper
“Vecer” for a short time. Since 1966, he spent
a great deal of his life working for “Bitolski
vesnik”. He was a manger of the National
Theatre in Bitola for two years and then he
returned to “Bitolski vesnik” again, because
journalism was considered to be his greatest
preoccupation. He was always calm, tidy, dig-
nified, constantly devoted to finding the truth
in order to record it on his journalist pages.
In the period of more than three decades
V.Dodovski appeared regularly with his the-
atre critics and chronology about the work of
the Bitola National theatre. A selected part
of his theatre critics are published in the book
“Theatre -time travelling”(1994 Bitola). He is
the author of the children novel “The children
and the war” (1972, Bitola) and other children
stories, and the novels “Debt“(1995) and
“Witnesses” (1999) published posthumously.
He had published a considerable number of
stories for children, many literature transla-
tions, and play translations set on the stage at
the Bitola National theatre. He died on 22.03
1999 in Bitola. He received 4th November -
award of the city of BItola

71

Дорев, Панчо (1878–1938), правник,
дипломат, турколог, исто ричар, полиглот.
Роден во Битола. Гимназија завршил во
Битола, а правни студии во Цариград.
Изве сно време од животот поминал во ад-
вокатска и просветна служба. Бил раково-
дител на Информативното биро (Дежур),
адвокат, кој бил и главен раководител на
Известителната служба на Глав ниот штаб.
Во јуни 1903 г. Груев ја задожил известувач-
ката служба да комуницира со дипломат-
скиот кор и странските новинари. Така,
по добивањето на тоа овластување сите
наредби од Главниот штаб на Организа-
цијата доаѓале прво кај Дорев, а тој ис-
праќал после тоа соодветни материјали,
или враќал повратни информации. Објаву-
вал веродостојни извештаи за тешката со-
стојба на поробениот македонски народ,
за грозоморниот и морничав терор над не-
го и за суровата феудална експлоатација.
Такви написи биле објавувани во Русија,
Франција и на други места благодарение
на умешните инфор мации, дадени од Пан-
чо Дорев. По Младотурската револу ција,
од 1908-1912 г. Панчо Дорев бил избран
за народен пратеник (депу тат) во турски-
от парламент избран во Истанбул од Би-
толскиот вилает. Се обидел да формира
граѓанска партија. Веднаш по Балканските
војни емигрирал во Бугарија, каде што вр-
шел дипло матска служба. Починал 1938 г.
во Софија.

ДОРЕВ
ПАНЧО

– револуционер –

DOREV
PANCO
– revolutionary –

Dorev, Panco (1878-1938), lawyer, dip-
lomat, turkologist, historian, polyglot. He
was born in Bitola and he graduated his Law
studies in Carigrad. He spent most of his
life as a lawyer and he was also engaged in
educational service. He was a leader of the
information bureau (Dezur), a lawyer who
was a head manger of the Intelligence servic-
es of the Chief headquarter. In June 1903 he
was authorized by Dame Gruev to get into
touch with the Consuls (diplomatic repre-
sentatives) and journalists in Bitola. So, after
gaining such authorization, all orders, by the
chief headquarter of the Organization, were
firstly and directly passed to Dorev and after-
wards he was sending corresponding materi-
als or in other words, he was sending return
information. He published authentic reports
for the hardship of the Macedonian people,
for horrible and terrifying terror over it and
cruel feudal exploitation.

Such headlines were published in Russia,
France and in many other places as a result
of the skilled information given by Pance
Dorev. After Young Turkish Revolution
from 1908-1912 Pance Dorev was elected
to be Member of Parliament (depute) in the
Turkish parliament elected in Istanbul by Bi-
tola’s vilayet.He tried to organize a citizens’
party. Immediately, after the Balkan wars, he
immigrated to Bulgaria, where he performed
diplomatic service. He died 1938 in Sofia.

72

Дума, Христо (1919), д-р специјалист,
педијатар. Тој ја поста вил основата на сов-
ремената педи јатрија во Битола и дал го-
лем придонес за развојот на медици ната,
посебно на педијатријата во Македонија.

Роден е 1919 г. Основно и средно обра -
зование завршил во Битола. Меди цински
факултет во Белград. За време на студент-
ските денови aктивнo бил вклучен во
Здравствениот одбор во Битола, фор миран
во 1941 г. После заврше ната специјализација
по педија трија во Белград, отишол во Париз,
каде останал една година во болни цата „En-
fant malade“. Во 1948 г. се вработил во би-
толската болница. Во периодот од 1954 до
1956 г. бил управник на истата. Во 1956 г.
станал асистент на Медицинскиот факул-
тет во Скопје, на катедрата по педијатрија.
Напишал голем број научни и стручни тру-
дови, посебно од областа на молекуларните
и генетските проблеми. Со своите трудови
ја афирмирал медицината во Македонија
и во странство. На Клиниката за педијат-
рија во Скопје ја основал хематолошко-
цитолош ката лабораторија, ла бо раторија
за испитување на хемоглоби нот. Со тоа тој
даде огромен придонес во изучувањето на
хемоглобино патиите во Македонија. Освен
тоа, тој ја организирал и Генетската лабора-
торија на Клиниката за педијатрија, форми-
рајќи соодветни кадри за решавање на некои
генетски проблеми во детската патологија.

ДУМА
ХРИСТО
– лекар –

DUMA
HRISTO
– doctor –

Duma, Hristo (1919), dr specialist,
pediatrician. He set up the foundation of the
modern pediatrics in Bitola and greatly con-
tributed to the development of the pediatrics
in Macedonia. He was born 1919 and He
finished his primary and secondary school
in Bitola.

He graduated at The Faculty of Medicine
in Belgrade. During his student days he par-
ticipated actively at the Health Board in Bito-
la founded in 1941. Just after he had finished
his specialization in pediatrics in Belgrade, he
went to Paris where he stayed in the hospital
“Enfant malade” for a year. In 1948 he got
employed at Bitola’s hospital, and in the peri-
od from 1954 until 1956 he was a manager of
this institution. In 1956 he was appointed for
an assistant at the Faculty of Medicine Skopje
at the department of pediatrics.

He wrote large number of scientific and
professional articles, especially in the field of
molecule and genetic problems.

With his articles he affirmed and pro-
moted the medicine in Macedonia and
abroad. At The Pediatric Clinic in Skopje he
founded the hematological cytostaic, the lab-
oratory for examination of the hemoglobin.
By all that,he gave a huge contribution in
studying of the hemoglobin in Macedonia.
Beside that, he organized the Genetic labo-
ratory at the Pediatric Clinic, preparing cor-
responding staff for solving some genetic
problems from the children pathology.

73

Дунимаглоска, Весна (1976), македон-
ска спортистка. Родена 1976 г. во Битола.
Основното и средното образование го
завршила во Битола. Во1999 г. дипломи-
рала на Факултетот за ликовна уметност
во Скопје. Во 2005 г. магистрирала на Уни-
верзитетот на уметностите во Белград и се
стекнала со звањето Магистер во областа
на мултимедијалната уметност. Од 1982 до
1994 г. била член на скијачкиот клуб „Пе-
листер“, Битола. Била апсолутен шампион
на РМ во слалом и велеслалом во своите
категории. Во 1986 г. го освоила второто
место во слалом на Балканското првен-
ство во Бурса, Турција, а во 1990 г. третото
место на Националното првенство на Бу-
гарија. Во 1990 г. била државен шампион
на РМ во повеќебој, гимнастика. Во 1992 г.
учествувала на Југословенското првен ство
на Бјелашница, Босна и го освоила прво-
то место во слалом и второто место во
велеслалом. Истата година учествувала на
ЗОИ Албертвил во Југословенската алпска
скијачка репрезентација. Била двократен
спортист на годината на Битола, двокра-
тен спортист на годината од списанието
„Скок“ и била во 10-те најуспешни спор-
тисти на Македонија од СОФКА. Живее и
твори во Битола.

ДУНИМАГЛОСКА
ВЕСНА

– спортист –

DUNIMAGLOSKA
VESNA
– sportswoman –

Dunimaglovska, Vesna (1976), Macedo-
nian sportswoman. She was born 1976 in Bi-
tola She finished her primary and secondary
education in Bitola. In 1999 she graduated
from the Faculty of art in Skopje. In 2005 she
got her master’s degree at the Art University
in Belgrade, and has been honored with the
title Master of Multimedia Arts. In the pe-
riod from 1982 to 1994 she was a member
of the skiing club “Pelister” Bitola. She was
absolute winner of RM in slalom and giant-
slalom in her category. In 1986, she won the
second place of slalom at the Balkan cham-
pionship in Bursa, Turkey and in 1990 the
third place at the national championship of
Bulgaria. In 1990 she was a state gymnas-
tics champion of RM. Then, in 1992 she
participated at the Yugoslav Championship
in Bjelasnica - Bosnia and Herzegovina and
she won the first place in slalom and second
place in giant slalom.

The same year she took part in WOG
Albertville as a member of the Yugoslav
Alps Skiing Representation. She was pro-
nounced a sportswoman of the year of Bitola
twice, sportswoman of the magazine “Skok”
and she was among the 10th most successful
sportsman of Macedonia by SOFKA. She
lives and creates in Bitola.

74

Иванишевиќ, Ричард (1956–2005), есе-
ист, ликовен критичар, културолошки анто-
логичар, аналитичар, хроничар, составувач
на журнали. Роден 1956 г. во Битола. Основ-
но и средно образование завршил во својот
роден град. Дипломирал на Филозофскиот
факултет во Скопје група Историја на умет-
носта со археологија. По завршу вањето на
високото образование се вратил во градот
под Пелистер и се вработил во Друштвото
на ликовни уметници. Од 1987 г. се вработил
во Матичната и универзитетска библиотека
„Св. Климент Охридски“ - Битола. Неговиот
интерес кон бесмртните дела и личности од
македонското и светското ликовно наслед-
ство ќе го наведат да ги продлабочи него-
вите истражувања за подоцна сето тоа да го
срочи на хартија. Објавувал во сите весници
и списанија низ Македонија и пошироко -
со цел да се загатне и одгатне духот и душата
на харизмата од времињата, грамотите од
минатото и моќта на творечките беседи кои
ги има насекаде. Неговиот стил е мисло вен,
со задлабочување во најсушт ествените вред-
ности на соврше ното. Никогаш не се служел
со цитирања или споредувања на мислења и
тврдења од други авто ри, искажувајќи лич-
ни согледу вања, размисли...

Прераната смрт 2005 г. го затекна во
неговата најголема желба да го промовира
своето првороденче - книгата „Свети Кли-
мент Охридски - културен светец и описме-
нител“.

ИВАНИШЕВИЌ
РИЧАРД

– ликовен критичар –

IVANISEVIC
RICARD
– art critics –

Ivanisevik, Richard (1956-2005), essay-
ist, art critics, culture anthologist, analytical
chronologist, composer of journals. He was
born in 1956 in Bitola. He finished his pri-
mary and secondary education in his native
city. He graduated at the Faculty of Philoso-
phy in Skopje, a department of history of
art and archeology. After his graduation, he
returned to city under Pelister and got em-
ployed at the Artist Association. Since 1987
he got employed at the Local and University
library “St Clement Ohridski” –Bitola. His
interest towards the immortal works and
people from Macedonian and world art in-
heritance will make him deepen his research
and later put them in writing. He published
in all newspapers and magazines throughout
Macedonia and wider, in order to decode
the spirit and the soul of the time charisma,
the piles from the past and the power of the
creative and prolific speeches that are found
everywhere.

His style is thoughtful, which deepens
in the most crucial values of the perfectness.
He never used equations or comparisons of
other author’s thoughts and determinations
and in that way expresses his own thoughts,
opinions and uniqueness….

His early death in 2005 caught him in
his biggest desire to promote his first off-
spring –the book “Saint Clement Ohridski
-cultural saint and educator.

75

Ивановски, Методија (1929–1995), ли-
ко вен уметник и сцено граф. Спаѓа меѓу
првите професи онални театарски сцено-
графи и е основоположник на телевизис-
ката сценографија во Македонија што ги
постави темелите во оваа област.

Роден 1929 г. во Битола. Сликарство
завршил во Художестве ната школа и
Педагошката акаде мија во Скопје. Сту-
диски престој имал во Италија (1954), во
Париз (1957 и 1977), во Прага и Братисла-
ва (1970) и во Њујорк (1982). Во областа
на театарската сценографија се јавува во
почетокот на 70-те години од минатиот
век. Првата театарска претстава сценог-
рафски што ја оформил била француска-
та комедија „Женичке, што да ти зготвам
за ручек“ од Ф. Марсо (1970). Во негови-
те сцено графии тој покажуваше чувство
за користење на просторот на сцената,
во нив имаше некоја посебна свежина и
шарм, со оргинален квалитет, ликовно
чисти и лишени од сценски натурализам.

Импозантен е списокот на сцено-
графиите. Творечкиот опус на театарски
сценографии го започнал со претставата
„Женичке, што да ти зготвам за ручек“ од
Ф. Марсо (1970), следат „Ленче куманов-
че“ од В. Иљоски (1971), „Поп Киро и Поп
Спиро“ од С. Сремац, „Сите мои синови“
од А. Милер (1971), „Поглед од мостот“ А.
Милер, „Печалбари“ од А. Панов, „Убави-
ната чекори сама“ од Т. Арсовски, „Рек-

ИВАНОВСКИ
МЕТОДИЈА

– ликовен уметник –

IVANOVSKI
METODJA
– art critics –

Ivanovski, Metodija (1929-1995), artist
and script-writer. He is among the first pro-
fessional theatre script-writers, the founder
of the television scenography in Macedonia,
establishing the foundations and the roots in
this field.

He was born 1929 in Bitola. He gradu-
ated painting at Hudozesto’s school and the
Pedagogical academy in Skopje. While he
had been studying he visited Italy in 1954,
Paris in 1957 and 1977, Prague and Bratis-
lava in 1970 and New York in 1982. On the
field of the theatre scenography he appeared
at the beginning of the 70-s of the last cen-
tury.

The first theatre performance which he
scenographicaly designed was the French
comedy “Wife what should I prepare you
for lunch?” By F.Marceau (1970). In his sce-
nographies there was a special freshness and
charm with original quality, and they were
all artistically clean and deprived from stage
naturalism.

His list of scenographies is astonish-
ing. The creative opus of theatre scenog-
raphies starts with the performance “Wife
what should I prepare you for lunch?” by
F.Marceau (1970) and then follows “Lence of
Kumanovo” by V.Iljoski (1971), “Priest Kiro
and priest Spiro”by S Sremac, “All my sons”
by A.Miler (1971), “A view from the bridge”
A.Miler, “Immigrant workers” by A.Panov,
“The Beauty steps itself” by T.Arsovski,

76

вием за калуѓерката“ од Ф. Ками, „Ричард
III“ од Д. Ковачевиќ и др.

За разлика од театарската сценогра-
фија, творечкиот опус како сценограф на
телевизија брои околу 50 ТВ драми, ТВ
драмски адаптации, ТВ филмови и теле-
визиски драмски серии. Творечкиот опус
со телевизиски сценографии го започнал
со ТВ драмата „Земјаци“ (1969), следат ТВ
драмите „Крепост“ (1970), „Ружа за Евге-
ниј Андрич“ (1970), „Клепсидра“ (1974),
„Скршениот живот“ (1974), „Премиера“
(1983) и др. Од ТВ драмски серии се из-
двојуваат „Волшебното самарче“, „Наши
години“ и „На наш начин“. Мора да се
спомне и неговото учество како асистент
на сценографија во играните филмови
„Планина на гневот“, „Република во пла-
мен“, „Јад“ (1975), „Јазол“ (1984), „Маке-
донска сага“.

Како ликовен уметник член на ДЛУМ
е од 1952 г., а член на групата ВДИСТ од
1955 г. Самостојни изложби има отворе-
но во галериите низ Македонија, Белград,
Загреб, Њујорк... Учествувал на голем
број групни изложби во повеќе земји:
Хрватска, Словенија, Франција, Бугарија,
Полска, Црна Гора. За својата ликовна деј-
ност добитник е на голем број на награди
и признанија.

“Requiem for the nun” by F.Cami, “Richard
III” by D.Kovacevik and many others.

Unlike the theatre scenography works,
his creative opus as TV script writer counts
about 50 plays. TV drama adaptations,
TV films and drama serials. The creative
opus starts with the TV drama “Country-
men”1969 then follow the plays” Fortress”
1970, “A Rose for Evgenij Andric”(1970),
Klepsidra”1974, Broken life (1974), “Open-
ing performance”(1983) and the like. From
TV drama serials the most noticeable are
“The Magic pack saddle”, “Our years” and
“In our way”. It must be mentioned his
participation as an assistant script-writer
in the movies “The mountain of anger”,
“The Republic in flames”,” Sorrow” 1975,
“Knots”1984, and “Macedonian saga”.

As a painter he was a member of DLUM
since 1952 and a member of the group
VDIST since 1955. He had his independent
exhibitions in the galleries around Mac-
edonia, Belgrade, and Zagreb, New York…
He participated in a large number of group
exhibitions in many countries such as:
Croatia, Slovenia, France, Bulgaria, Poland,
and Montenegro. For his art activity he was
awarded with numerous rewards and recog-
nitions.

77

Ивановски, Тоде (1924–2005), ликовен
уметник и педагог, борец за слобода на
својот народ, кој со своето творештво
зазема значајно место во македонската
современа ликовна уметност. Роден 1924 г.
во Неготино, а од 1925 год. живеел и тво-
рел во Битола. Во НОБ се вклучил во окт.
1941 г. како ско евец во Втората македонска
бригада. Учеството во февруар скиот поход
1944 г. претставува неисцрпен извор на ин-
спирација. Првпат излагал свои творби во
с. Зборско во март 1944 г. цртежи од НОБ
за ѕидниот весник на Втората македонска
ударна бригада. Целиот свој живот тој ги
овековечувал своите соборци кои веруваа
во Револуцијата и во моќта на хума носта.
Негови цртежи се објавувани во многу
дневни листови како и на групни и само-
стојни изложби во сите градови низ РМ. Во
1962 г. објавена е неговата мапа цртежи од
НОБ „Пламенот наш“ која се наоѓа во голем
број светски културни метрополи: Ленин-
градски Ерми траж, Третјаковска галерија
(Мос ква), Национална галерија во Лондон,
Художествена академија (Софија), Конг-
ресна библиотека (Вашингтон), Варшава,
Прага, Берлин и низ поглавните градови на
поранешна СФРЈ. Ивановски за постигања-
та бил одликуван со Орден за храброст (за
време на НОБ); Медал (а после тоа и со
Орден) за заслуги за народ; Трикратен до-
битник на наградата „4-ти Ноември“ (1960,
1962 и 1965) година.

ИВАНОВСКИ
ТОДЕ

– ликовен уметник –

IVANOVSKI
TODE
– artist –

Ivanovski, Tode (1924-2005), artist and
pedagogue, freedom fighter of its people,
whose creation takes an important place in
the Macedonian modern art. He was born in
1924 in Negotino and since 1925 he lived and
worked in Bitola. He joined NOB in October
1941 as SKOJ member in the Second Mace-
donian brigade. The partcipation in February
expedition in 1944, represnted inexhaustible
source of inspiration for his work. For the
first time, he presented his works including,
drawings from NOB for the wall newspaper
of the Second Macedonian fighting brigade.,
in v. Zborski in March 1944.

During his whole life he was trying to im-
mortalize his companions, who believed in
the revolution and in the power of humanity.
His drawings are published in many daily pa-
pers and exposed in group and independent
exhibitions in all cities throughout Macedo-
nia. In 1962 his map of drawings “Our flame”
was published and it can be found in many
world-famous metropolites Leningrad’s Er-
mitraz, Tretjakovska gallery, (Moscow), The
National gallery in London, Hudozesta acad-
emy (Sofia), Congress library (Washington),
Warsaw, Prague, Berlin and throughout all
capital cities of former Yugoslavia. Ivanovski
was honoured for his achievemnts with “Or-
der of bravery” (during the NOB), Medal (and
after that Order) for people’s credits and he
was a triple recepient of 4th November - award
(1960, 1962 and 1965).

78

Илиевски, Димитар – Мурато (1953–
1989), прв македонски плани нар кој на 10
мај 1989 г. го освоил Монт Еверес. Во ПСД
„Пелистер“ се зачленил во 1968 г. Во 1972 г.
го завршил курсот за планинарски спаси-
тели. Врвовите повисоки од 3000 м за него
беа минато уште кога почна целосно да му
се посветува на алпинизмот. Меѓу првите
позначајни успеси остварени со дел од не-
говите верни придружници е освојувањето
на „Доломитите-Мармалада“ 3342 м н.в.
Во 1979 г. со своите другари Д. Илиевски
за првпат се искачи на Монт Блан, 4807м
н.в. Само една година подоцна го освои и
Метерхон - 4478м н.в., а во 1981г. повторно
се искачи на Монт Блан, Метерхон и Мон-
те-Роса - 4634 м. Во 1982 г. учествувал во
Првата македонска алпинистичка експеди-
ција „Анди-82“ при што го освоил Чупи-
кали 6400 м. и Хуасхаран јужен врв 6768 м.
и северен врв 6677 м. Во 1984 г. бил учес-
ник во Втората македонска алпинистичка
експедиција Памир-84 тогаш беа освоени
врвовите Пик Четвориок и Врвот на ко-
мунизмот каде што со својот другар Ѓорѓи
Костовски доживеале вистинска одисеја,
борејќи се да ги спасат животите на двајца
алпинисти од Австрија. На 10 мај 1989 г. го
постигнал најголемиот успех, освојувајќи
го Монт Еверест, највисокиот врв на све-
тот (8848 мнв.). Со тој подвиг Д. Илиевски
отиде во вечноста и во светот на спортски-
те легенди.

ИЛИЕВСКИ
ДИМИТАР – МУРАТО

– алпинист –

ILIEVSKI
DIMITAR – MURATO
– alpinist –

Ilievski, Dimitar - Murato (1953-1989),
first Macedonian mountaineer who reached
Mont Everest on 10 May 1989. He became
member of PSD Pelister in 1968. In 1972 he
completed the climbing course for mountain
recurers. Peaks higher than 3000m were left
behind, when he decided to dedicate himself
completely to the alpinism. Among the first
more significant successes, achieved with
some of his confident companions, is con-
quering “Dolomiti- Marmalde” 3342 asl.

In 1979 D. Ilievski together with his
friends climbed Mont Blan for the first time
on 4807 asl. A year latter, he conquered
Meterhon- 4478 asl and in 1981 he climbed
Mont Bland, then again Meterhon and
Monte Rosa 4634asl. In 1982 he participated
in the First Macedonian Alpinist expedition
“Andes 82” when he climbed “Cupikali”
6400 m and “Huasharan” South peak 6768
m and North peak 6677m. respectively. In
1984 he was participant in the Second alpi-
nist expedition “Pamir 84” when two peaks
were conquered Peak Cetvoriok and the
Peak of communism where with his friend
Gorgi Kostovski, experienced a real odyssey
drama, when trying to rescue the lives of two
alpinists from Austria. On 10th May 1989
he reached his greatest success, conquering
Mont Everest, the highest peak in the world
(8848asl) when he went into the eternity and
in the world of sport legends.

79

Јанакиевски, Томе (1938–2004), архе-
олог и научен советник. Основно и средно
образование завршил во Битола. Дипло-
мирал на Филозофскиот факултет во За-
греб на одделот за археологија во 1963 г.
Во 1975 г. се стекнал со звање магистер по
музеолошки науки. Во 1997 г. ја одбранил
докторската теза под наслов „Античките
театри и споменици со театарска темати-
ка во РМ“ и се здобил со звање доктор по
археолошки науки. Во 1964 г. се вработил
во Народниот музеј во Битола како архе-
олог, кој во 1976 г. се спои со Завод, му-
зеј и галерија Битола. Од 1968 до 1976 г.
бил директор на оваа институција. Како
истакнат стручњак по археологија рако-
водел и учествувал во многу археолошки
ископувања и истражувања и тоа: истра-
жување и реконструкција на Римскиот
театар Хераклеа, истражувања во РЕК,
Кале, во село Стрежево и Цапарско поле;
1974, 1977, 1978 и 1987 г. Од 1999 г. се вра-
ботил во Институтот за старословенска
култура во Прилеп. Во 1998 г. објавен му
е трудот „Антички театри и споменици со
театар ска тематика во Република Македо-
нија“. Во 2001 г. го издал и научниот труд
„Доцноантичка мик ростанбена целина
над театарот во Хераклеа Линкестис“како
и книгата „Убигацијата на средно вековна
Битола“ (од 7 до 14 век) издадена во
2003 година.

ЈАНАКИЕВСКИ
ТОМЕ

– археолог –

JANAKIEVSKI
TOME
– archeologist –

Janakievski, Tome (1938-2004), archae-
ologist and research adviser. He was born in
Bitola. He finished his primary and second-
ary eduaction in Bitola, and he graduated at
the Faculty of Philosophy in Zagreb at the
department of archeology in 1963. In 1975
he was honoured with the title, Master of
museum sciences. In 1997 he had his doctor-
ate in the “Antique theatres and monuments
with theatre topic in RM” and was honoured
with the titles Ph D of archaeological sci-
ences. In 1964 he got employed at the Na-
tional Museum in Bitola as an archaeologist.
In the period from 1968 to 1976 he was the
manager of that institution. As an excellent
expert of archeology he paticipated in many
archeological excavations and research such
as: the research and reconstruction of the
Roman theatre Heraclea and research in
REK, Kale, village Strezevo and Capari field;
1974, 1977, 1978, 1987 respectively. Since
December 1999 he got employed at the In-
stitute of ancient slavic culture in Prilep.
In 1998 he published his article “Antique
theatres and monuments with theatre topic
in the Republic of Macedonia” In 2001 he
published the scientific article “Late antique
micro building section above the theatre in
Heraclea Linkestis” as well as his book “Ubi-
gation of mediaeval Bitola”(from 7 do 14
century) published 2003.

80

Јосифовски, Јосиф (1927–2001), актер
кој долги години беше носител на главни-
от репертоар на Народниот театар од Би-
тола. Пре познатлив по неговата маркан-
тна фигура, со бујниот баритонски глас,
живиот и ведар темперамент и со страста
која провејуваше скоро низ сите ликови
одиграни на штиците што живот значат.

Роден 1927 г. во Велес. Во 1960 г. станал
член на колективот на Народниот театар -
Битола. Тој беше еден од водеч ките актери
на битолскиот ансам бал и долго време но-
сител на репертоарот. Со својот раскошен
и еруптивен талент одигрува повеќе на-
словни и водечки улоги. Него вата транс-
формација од лик во лик, со сериозноста
кон пристапот, со свежината и чистотата
ги постиг нувал највисоките дострели во
гра дењето на ликовите Клаудие во „Хам-
лет“ од В. Шекспир (1966 и 1989), Франц
во „Разбојници“ од Ф. Шилер (1967), Јаго
во „Отело“ од В. Шекспир (1970), Сади во
„Дундо Марое“ од М. Држиќ (1972), Еротие
во „Сомнително лице“ од Б. Нушиќ (1978),
Импера торот во „Подземна република“ од
Јордан Плевнеш (1991), „Професи оналец“
од Д. Ковачевиќ (1990), дуодрамите „Пар-
тија реми“ од Дин Ли Кобру (1986), „Виен-
ско танго“ од П. Турини (1987) и др.

Импозантни партии дал и во фил-
мовите „Пред дождот“ и „Праши на“.
До битник е на наградата „Војдан Черно-
дрински“ за животно дело.

ЈОСИФОВСКИ
ЈОСИФ

– актер –

JOSIFOVSKI
JOSIF
– actor –

Josifovski, Josif (1927-2001), an actor who
was for many years holder of the main reperto-
ry of the Bitola National Theatre, recognizable
by his noticeable figure with strong baritone
voice, lively and cheerful character, infusing
with passion all the characters he acted on
the Lure of the Footlights. He was born in 1927
in Veles. In 1960 he became part of the Bitola
National Theatre Assembly. He was one of the
leading actors of Bitola Assembly and he was
the holder of the repertory for a very long time.
With his luxurious and eruptive talent he acted
many headline and leading roles. The ability
for transformation from character to character,
together with the seriousness and purity in his
approach, he achieved the highest advance-
ments in the creation of the characters such
as: Claudie in “Hamlet” W.Shakespeare (1966
and 1989), Francine in “Outlaws” by F. Shel-
ler (1967), Jag in “Othello” by W.Shakespeare
(1970), Sadi in “Dundo Maroe” by M. Drzik
(1972), Erotie in “Suspicious person” by B.
Nusik (1978), and The emperor in “Under-
ground Republic” by Jordan Plevnes (1991).
He also acted in “the Professional” by D. Ko-
vacevik (1990), duoplays “A party of rummy”
by Din Le Cobru (1986) and “Vienna Tango”
by P.Turini (1987) and many others.

In the films “Before the rain” and “Dust”,
his acting showed an incredible and exceptional
talent and potentials. He is a recipient of Vojdan
Cernodrinski - award for life achievement.

81

Каваев, Филип (1904–1974), фолкло-
рист, собирач и проучувач на народни
песни, приказни и кратки жанрови, дол-
гогодишен среднош колски професор и
уредник на радио емисии од областа на
фолклористиката на Радио Битола и Ра-
дио Скопје. Роден 1904 г. во Струга. Ос-
новно образование завршил во Струга,
средно во Охрид и во 1924 г. завршил бо-
гословска учителска школа во Призрен.
Во времето од 1924 до 1941 г. учителству-
вал во многу села во тогашната, струшка,
дебарска и прилепска околија. Во почето-
кот на бугарската окупација (1941 г.) бил
назначен за средношкол ски професор во
Битола каде останал до крајот на својот
живот. Учителствувајќи од село в село
Ф. Каваев имал можност да се запознае
со фолклорот во разни места. Собрани-
от материјал тој грижливо го чувал до
последните години од животот кога го
депонирал во Институтот за фолклор
во Скопје, така што во проучувањето на
фолклорот на Западна Македонија е не-
одминлив. Во 1945 г. Ф. Каваев бил назна-
чен за наставник за маке донски јазик и
литература во ново отворените училишта
на мајчин јазик, во гимназијата „Никола
Карев“ во Битола. Во 1957 г. дипломирал
и на Филозофскиот факултет во Скопје.
Во 1962 г. според тогашните закони Ф.
Каваев бил пензиониран на 58 годиш-
на возраст. Покрај собирање на народни

КАВАЕВ
ФИЛИП

– фолклорист –

KAVAEV
FILIP
– folklorist –

Kavaev, Fillip (1904-1974), folklorist,
collector and researcher of folk songs, tales
and short genres, long-term high school
teacher and editor of radio programs in the
field of the folklore at Radio Bitola and Ra-
dio Skopje.

He was born in 1904 in Struga. He fin-
ished his primary school in Struga and his
secondary education in Ohrid and in 1924
he finished Theological teacher ‘s school in
Prizren. In the period from 1924 to 1941 he
was teaching in many villages at that time
Struga, Debar and Prilep region. In the be-
ginning of the Bulgarian occupation (1941)
he was appointed a high school teacher in
Bitola, where he stayed till the end of his life.
Teaching from village to village he had been
given the opportunity to be introduced to the
folklore of different districts. The material
he collected was carefully kept till the last
years of his life, and donated to The Folklore
Institute in Skopje, making him a recogniz-
able figure in the research of the Western
Macedonia folklore. In 1945 Fillip Kavaev
was appointed a teacher of Macedonian lan-
guage and literature in newly opened high
school in mother tongue “Nikola Karev” in
Bitola. In 1957 he graduated at the Faculty
of Philosophy in Skopje. According to the
existing laws Kavaev was retired at the age
of 58.

Beside collecting folk songs, he wrote
literature works as well. Ever since NOB he

82

творби, тој пишувал и литературни дела.
Уште пред НОБ тој објавувал творби -
песни и раскази во тогашните весници и
списанија. Во 1936 г. за објавениот расказ
„Прост рибар“ ја добил првата награда, а
1938 г. на анонимен конкурс добил втора
награда за учество со кратко прозно де-
ло. Во 1943 г. тој понудил драмски текст
во Битолскиот народен театар, поврзан со
револуциоерната дејност и погубувањето
на Ѓорѓи Сугарев. Објавувал написи во
сп. „Македонски јазик“ за зборообразу-
вачките про цеси, за етимологијата на по-
себни зборови и сл. Има објавено трудо-
ви и од историски карактер („Учеството
на Битола и битолчани во Илинденското
востание според народните песни“). Од
објавените трудови посебно интересни
се тие што говорат за фолклорот на об-
ласта Гора и јазикот на гораните (ислами-
зирани Македонци). Во 1961 г. ја објавил
збирката „Народни послови ци и гатанки
од Струга и Струшко“, 4450 пословици и
567 гатанки. Во 1969 г. ја објавил книга-
та „Битола, бабам Битола“ со 204 испеани
песни за Битола, додека во 1972 г. излегла
од печат и третата негова збирка „Смиле-
во славно во оган гори“. Починал 1974 г.
во Битола. Во 1961 г. бил награден со на-
градата „4-ти Ноем ври“. Истата година
бил одликуван и со Орденот за труд со
сребрен венец.

had been publishing a great variety of po-
ems and stories in the existing newspapers
and magazines. In 1936, he got first prize for
the published story “Simpleminded fisher-
man” and in 1938 he took part in an anony-
mous contest where he won second prize
for participating with short prose work. In
1943 he offered play text to Bitola National
theatre regarding the revolutionary activity
and the execution of Gorgi Sugarev. He pub-
lished headlines in the magazine “Makedon-
ski jazik” for word formation processes, the
etymology of special words and etc. He pub-
lished articles of historical character (“Par-
ticipation of Bitola and its citizens in Ilinden
rebellion according to the folk songs”).
From his published articles in the field of the
folklore are especially interesting those con-
cerning the region of Gora and the language
of Gorans (Islamized Macedonians). In 1961
he published “Bitola babam Bitola” a book
comprising 204 songs, sang for Bitola and in
1972 his third collection “Famous Smilevo
burns in flames”. He died in Bitola in 1974.
In 1961 he was honored with 4th November
-award and received the Order of labor with
silver wreath.

83

Калаузи, Јован (1919–1989), прима-
риус, д-р специјалист, интер нист карди-
олог, еден од основопо ложниците на ин-
тензивна нега и терапија при кардијални
кризи во Р. Македонија. Се одликувал со
голе ма стручност и хуманост.

Роден 1919 г. во Битола, каде го завр-
шил основното и средното образование.
Во 1949 г. дипломи рал на Медицинскиот
факултет во Белград. Во 1950 г. во Бито-
ла ја започнал специјализацијата по ин-
терна медицина, а ја завршил 1954 г. во
Белград. За време на специјализацијата во
Белград во исто време, т.е. во 1950 г. бил и
на студиски престој во Институт за хема-
тологија и трансфузиоло гија. Во тој пери-
од инте нзивно се бавел со клиничка хема-
тологија, ја изучувал ревматичната треска
и хроничниот ревматизам во Битола и
Битолско. Во контекс на тие истражувања
публикувал повеќе стручни трудови од
тие области. Во 1951 г. во Битола ја фор-
мирал првата Станица за трансфузија на
крв во внатрешноста на Македо нија. Во
1959 г. специјализирал кардиологија во
Париз. Неговите усовршувања во областа
на електро и фонокардиографијата, како
и во дијагностиката и терапијата на коро-
нарната болест ги публикувал во повеќе
негови трудови.

Од 1963 до 1978 г. ја обавувал функ-
цијата началник на Интерното одделение
и Службата за внатре шни заболувања.

КАЛАУЗИ
ЈОВАН

– лекар –

KALAUZI
JOVAN
– doctor –

Kalauzi, Jovan (1919-1989), chief of
staff, dr specialist internist, cardiologist, one
of the founders of the Intensive care and
treatment at cordial crises in RM. He was
famous for possessing great skills and sense
of humanity. He was born in Bitola in 1919
where he finished his primary and secondary
school. In 1949 he graduated at the Faculty
of Medicine in Belgrade. In 1950 in Bitola,
he started his specialization in Internal med-
icine and he finished it in 1954 in Belgrade.

During his specialization in Belgrade in
1950, he had frequent visits to the Institute
of Hematology and Transfusion for the sake
of his studies. At that period he was deal-
ing intensively with the clinical hematology,
studied rheumatic fever and chronicle rheu-
matism in Bitola and its surrounding.

Related to this research, he published
more professional articles of these areas. In
1951 he established the First Transfusion
Station in the inside of Macedonia. In 1959
he specialized in cardiology in Paris. His im-
provements and achievements in the filed of
electro and phonocardiography as well as in
the diagnosis and therapy of the coronal dis-
ease were published in many articles.

In the period from 1963 until 1978 he
was occupying the function of Superintend-
ent of internal diseases ward. Dr Kalauzi was
a great enthusiast and his pioneer attempts
gave obvious results in the reduction of the
percentage of mortality of acute heart at-

84

Д-р Калаузи бил голем ентузијаст и не-
говите пио нерски зафати и интервенции
дале видни резултати во намалувањето
на процентот на смртноста при акутен
инфаркт на миокардот АИМ. Од 1978 г.
до неговото пен зионирање во 1984 г. бил
виш здравствен советник во Медицин-
скиот центар. Истовремено обаву вал и
бројни стручни и општест вено-политич-
ки функции: два пати бил претседател на
Лекарскиот актив во Битола, потпретседа-
тел на Интернистичката и Кардиолошка-
та секција на МЛД – Скопје, претсе дател
на Советот за народно здравје на Општи-
на Битола, претседател на комисијата за
трансфузија на крв при Околискиот од-
бор на Црвениот крст во Битола, член на
Управниот одбор на ДНУ – Битола, главен
и одговорен уредник на весникот на Ме-
дицинскиот центар „Трифун Панов ски“
- Битола, „Здравствена трибина“ и др.

Бил редовен член на Југословен ското
кардиолошко друштво. Добитник е на го-
лем број дипломи и благодарници од раз-
ни органи зации и асоцијации. Од 1966 г.
како резултат на неговата стручност и ху-
маност, големиот број трудови е носител
на звањето примариус. Во 1967 г. ја добил
„4-то Ноемвриската награда“ на градот
Битола. Починал во 1989 г. во Битола, но
останал вечно во сеќавањата на неговите
колеги и многубројните благодарни па-
циенти.

tacks at myocardium AIM. Since 1978 un-
til his retirement in 1984, he was a health
counselor at the Medical center At the same
time he executed many professional social,
political functions: president of Doctor’s
association of Bitola, twice, Vice president
of the Internal and Cardiological section at
MLD Skopje, president of National Health
Counsel of the municipality Bitola, presi-
dent of the Transfusion committee at the
Regional board of the Red Cross in Bitola,
member of the Management Board at DNU
Bitola, editor in chief of the newspaper of
the Medical Center “Trifun Panovski” Bitola
called Health Tribune. He was a full time
member of the Yugoslav Cardiological as-
sociation. He is a recipient of large number
of diplomas and testimonials of different or-
ganizations and associations. Since 1966, as
a result of his professionalism and human-
ity, and the large number of articles, he was
honoured with the title primarius. In 1967
he won 4th November award of the city of
Bitola. He died 1989, but remained in the
memories of his colleagues and numerous
grateful patients.

85

Камхи, Рафаел М. (1870–1970), поз-
нат под псевдонимот војводата Скен-
дербег, претставува значајна личност во
македонското нацио нално револуцио-
нерно движење, во кое оставил траги со
активното учество и во организирањето
и во борбените дејства на македонскиот
народ, донатор за отворање учили шта и
снабдување со оружје на ТМОРО, пома-
гал во сиропати лиштатата на сиромаш-
ни битолски незгрижени деца, познат
интелек туалец. Тој бил македонски Евре-
ин од Битола, виден деец на ВМРО, учес-
ник на Основачкиот конгрес на ТМОРО
во 1896 г., учесник во Солун и во прего-
ворите за откуп на грабнатата мисионер-
ка Мис Стон, учесник во Илинден ското
воста ние, во изработка на таен магацин со
оружје во Битола за потребите на ВМРО
(1894), одговорен за финансиите на Ор-
ганизацијата. Роден во Битола 1870 г. во
битолско еврејско семеј с тво. Се школувал
во Еврејското училиште. ЦК на ТМОРО
бил сместен во Солун во куќата на Рафа-
ел Камхи. Во 1896 г. Р. Камхи учествувал
на Првиот конгрес на ТМОРО во Солун,
бил нејзин специјален курир и врска меѓу
ЦК на Организацијата. Од турската власт
бил откриен, гонет и затво рен, но со пот-
куп бил ослободен и слободно се дви жел
во Битолско, Ресенско, Костурско и др.
места. Во време на Илинденското воста-
ние тој активно учествувал, наоѓајќи се во

КАМХИ
РАФАЕЛ

– револуционер –

KAMHI
RAPHAEL
– revolutionary –

Kamhi, Raphael M. (1870-1970), known
under his nickname, the voivode Skender
beg, represents an important personality in
the Macedonian revolutionary movement in
which he left traces with his active participa-
tion in the organization and in the fighting
actions of Macedonian people, donator for
opening schools and supplier of TMORO
with weapons. He was a well-known intellec-
tual who assisted the orphanage of Bitola’s
parentless children. He was a Macedonian
Jew from Bitola, and a well-known activ-
ist of VMRO, who took part in TMORO
Foundation congress in 1896. R.Kamhi was
a participant in Solun and in the ransom
negotiation for the kidnapped Miss Stone,
aa well as a participant in the Ilinden rebel-
lion, engaged in building a secret weapon
storehouse (together with Dame Gruev) in
Bitola for the needs of VMRO (1894), and a
person who was responsible for the finances
of the organization. He was born in Bitola
in a Jewish family and was educated in a
Jewish school. CK of TMORO was situated
in Solun in the house of Raphael Kamhi. In
1896 R.Kamhi took part in the first congress
of TMORO in Solun as a special courier and
connection between CK and the organiza-
tion. He was discovered and prosecuted by
the Turkish authorities and even impris-
oned, but with the help of bribe he was liber-
ated and able to move freely in Bitola, Resen,
Kostur and other places. In the period of the

86

првите борбени редови. По востанието тој
отишол во Бугарија и се сретнал со видни
личности, меѓу кои и со принцот Фер-
динанд на кого му забележал поради ме-
шање на Бугарија во македон ското ослобо-
дување. Учествувал на Рилскиот конгрес
на ВМРО (1905) каде се спротивставил на
А. Протогеров и Т. Александров. За вре-
ме на Балканските војни и Првата светска
војна Камхи бил на страната на народот
и органи зацијата. И во време на српското
ропство тој се залагал за ослободување на
Македонија. Започнала Втората светска
војна и дошла бугарската окупација. Во
1943 г. Камхи бил затворен, а подоцна ос-
лободен и преселен од Битола во Софија.
Во 1950 г. заминал во Израел, каде оста-
нува до крајот на животот во Тел Авив,
доживувајќи ја и својата 100-та година од
животот. Починал во 1970 г. Своите спо-
мени од богатиот револуционерен живот,
неговата дружба и организираност заедно
со Даме Груев, Гоце, Делчев, Ѓорче Петров
и др. и неговите ракописи биле доставени
во ИНИ-Скопје. За него била важна де-
визата: „Слободата мора да биде дело на
целиот поробен народ“. Напишал книга
Спомени, изворни кажу вања и документи
(објавени во Софија во 2000 г.).

Ilinden rebellion he actively participated in
the first lines. After the rebellion he went to
Bulgaria, where he met important people
such as: the prince Ferdinand whom he ex-
pressed his disappointment about Bulgarian
interference in the Macedonian liberation.
He participated at Rila’s congress of VMRO
(1905) where he opposed A.Protogerov and
T.Aleksandrov points of view. During the
Balkan wars and the First World War Kamhi
was on the side of the people and the organi-
zation. Even in the period of Serbian occu-
pation he was fighting for Macedonian lib-
eration. Then the Second World started. The
Bulgarian occupation came. In 1943 Kamhi
was imprisoned, but thanks to Bulgaria he
was liberated and he moved from Bitola to
Sofia. In 1950 he went to Israel where he
stayed till the end of his life in Tel Aviv. He
died in 1970 at the age of 100. His memo-
ries regarding his rich revolutionary life and
his companionship with Dame Gruev, Goce
Delcev, Gorce Petrov and others,as well as
his manuscripts were sent to INI Skopje. He
found the motto “the liberty must be the act
of the all conquered people” an important
power that should inspire people to action.
He wrote a book “Memories”, source oral
sayings and documents (published in Sofia
in 2000). He was a confident friend of Del-
cev which fact can be supported by Goce’s
present in Bitola and his spending a night in
his house (November 1901).

87

Канински, Никола– Коле (1914–1944),
маркантна фигура во револуционерната
историја на македонскиот народ. По про-
фесија - правник. Своето средно школско
образование го завршил во Битол ската
гимназија. Во октомври 1933 г. заминал
на студии на Правниот факултет во Белг-
рад. Токму таму Канински стекнал созна-
нија за марксистичкото учење, за Фран-
цуската револуција и Париската комуна.
Истовремено интензивно се интересирал
за исто ријата на македонскиот народ и
македонскиот јазик и во него се разбу-
дило длабоко национално чувство. Член
на КПЈ станал во 1936 г. По дипломи-
рањето во 1938 г. се вратил во Битола и
почнал да се истакнува како организатор
и раководител на НОД. Поради сво јата
револуционерна дејност некол купати бил
затворан од бугарската полиција. На 6. IX
1942 г. се прик лучил кон партизански-
те единици. Тој го организирал и станал
командант на Битолскиот партизан ски
одред „Гоце Делчев“. Бил именуван за по-
литички комесар на Првата македонска
бригада на НОВ на Македонија, избран
бил за делегат на Второто заседание на
АВНОЈ како и на АСНОМ. Загинал како
политички комесар во Првата Македон-
ско - Косовска бригада, при експлозија на
мина на 22. јули 1944 година во село Бру-
нец, кај Караорман.

КАНИНСКИ
НИКОЛА – КОЛЕ
– револуционер –

KANINSKI
NIKOLA – KOLE
– revolutionary –

Kaninski, Nikola–Kole (1914-1944),
distinguished figure in the revolutionary
history of Macedonian people. He was a
lawyer. He finished high school in Bitola. In
October 1933 he went to The Law faculty in
Belgrade. At that time, Belgrade University
represented an important stepping stone
in the progressive democratic movement
of the working class and the intelligence.
There Kaninski got informed about the
Marx teaching, about the French revolu-
tion and Paris commune. At the same time
he got intensively interested in the history
of Macedonian people and language, which
interest stirred up deep national feelings in-
side him. He was a member of KPJ in 1936.
After his graduation in 1938 he returned
to Bitola where he was soon recognized as
a leader and organizer of NOB. As a result
of his revolutionary activity he was impris-
oned several times by the Bulgarian police.
On 6.09. 1942 he joined the partisans units.
He organized and became commandant of
Bitola partisans unit” Goce Delcev”. He was
appointed political commissar of the First
Macedonian Brigade of NOV of Macedo-
nia, and he was elected to be a delegate of
the Second Assembly of AVNOJ as well as
ASNOM. He died as a political commissar
of the First Macedonian Kosovo Brigade in
a mine explosion of on 22 July 1944 in the
village of Brunec on Karaorman.

88

Караманди, Eлпида – Нада (1920–
1942), македонска револу ционерка, наро-
ден херој. Во Битола Елпида ги поми нала
детските години во голема сиромаштија.
Есента 1939 г. зами нала на студии во
Бел град. За време на студиите таа се
при клу чила кон напредната младина
на Белград скиот универзитет и станала
член на СКОЈ како деветнаесетгодишна
девојка. По окупацијата, под непос редно
раководство на Стив Наумов, станала
една од најистакнатите организатори на
НОБ во Битола, особено меѓу жените и
младината. Во 1941 г. таа станала член на
КПЈ. Оттогаш уште позасилено ја ширела
идејата за бескомпромисна борба против
окупаторот. Поради својата активност
била уапсена од бугарската полиција, но
и покрај ѕверските мачења на кои била
подложена, окупаторските полица јци не
извлекле ништо од неа. Била ослободена
во недостиг на докази. По излегувањето
од затвор Елпида се префрлила во илега-
ла. Пролетта, во април 1942 г. била меѓу
првите борци на штотуку формираниот
Партизански одред „Пелистер“. На 3. V
1942 г. во борбата на опко лениот одред
над селото Лавци, битолско, таа била
тешко ранета, заробена и по долго мачење
стре лана. За народен херој е прогласена
на 6. октомври 1951 година.

КАРАМАНДИ
ЕЛПИДА – НАДА
– народен херој –

KARAMANDI
ELPIDA – NADA
– national hero –

Karamandi, Elpida Nada (1920-1942),
Macedonian revolutionary, national hero.
She was born in a poor family and thus
from a very young age, she was living on a
shoe-string, experiencing bitterly the hard-
ship of the poverty. In the autumn 1939 she
went to study to Belgrade. During the stud-
ies she joined the progressive youth at Bel-
grade University and as a nineteen year-old
girl she became a member of SKOJ. After the
occupation, under direct leadership of Stiv
Naumov, she became one of the most fa-
mous organizers of NOB in Bitola, especially
among the women and the youth. In 1941
she became a member of KPJ. Since then,
she had been spreading the idea for uncom-
promising fighting against the occupation.

As a result of her activity, she was ar-
rested by the Bulgarian police and although
she was exposed to monstrous tortures by
the occupation police forces, she did not re-
veal anything.

She was liberated because of lack of evi-
dences. After Elpida was being set free she
went into the underground. In the spring in
April 1942 she was among the first fighters of
the newly established partisan unit “Pelsiter”.
On 3.05. 1942 in the fight of the surrounded
unit in a place just above the village of Lavci -
Bitola, she was badly wounded, captured and
after long tortures she was shot. She was pro-
nounced a national hero on 6 October 1951.

89

Каранѓелевски, Васко (1921–1977), ма-
кедонски воин, генерал–полко вник, на ро-
ден херој. Потекнува од битолското село
Брусник, каде многу рано активно се вк-
лучил и станал член на СКОЈ. Со форми-
рањето на првиот Парти зански одред во
брусничкиот реги он, во 1942 г. Каранге-
левски веднаш се вклучил во него. Одре дот
најпрво изве дувал помали диверзантски ак-
ции, снабдувајќи се на тој начин со оружје и
муниција. Истакнувајќи се со своите актив-
ности Карангелевски станал коман дир на
чета. Зимата 1943 г. со баталјонот „Стив
Наумов“ учест вувал во акциите од Егејска
Маке донија до Козјак. Во февруари 1944 г.
се формирала Третата ударна бригада. Во
неа тој бил командант на баталјон. Со завр-
шувањето на пролетната офанзива значи-
телно се зголе мила слободната територија
во Македоније. Од Третата ударна бригада
се одделил еден баталјон кој заминал во Ис-
точна Маке донија. Наскоро на тој терен се
формирала Четвртата бригада, а В. Каранге-
левски станал заменик ко мандант. Подоцна
истата должност ја вршел и во Петтата и во
Седмата МНО бригада. Ослободувањето
на Македонија го затекнало на дол жноста
командант на Четириесет и деветтата ма-
кедонска дивизија. По ослободувањето вр-
шел одговорни должности во ЈНА. Се до
неговата трагична смрт во 1977 г. тој бил
командант на Скопската воена област со
чин генерал-полковник.

КАРАНЃЕЛЕВСКИ
ВАСКО

– народен херој –

KARANGELEVSKI
VASKO
– national hero –

Karangelevski, Vasko (1921-1977), Mace-
donian soldier, participant of NOB, general
colonel, national hero. He was from Bitola’s
village, Brusnik where he soon became a
member of SKOJ. When the partizans unit
at the Brusnik region in 1942 was estab-
lished, Karangelvski immeditaley joined it.
At first the unit perfomed diversant actions,
supplying itself with weapons and muni-
tion. By showing outstanding courage in
his activities, Karangelevski soon became
a commandant of the unit. In the winter
1943 together with his battalion „Stiv Nau-
mov” he participated in the actions spanning
from the Aeagen Macedonia to Kozjak. In
February 1944 the Third Fighting Brigade
was formed. There he was the commandnt
of a battalion. By the end of the spring of-
fensive, the liberated territory was greatly
expanding in Macedonia. One battalion was
separated from the Third Fighting Brigade,
and set out to Easten Macedonia. Soon on
that place the Fourth Brigade was formed
and V.Karangelevski became a deputy com-
mandant. Later he performed the same duty
at the Fifth and the Seventh MNO brigade.
At the time of the liberation he was a com-
mandant of the Fourty-nineth Macedonian
division. After the liberation, he performed
responsible duties in JNA, until his tragcial
death in 1977, when he was a commandant
of Skopje’s military area with the rank of
general colonel.

90

Караџовски, Ѓорѓи (1916–1989),
един ствен резбар од Битола чии дела
прет ставуваат величен ствени споменици
на креативниот творечки дух на авторот
- доследен на македонската уметнич-
ка тради ција. Караџовски бил роден во
Охрид 1916 год. каде завршил Школа за
уметнички дрворез. Од 1937 г. се досе-
лил во Битола и го работел иконостасот
за гробјан ската црква Св. Петар и Пав-
ле. Тоа бил почеток на натамошните кре-
ативни зафати на 11 иконостаси, црковен
мобилијар и др. предмети работени во
резба. Други негови изработени дела се:
Иконостасите во црквите: Св. Јован во
Битола (1937); Св. Константин и Елена
с. Лавци (1940); Св. Димитрија, с. Дихо-
во (1942-43); Св. Богородица, с. Чајниче
(1958-60); Св. Наум, Битола (1960); Св.
Сава во Њујорк (1962); Св. Никола, Џон-
стон, САД (1964), изработен иконостас
за црквата во Виндзор, Канада (1967-68)
и за Св. Архангел Михаил во с. Буково
(1982-84). Во 1944 г. го изработил вла-
дичкиот стол и шест др. столови за по-
повите во црквата Св. Богородица во
Битола. Други негови дела се наоѓаат во:
Като ли ч ката црква во Битола (певница
и маса за престол), црквата во Богданци
(престол), во Митровица (заветен кип на
Св. Бо городица од мермер) и во Сопоќа-
ни (певница и трон). Починал 1989 г. во
Битола.

КАРАЏОВСКИ
ЃОРЃИ

– ликовен уметник –

KARADZOVSKI
GORGI
– artist –

Karadzovski ,Gorgi (1916-1989), unique
engraver from Bitola whose acts represent
magnificant monuments of the creative
spirit of the author-loyal to the Macedonian
art tradition. Karadzovski was born in Ohrid
in 1916 where he finished Art Engrave-
ment School. In 1937 he moved to Bitola
and worked the iconostasis of “St Peter and
Paul” the cemetary church. It was the begin-
ning of a further prolific period of creating
11 iconostasis, church mobiliar and other
engraved objects. His other performed acts
are: Iconostasis at the churhces “St John”
in Bitola (1937) “St Constantin and Elena”
v.Lavci, “St Dimitrija” v.Dihovo 1942-1943,
“St Virgin Mary’s church” v.Cajnice (1958-
1960), “St Naum” Bitola (1960), “St Sava”
in New York (1962), “St Nikola”, Jonston
USA (1964), he engraved iconostasis for the
church in Windsor Canada (1967-68) and
“St Archangel Mihail” in v. Bukovo (1982-
84). In 1944 he made the bishop’s throne
and six other chairs for the priests in the
Virgin Mary’s church in Bitola. His other
works are: The Catolic church in Bitola(
choir stall and table for throne), the church
in Bogdanci (throne), in Mitrovica( Hon-
ourable marble statue of Virgin Mary) and
in Sopkani(choir stall and throne). He died
in 1989 in Bitola

91

Керим паша, Абдул (Абд Ул) (1835-
1910), дивизиски генерал, роден 1835 г.,
познат битолски валија во времето од
1895 до 1898 г. по своите прогресивни
идеи и креативности. Со доаѓањето за ва -
лија Керим паша, започнал да ги среду-
ва меѓуетничките односи. Бил европски
ориентиран и веднаш по преземањето на
должноста валија започнал со реформи,
ги сменил сите мудури, кајмаками и други
чиновници, кои се покажале со лоши од-
носи, зафаќајќи се притоа и со средување
на меѓуетничките односи во градот,
со закана дека ќе бидат строго казнети
наруши те лите. Втората акција му била
обезоружување на селската жандар мерија,
па сменување на бекчии (полјаци) и нив-
но заменување со христијански. Забранил
да се носи оружје во градот и да се врши
егзекуција на македонски револу ционери,
забранил да се врши погребување низ
градот, ами тоа да се прави надвор на
одредено место. Се грижел да воспостави
ред и мир во Битола. Во 1901 г. сесрдно
се ангажирал со материјална помош да ја
санира елементарната непогода во вилае-
тот, а најмногу во Прилеп каде биле сру-
шени 500 куќи. Пок рај другите реформи
тој се ангажирал против пљачкашките
банди кои вршеле грабежи, колежи и па-
лежи по селата. Во 1901 г. се случил по-
знатиот бунт на воените старешини за
поголема плата. Валијата се снашол и

КЕРИМ
ПАША АБДУЛ

– државник –

KERIM
PASHA ABDUL
– public figure –

Kerim pasha, Abdul (Abd Ul) (1835-
1910), division general, born 1835 famous
Bitola vali in the period from 1895 to 1898
by his progressive ideas and creations. When
he arrived for a vali, Kerim pasha began to
fix the interethnic relations. He was Europe
oriented and immediately after taking over
the duty as a vali, he began with the reforms,
he changed all mudurs and kajmakams and
other staff who behaved inappropriately, at
the same time he started to improve the
internal ethnical relationships in the city, by
threatening that those who would break the
law, would be severely punished. The second
action was disarmament of the village police
and their replacement with Christians. He
forbade wearing armament in the city and
performing execution over the Macedonian
revolutionaries, he forbade burials in the
city, and imposed burials to be done on a
special place outside the city. He took care
to establish peace and order in Bitola. In
1901 he completely engaged himself to do-
nate material aid in order to take care of the
sanitary disaster in the vilaet , and mostly in
Prilep where 500 houses were pulled down.
Besides other reforms he was against the
robbing bands, that performed robberies,
slaughterings and devastation in the villages.
In 1901 there was the famous rebellion of
the military officers asking for a higher sal-
ary. The vali managed to fix that and he sat-
isfied their requests. In 1901 he retired on

92

тоа го средил - барањата нивни ги задо-
волил. Во 1901 г. самоволно заминал во
пен зија, напуштајќи ја засекогаш Бито-
ла. Во своето владеење тој се прочул со
осовременување (европи зирање) на Би-
тола како град, организирајќи и вршејќи
комуна лни дејности, изградба на зданија,
одржување хигиена итн. Најпрво тој го
регулирал коритото на р. Драгор, дал
еден тек, од кој тешко излегувала. Исто
така го уредил и Булеварот, со засадување
високостеблени дрвја. Околу Дра горот
биле изградени дуќани - кои биле соп-
ственост на Општи ната. По негова наред-
ба во близината на градот се дренажи рало
местото и засадил високо стеблени дрвја и
го оформил познатиот парк во Битола. Го
изградил „Тумбе кафе“ како излетиште,
со засадени дрвја и поставени столици.
Наспроти „Тумбе кафе“ ја возобновил,
преу редил кафеаната и дал име „Един-
ство“. Градењето на театарот во Битола
е поврзано со управу вањето на валијата
Керим паша. Тој започнал 1897 г. а се
доизградил кон 1905 г. Заслугите на Аб-
дул Керим паша за Битола биле големи.
Покрај улици, театар и парк изградил и
други објекти. Изградил болница за бед-
ните во Битола, лудница, прибирајќи ги
во неа алипните во умот. Изградил Дом
за старци, изградена била кожарница под
градот, го изградил рибниот пазар. Во
централното градско подрачје изградил
високи зданија. Меѓу дру гите го изградил
и хотелот „Марк“ („Ориент“). Со него Би-
тола добила современ европ ски тип.

his own request, leaving Bitola for ever. Dur-
ing his ruling, he was famous for his mod-
ernization (Europeanization) of Bitola as a
city, organizing communal activities, con-
struction of buildings, maintenance of hy-
giene etc. Firstly, he regulated the riverbed
of the river Dragor and gave it a flow course
where it could not pour over easily. He also
fixed the Boulevard by planting high stalk
trees. Around Dragor there were built shops,
which were the ownership of the municipal-
ity.On his command, the area near the city
was drainaged where he planted high stalk
trees,building up the famous park in Bitola.
He built “Tumbe kafe” as a picnic area with
planted trees and set up chairs and benches.
Opposite ”Tumbe kafe” he reconstructed the
restaurant and named it “Edinstvo”. The
building of the theatre is also connected to
the time of vali Kerim pasha’s ruling. It was
started in 1897 and it was completed in 1905.
Abdul Kerim pasha credits for Bitola were
great. Beside streets, theatre, park, he built
other objects as well. He built a hospital for
the poor in Bitola, mental hospital in order
to take care of those who had mental prob-
lems. He built hospices for the old, a tannery
under the city and a fish market.

In the central area he constructed some
buildings. Among the others he built the
hotel “Mark orient” by which Bitola got its
modern European look.

93

Климент, митрополит - Никола Трај-
ков (1912-1979), прв македонски митро-
полит преспанско-битолски, прв архије-
реј во Битола по обновувањето на МПЦ и
втор македонски архијереј; потписник на
соборската Одлука од 1967 г. за обнова
на афтокефалниот статус на МПЦ. Мит-
рополитoт Климент, пред монашењето и
хиротонијата за архиереј на MПЦ се ви-
кал Никола Трајков. Роден бил на 3. VIII
1912 г. во Битола. Основно образование и
гимназија завршил во родниот град, а сту-
диите на Правниот факултет во Белград и
Софија. Тој бил познат и како исклучител-
но надарен педагог во вистинска смисла
на зборот. Во својата долгогодишна про-
светна дејност успеал на своите ученици,
од кои многумина биле на високи места
во тогашната државна админис трација,
културата и просветата, со многу љубов
да им ја доближи историјата на македон-
скиот народ бидејќи отпрво работел како
професор во гимназијата во Битола, по-
тоа како референт во Историскиот архив
во Битола и судија во Народниот суд во
Општина Битола. Зачудувал со негова-
та меморија и неговото енциклопедиско
знаење за низа најситни подробности, не
само од познатите историски настани,
туку и од историјата на одделни семејни
родослови и историското минато на од-
делни населени места во нашата земја.

КЛИМЕНТ
– митрополит –

KLIMENT
– metropolitan –

Kliment, metropolitan - Nikola Traj-
kov (1912-1979), first Macedonian metro-
politan of Prespa and Bitola, first archpriest
of Bitola after the revival of MPC and sec-
ond Macedonian archpriest: signatory of the
Convention decision from 1967 for revival
of the autocephalous status of MPC. Before
approaching the monastic’s orders and hy-
rotrony for archpriest of MPC the metropol-
itan Clement had the name Nikola Trajkov.
He was born in 1912 in Bitola. He finished
his primary and secondary education in his
native city and he studied law in Belgrade
and Sofia. He was well known as exception-
ally gifted pedagogue in the true sense of the
word. In his long-term educational activity
he managed to close the history of Mac-
edonian people to his students, who were
occupying high positions in the former state
administration, culture and the education.
Firstly, he worked as a teacher in the high
school in Bitola,then as an official at the His-
torical Archive in Bitola and a judge at the
National court in the municipality of Bitola.
He amazed the others with his memory and
encyclopedia knowledge for a range of tiny
details, not only of the significant historical
events but also with the history of certain
genealogy and the history of specific settle-
ment in our country.

He promoted himself as an activist for re-
vival of MPC He was metropolitan of Prespa

94

Митрополитот Климент бил познат
и како исклучително надарен педагог во
вистинска смисла на зборот. Се истакнал
како активист за обнова на МПЦ. Бил
прв митрополит преспанско-пелагони-
ски и прв архиереј, хиротонисан во МПЦ
по нејзиното укинување во 1767 г. Во
1958 г. бил замонашен во Св. Богороди-
ца Побожје, Скопско. Бил ракоположен
за ероѓакон и свештенојереј во Св. Мина,
Скопје. Во Битола во храмот Св. Димит-
риј е произведен за архимандрит, а на 19.
VI 1959 во Св. Мина бил хиротонисан за
архијереј од поглаварите на СПЦ и на
МПЦ Герман и Доситеј и епископот бач-
ки Никанор. Во 1959 г. во Штип заедно со
архиепископот Доситеј го хиротонису-
ваат архимандритот Наум и формираат
Свет архијерејски синод на обновената
МПЦ. По долго боледување, во 1979 г.
Климент се упокоил во Битола.

and Pelagonia and first archpriest ordained
in MPC and after its revocation in 1767. In
1958 he approached the monastic’ order at
St"Virgin Mary's Church" in Pobozje, Sko-
pje. He wanted to become an erodeacon
and priest at St Mina, Skopje. In Bitola, at
St Dmitrija he became archimandrite and on
19.06.1959 at St Mina was ordained for arch-
priest by the Heads of SPC and MPC German
and Dositej and the bishop of Backa Nikan-
or. In 1959 in Stip together with archbishop
Dositej ordained archimandrite Naum and
formed the Holly archpriest synod of the re-
vived MPC. After a long period of sickness
in 1979 Clement beatified in Bitola.

95

Колономос, Жамила (1922), видна
членка на битолската евреј ска заедни-
ца, борец, почитуван научен работник.
Родена во Битола. Се школувала во род-
ниот град и многу млада се вклучила во
револуционерните активности во градот.
Учесник во НОБ од 1941 г. Раководела две
скоевски и една женска група. Особена
била акти вна и популарна меѓу еврејската
младина во Битола. Успеала да го из-
бегне погромот на Еверите и во април
1943 г. го напуштила револу ционерното
дејстување во Битола и се приклучила
во партизанскиот одред „Гоце Делчев“.
Била заменик комесар на баталјон во
Првата македонско - косовска ударна
бри гада и функционер во АФЖ. Непо-
средно после војната активно се вклучи-
ла во државниот и опште ствениот живот
на земјата, посебно во организирањето
и дејствувањето на организациите за
деца и млади. По ослободувањето завр-
шила Фи лозофски факултет во Скопје
каде работела како доцент на Катедра-
та по романска филологија. Колоно мос
како научен работник објавила повеќе
трудови и книги. Меѓу позначајните се:
„Quelques observa tions sur les éleménts
français dans les parlers judéo-espagnols de
Bitola et Skopje“ - зборник на Филозофски
факултет Скопје, 1963 г., „Obser vations
sur les differences entre les parlers judeo-
espagnols de Bitola et Skopje“ - Мадрид

КОЛОНОМОС
ЖАМИЛА

– револуционерка –

KOLONOMOS
ZAMILA
– revolutionary –

Kolonomos, Zamila (1922), promoted
member of Bitola Jewish community, fighter
respected scientific worker. She was born in
Bitola .She was educated in her native city
and very young joined the revolutionary ac-
tivities in the city. She was a participant in
NOB in 1941 She commanded two SKOJ
groups and one female group. She was espe-
cially active among the Jewish young popu-
lation in Bitola. She managed to escape away
from the Jewish execution in April 1943. She
left the revolutionary action in Bitola and
joined the partisan unit “Goce Delcev”. She
was a deputy commissar of a battalion in the
First Macedonian Kosovo Fighting brigade
and activist of AFZ. Immediately after the
war she was an active member of the state
and the social life of the country especially
in the organization and the work of the chil-
dren and young people organizations. After
the liberation she graduated at The Faculty
of Philosophy in Skopje where as lecturer
she worked at the Department of Roman
Philology. Kolonomos as scientific worker
published articles and books. Among the
others the most important are: „Quelques
observa tions sur les éleménts français dans
les parlers judéo-espagnols de Bitola et Sko-
pje“ – Collection at the Faculty of philosophy
Skopje, 1963 „Obser vations sur les differenc-
es entre les parlers judeo-espagnols de Bitola
et Skopje“ –Madird 1965 “Proverbs and
saying Sefadr Jew’s Bosnia and Herzegovina

96

1965 г. „Посло вице и изреке Сефардских
Јевреја Босне и Херцеговине“ - Инсти-
тут „Ben Cvi“ на еврејскиот универ зитет
во Ерусалим и Јеврејски историски музеј
, Београд 1976 г. Трудот бил пишуван
на српско хрватски, еврејски и англиски
јазик со бројни фотографии од Битола.
Потоа, „Битолската еврејска заед ница и
нејзиното учество во НОВ 1941 - 1942 г.“,
„Битола и битолско во НОВ - 1941 и
1942 г.“, „Евреите во Македонија во Вто-
рата светска војна (1941-1945)“. Покрај
наве дените научни трудови, Жамила Ко-
лономос во книгите „Цветови во пламен“
има неколку литературни прилози кои се
базираат врз вистински настани од Бито-
ла под окупацијата како што се „Даби не
се врати дома“, „Чевларските работилни-
ци згаснаа“ и др. Живее во Скопје.

Institute Ben Cvi at the Jewish University in
Jerusalem. and Jewish historical museum,
Belgrade 1976. The article was written in
Serbian, Croatian, Jewish and English lan-
guage with numerous photographs of Bitola.
Then, “Bitola Jewish community and its par-
ticipation in NOV 1941-1942”, “The Jews in
Macedonia in the Second World War (1941-
1945)”. Beside the listed scientific articles
Zamila Kolonomos in her books “Flowers
in flames” has several literature enclosures
which are based on true events from Bitola
under the occupation, such as “Dabi did not
come back home” The shoe workshops ex-
tinguished” and others. She lives in Skopje.

97

Константинов, Душан Хр. (1922-2002),
етнолог, публицист, книжевник (автор
на драмски дела), интелектуалец од ви-
сок профил, полиглот, научен работник,
познат историчар во РМ и надвор од неа,
еден од основачите на Друштвото за наука
и уметност - Битола и прв секретар, човек
што објавил голем број на трудови од на-
учен, публи цистички и др. карактер. Ро-
ден бил 1922 г. во Крагујевац (Р. Србија).
Основно образо вание стекнал во родното
село, средно образование во Битола, а
Филозофски факултет во Скопје, докто-
рирал двапати - првата тема му била од
областа на етнологија (за печал барството)
и втората за револу ционерното дело на
Дамјан Груев. Покрај научна, новинарска,
книже вна и пубици стичка дејност тој се
занимавал и со преведување, а како кру-
на на неговото творештво е преводот на
Библијата на современ македонски јазик,
(1997). Поважни трудови му се: „Битола
1903“ (монографија, 1983 г.), „Дамјан Гру-
ев“ (монографски труд) и други. Негови-
от придонес е голем во расветлувањето на
организацијата и настаните во Илинден-
скиот период и голем број револуционери
и организатори од тоа време. Д. Констан-
тинов со портрет и со биографски пода-
тоци е застапен во енциклопеди јата „Луѓе
на успехот“ на Кембриџ, Англија. Почина
2002 г. во Битола.

КОНСТАНТИНОВ
ДУШАН

– историчар –

KONSTANTINOV
DUSAN
– histrorian –

Konstantinov, Dusan (1922-2002), eth-
nologist, publicist, literary worker (play writ-
er) intellectual of high profile, polyglot sci-
entific worker, well-known historian in RM
and outside it, one of the founders of the Sci-
ence and Art Association- Bitola and the first
secretary man who published large number
of scientific, journalistic and other types of
articles. He was born 1922 in Kraguevac (R.
Serbia). He finished his primary education
in his native village, his secondary educa-
tion in Bitola and the Faculty of Philosophy
in Skopje. He had received Ph D twice, one
in ethnology (for migration work) and the
other one in the revolutionary work of Dam-
jan Gruev. Beside scientific, journalist, liter-
ary and publicist activity, he also translated
texts and as a crown of his creative work is
the Bible translation in modern Macedonian
language (1997).

More important articles are: “Bitola
1903” (monograph1983), “Damjan Gruev”
(monographic article) and others. His con-
tribution is large in the enlightenment of
the Organization itself and promoting the
events from Ilinden period together with the
large number of revolutionaries and organiz-
ers. D.Konstantinov’s portrait with his bio-
graphic data is presented in the encyclopedia
“People of success” , Cambridge, England.
He died 2002 in Bitola.

98

Константинов, Јанко (1926), македон-
ски архитект, творец од општ профил. Тој
е проектант на соборниот храм „Собир на
маке донските светители“ во Битола.

Роден 1926 г. во Битола. Дипло мирал
на Архитектонскиот факул тет при Тех-
ничката висока школа во Белград во
1952 г. По дипломи рањето се вработил
во Проектан ското претпријатие за Маке-
донија „Проектант“, каде што останал да
работи до 1954 г. Истата година заминал
на едногодишна специ јализација во Ко-
пенхаген, Данска, каде што истовремено
и работел.

Од 1955 до 1964 г. работел во Сток-
холм, Шведска, во повеќе архитектонски
бироа. Во летото 1957 г. работел во Јувес-
кула, Фин ска, а од 1958 до 1964 г. во Лос
Анџелес, САД, каде што изработу вал про-
екти за трговски центри, училишта, адми-
нистративни објек ти и станбени згради.

Во 1964 г., по катастрофалниот земјот-
рес, се вратил во Скопје и се вклучил во
неговата обнова. Осо бено бил ангажиран
во изработката на планот за централно-
то градско подрачје. Од 1966 до 1991 г.
рабо тел во Институтот за студии и про-
ектирање „Бетон“ во Скопје.

Од неговото архитектонско тво рештво
позначајни реализираи проекти се: Сеиз-
молошката стани ца во Валандово (1965),
Педагош ката гимназија „Никола Карев“
во Скопје (1969), Протестанската црква

КОНСТАНТИНОВ
ЈАНКО

– архитект –

KONSTANTINOV
JANKO
– architect –

Konstantinov, Janko (1926), Macedo-
nian architect, creator of general profile. He
is constructor of the Church of “Synod of
Macedonian Saints” in Bitola.

He was born in Bitola. He graduated at
the Faculty of architecture at the Technical
College in Belgrade in 1952 After his gradu-
ation he got employed at the Macedonian
Construction Enterprise where he worked
until 1954.The same year he left on one year
specialization in Copenhagen, Denmark
where he simultaneously worked.

From 1955 to 1964 he worked in Stock-
holm, Sweden at many architecture agencies.
In the summer 1957 he worked in Juveskula,
Finland and from 1958 to 1964 in Los An-
geles, USA where he constructed shopping
centers, schools, administration objects and
settlement buildings. In 1964 after the disas-
trous earthquake he returned to Skopje and
he was included in its reconstruction. He
was especially engaged in construction of the
plan for the Central city area. From 1966 to
1991 he worked at the Institute for studies
and construction “Beton” in Skopje. From
his architectural creative work the most im-
portant realized projects are: “Seismological
plant in Valandovo”(1965), Pedagogical col-
lege “Nikola Karev” in Skopje (1969), Protes-
tant church in Skopje (1970), The Secondary
Medical school (1973) Telecommunication
center of PTT in Skopje (1974) and the ho-
tel “Aleksandar Palas” Skopje (1998). He

99

во Скопје (1970), Средното медицинско
училиште (1973), Теле комуникациониот
центар за ПТТ во Скопје (1974) и хотелот
„Алек сандар палас“ Скопје (1998). Зел
учество на 15 анонимни архитек тонски
конкурси на кои постигнал забележител-
ни резул тати. Проек тирал повеќе индиви-
дуални семеј ни куќи од кои се издвојува
вилата на Водно изградена во 1970 г.

Последната деценија на XX век ја пос-
ветил на изработка на про екти за цркви.
Посебно се издво јуваат: Црквата во Кава-
дарци (1992), Соборната православна црк-
ва во Струмица (1993), Собор ната право-
славна црква во Битола (1994) и Црквата
во Прилеп (1997).

За својот творечки придонес во доме-
нот на архитектонското проек тирање ги
добил следните награди: Борбина плакета
(1970 и 1975), „11 Октомври“ (1975), „Ан-
дреја Дамја нов“ (1997) и Големата награда
за архитектура на Сојузот на архи тектите
на Македонија за хотелот „Александар
Палас“ (1998).

participated in 15 anonymous architecture
contests, achieving remarkable results, he
constructed a lot of individual family hous-
es, among which the most remarkable is
the Villa on Vodno in 1970.The last decade
of XX century he dedicated to the construc-
tion of church projects. The church in Ka-
vadarci(1992), The Synod Orthodox Church
in Strumica (1993), The Synod Orthodox
church in Bitola (1994) and The Church in
Prilep (1997). For his creative contribution
in the domain of the architecture construc-
tion he was honored with the following
awards Certificate of honour by Borba(1970
and 1975), 11th October (1975), “Andrea
Damjanov”(1997) and the Great architec-
ture award by the Architecture Association
of Macedonia for the hotel “Aleksandar Pa-
las” (1998).

100

Костов, Владимир, (1932), современ
македонски раскажувач и драмски автор,
еден од најплодните прозаисти, кој целиот
свој опус го посвети на градот Битола.

Роден 1932 г. во Битола. Основно обра-
зование и гимназија завршил во родниот
град. Во 1951 г. се запишал на Филозофски
факу лтет на Универзитетот „Св. Кирил и
Методиј“ во Скопје. Дипломирал во 1955
г. на групата Југословенска книжевност.
Првото негово вра ботување било како
артист на Радио-драмата во Радио Скопје.
Во 1956 г. почнал да работи како про фесор
по македонски јазик во вете ринарното
училиште во Битола. Во 1964 г. бил из-
бран за про фесор на Педагошката акаде-
мија во Битола, каде работел сè до своето
пензионирање. Се занимавал со истражу-
вање и проучување од областа на јазикот,
литературата и писателската дејност. Има
објавено поголем број свои трудови од
оваа област, меѓу кои се: „Отстапување на
Битолскиот говор и неговиот стил“, „По-
етскиот јазик на К. Рацин“, „Зборникот на
Милади новци и Рациновите Бели мугри“,
„Личните заменки во Битолскиот градски
говор“ и др.

Со литературно творештво поч нал
да се занимава уште во гим назиските го-
дини. Прва обја вена книга му е романот
„Лица со маски“ (1967 г.). Занимавајќи
се со литературно творештво, претежно
пишувајќи проза, има објавено 16 рома-

КОСТОВ
ВЛАДИМИР

– писател –

KOSTOV
VLADIMIR
– writer –

Kostov, Vladimir (1932), modern Mace-
donian narrator and play writer one of the
most fertile writers who dedicated his opus
to the city of Bitola.He was born in 1932 in
Bitola.He finished his primary education
and high school in his native city. In 1951 he
enrolled at the Faculty of Philosophy at the
University “St Cyril and Methodius” in Sko-
pje. He graduated in 1955 at the group of the
Yugoslav literature. His first employment
was as an artist at Radio Play in Radio Sko-
pje In 1956 he started as a teacher of Mace-
donian language at The Veterinary School
in Bitola; in 1964 he was elected a profes-
sor at the Pegagocical College where he
worked until his retirement. He researched
and studied on the field of language, litera-
ture and writing. He published large num-
ber articles among which :”Exceptions from
Bitola’s speech and its style”, “ Collection
of Miladinovci and Racin’s White dawn”,
“The personal pronouns in Bitola’s speech”
and others . He began with his creative work
in literature in high school . His first pub-
lished book is his novel “People with masks”
(1967). He mainly wrote prose in his literary
activity so he has published 16 novels, 10
collections of novels and stories and 8 chil-
dren and teenagers books. He published 2
plays. Novels: “People with masks” (1967),
“The Wedding of Mara”(1968), “New
mind”(1970), “The teacher” (1976), “Where
are you going my son” (1980) “Masks”

101

ни, 10 збирки новели и раскази и 8 книги
за деца и млади. Објавил и 2 драми. Ро-
мани: „Лица со маски“ (1967); „Свадбата
на Мара (1968), „Нов ум“ (1970); „Учите-
лот“ (1976); „Каде си тргнал сине“ (1980);
„Маски“ (1983); „Црквичето Четирие-
сет маченици во Битола“ (1984); „Вујко“
(1984); „Клетва“ (1989); „Грешка“ (1991);
„Послед ното це ливание“ (1992); „Битол-
ски триод“ (1994); „Сениште во градот
Битола“ (1994); „Солза за Мите“ (1997);
„Битолска хроника - Оби телска траге-
дија“ (два кратки рома ни, 1998); „Тане“
(2000); „Битоли јада“ (2006); раскази: „Иг-
ра“ (1969); „Маргарит“ (1996); „Хераклејс-
ки мозаик“ (збирка од 201 раскази 2003);
новели: „Грешниот „Заха рие“ (1986),
„Чу ма“ (1989). Пишува и проза за млади.
Неговите дела амби ентално и тематски
се поврзани со настани од историјата и
совре мениот живот на Битола. Пишувал
и театарски критики, есеи и литературни
осврти како и написи по разни поводи и
искази во состав на бројни интервјуа.